خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) _ ابنا: در پاسخ به این سوال که «آیا عادلانه است افرادی بلافاصله قبل از وقوع قیامت بمیرند و برزخی نداشته باشند ولی انسانهای گذشته، سالها در برزخ باشند» باید گفت: خداوند متعال هیچ انگیزهای برای ظلم به بندگان خود ندارد و عادل است (۱). زمان دنیا که مطابق حرکت زمین به دور خود و خورشید است در برزخ وجود ندارد. میتوان با یک حساب سرانگشتی نیز مقایسه در سؤال را مردود دانست؛ زیرا هرچند افرادی که در آخرالزمان رحلت کردند و به فرض، برزخی کوتاه گذراندند ولی در عوض، انسانهای اولیه، عمرهای بسیار طولانی هزار ساله یا بیشتر را تجربه میکردند و به تبع از نعمتهای بیشتری بهره میبردند؛ یعنی همواره برای همه انسانها در هر زمان و مکانی که باشند، آسودگی و سختی در هم آمیخته است.
بر اساس آیات قرآن زندگی همه انسانها سه مرحله دارد؛ زندگی در دنیا، برزخ و قیامت. در قرآن به دو میراندن و نیز دو زنده کردن اشاره شده است (۲)؛ میراندن اول بعد از زندگی دنیاست و میراندن دوم پس از زندگی در برزخ است و همچنین احیای اول در برزخ و احیای دوم نیز در قیامت است. حال اگر زندگی در برزخ نباشد، تصور صحیحی از میراندن دوم وجود ندارد؛ زیرا هم میراندن باید بعد از زندگی باشد و هم احیا باید بعد از مردن (۳)؛ بنابراین برزخ برای همه هست و اینگونه نیست که همه در برزخ پیوسته متنعم یا معذب باشند بلکه برخی مستضعف هستند و گویا در خواب بهسر میبرند (۴)؛ ولی باید توجه داشت که فاصله بین زندگی دنیا و قیامت برای همه وجود دارد.
لازم به ذکر است که زمان در برزخ، نسبی و متناسب با اعمال و حرکت شخص است؛ با مرگ فقط پردهها کنار رفته، انسان حقیقت عمل خود را ملاحظه میکند و زمانِ دنیا که مطابق حرکت زمین به دور خود و خورشید است، در برزخ وجود ندارد و آخرت مافوق زمان و مکان است. شبیه حالت خواب که گاهی انسان یک ساعت میخوابد و با بدن مثالی بهجاهایی میرود و اموری را میبیند که در حالت بیداری چندین ساعت یا حتی چندین ماه و سال طول میکشد (۵). بر این اساس مدت ماندن در برزخ، تفاوتی به حال افراد ندارد و همه سر سفره اعمال خود نشستهاند (۶). با مرگ و جدا شدن روح از حجابِ بدن، حقیقت اعمال روشن میشود و برای انسان فرقی ندارد این اتفاق در برزخ یا قیامت باشد. طولانی شدن زمان به دلیل عذاب و سختی آن است، کوتاه شدن زمان نیز به دلیل شیرینی و برخورداری از نعمتهاست.
درنتیجه، زمان دنیا که مطابق حرکت زمین به دور خود و خورشید است، در برزخ وجود ندارد. زمان در برزخ، نسبی و متناسب با اعمال و حرکت شخص است. مرگ نیز فقط پردهها را کنار زده و انسان حقیقت عمل خود را ملاحظه میکند و درواقع مدت ماندن در برزخ، تفاوتی به حال افراد ندارد. افراد در هر دورهای که باشند از یک نظر در نعمت و از نظر دیگری در مشقتاند و اگر نعمت و مشقت را مقایسه کنیم، تفاوت زیادی نخواهند داشت و به عدالت الهی خدشهای وارد نمیآید.
پینوشت
۱. زیرا خداوند متعال، حکیم، غنی و بینیاز است.
۲. «قَالُواْ رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَینْ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَین؛ میگویند: پروردگارا، دو بار ما را به مرگ رسانیدی و دو بار ما را زنده گردانیدی». (غافر/۱۱)
۳. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۰ق) المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۷، دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ص ۳۱۳.
۴. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۴ق) مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. ج۸، دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، ص ۳۰۱.
۵. مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۹۰) انسانشناسی در قرآن. سوم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص ۲۴۹.
۶. «من مات فقد قامت قیامته» مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. ج۸، ص ۳۰۱.
نظر شما