به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ همایش گفتوگوگرهای هوشمند اسلامی و آینده پژوهشهای دینی صبح امروز در مرکز کامپیوتر علوم اسلامی نور برگزار شد.
حجتالاسلام بهرامی در همایش «گفتگوگرهای هوشمند اسلامی و آینده پژوهشهای دینی» به تحلیل تأثیر عمیق تحولات اخیر در حوزه هوش مصنوعی، بهویژه ظهور مدلهای زبانی بزرگ (LLMs)، بر روششناسی پژوهشهای دینی پرداخت و تأکید کرد که این تحول «شتابی صدچندان گرفته» و آینده ما را بهشدت تحت تأثیر قرار داده است.
تکرار دغدغههای تاریخی با شتاب جدید
حجتالاسلام بهرامی با یادآوری نگرانیهای پیشین پژوهشگران دینی در مواجهه با فناوریهایی مانند «تحصیر فناوری»، به تشابه نگرانیهای فعلی اشاره کرد.
وی گفت: « نگرانیهای همین هفتاد و هشتاد سال پیش در حوزه پژوهشهای دینی خاطرتان هست؛ وقتی پژوهشگران نگران بودند اگر قرار باشد با جستجو خیلی از احادیث و آیات و روایات مقداریشان راحتی پیدا بشود، بعدش محقق جمهوری اسلامی چه کار میخواهد بکند؟ این اعجابها [ابزارها] آمدند توسعه پیدا کردند، قوت پیدا کردند، ولی همچنان محقق متعهد ما کارایی خودش را به نحو احسن به عهده دارد و ما شاهد شتاب و عمق بیشتر پژوهشهای اسلامی هستیم.»
وی افزود که امروز نیز با ورود هوش مصنوعی، همان جنس دغدغهها تکرار میشود، اما نکته اصلی که باید مورد توجه عمیق قرار گیرد، فراتر از صرف «سرعت بخشیدن و دقت بخشیدن» است.
تحول بنیادین در بنیانهای پژوهش
نکته محوری که حجتالاسلام بهرامی بر آن تأکید داشت، تحول بنیادین در بنیانهای پژوهش بود: «نکتهای که من میخواهم اینجا به آن تأکید بکنم، به آن چیزی است که ما باید به آن عمیقتر نگاه بکنیم، نه صرفاً سرعت بخشیدن و دقت بخشیدن است، اینکه منهج پژوهشی و شیوه استخراج معارف در حال تغییر و تعهد و تحول است.»
وی با طرح یک چالش معرفتشناختی، ضرورت مطالعهای جدید را مطرح کرد: «ما به لحاظ معرفتشناسی پژوهش جدید، معرفتشناسی پژوهشی با هوش مصنوعی برای ارتباطات باید یک مطالعه جدیدی انجام دهیم. آیا این مدل پژوهش میتواند ما را به واقع برساند؟ آیا میتواند از روایی و صحت کافی برخوردار باشد یا نه؟ به نظرم چالش مهمی که داریم این چالش است.»
حجتالاسلام بهرامی با تأکید بر «تحول لاجرم» در حوزه، خاطرنشان کرد که حوزه علمیه فرصت زیادی برای تعلل ندارد و باید سریعاً تکلیف مواجهه خود را با این فناوری مشخص کند.
وی گفت: «اینکه طلبه، پژوهشگر، استاد در قبال هوش مصنوعی چه وظیفهای دارد، چه اختیاری، در چه حدی و در چه سطحی میتوانند استفاده کنند؟ اگر استفاده کرد مسئولیت امر با کی هست؟ اگر استفاده کرد اخلاق پژوهش اقتضا میکند که چه چیزی را اعلام بکنند، چه چیزی را اطلاع بدهند؟ این به نظر میرسد که باید سریعتر روشن بشود و طلاب و پژوهشگران دینی وظیفه خودشان را در قبال هوش مصنوعی بدانند.»
بهرامی بر ضرورت اقدام فوری در سه زمینه کلیدی تأکید داشت: «ما فرصت زیادی برای تعیین تکلیف نحوه مواجههمان با هوش مصنوعی نداریم. نمیتوانیم خیلی معطل کنیم، هوش مصنوعی منتظر ما نخواهد بود. در سه زمینه حوزههای علمیه باید تکلیف خودشان را روشن بکنند: یک، مطالعات بنیادین؛ همینطور که عرض کردم، به لحاظ درجهشناختی، به لحاظ معرفتشناختی، دیدگاهمان راجع به محصولات به دست آمده و پژوهشهای به دست آمده توسط هوش مصنوعی چه هست و چه مواجههای میخواهیم با آن داشته باشیم.»
وی ادامه داد: « به جهت سیاستگذاری است؛ ما از اساتیدمان، از طلابمان، از پژوهشگرانمان چه میخواهیم که چه کاری انجام بدهند، یا چه کاری انجام ندهند. و مساله بعدی بحث تولید ابزارها است.»
حجتالاسلام بهرامی با اشاره به تجارب چند دههای در فضای دیجیتال، مرجعیت را منوط به اقدام بهموقع در تولید ابزارهای تخصصی دانست. وی نمونه سامانه «نورمگز» را به عنوان یک موفقیت بزرگ مثال زد و گفت: « نورمگز یک نمونه بسیار جذاب است. اگر به موقع در کشور سامانههای مجلات از جمله نورمگز تشکیل نمیشد، امروز شاید خیلی از ما تصورمان این بود که وقتی گوگل اسکولار هست، مگر میشود یک سایت مجلات موفق داشت؟ ولی امروز خیلی از مخاطبان ما، محققان ما در حوزه و در دانشگاه شاید خیلی کم راهشان به گوگل اسکولار میافتد، ولی از آنور حدود چهل دانشگاه اروپایی و آمریکایی اشتراک نورمگز را خریداری کردند. این خیلی اتفاق جالبی است.»
مرجعیت علمی در دست چه کسی است؟
وی در پایان هشدار داد که سرنوشت گفتگوگرهای هوشمند و چتباتها مشابه تجربه سامانههای مجلات خواهد بود و حوزه علمیه باید با اقدام خود تعیین کند که مرجعیت از آن کیست.
وی تاکید کرد: «ما هستیم که با اقدام خودمان تعیین میکنیم مرجعیت از آن ما باشد یا مرجعیت از آن کس دیگری باشد و این وظیفه ما را عرضم به حضور شما که خیلی سنگین میکند. ما فرصتی برای معطل کردن، فرصتی برای موازیکاری انجام دادن به هر بهانهای فرصت نداریم.»
.............
پابان پیام
نظر شما