به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ کنگره پنجاهمین سال درگذشت آیت الله العظمی میلانی صبح امروز با پیام رهبر معظم انقلاب در تالار قدس حرم مطهر رضوی آغاز شد. این کنگره عصر امروز نیز با برگزاری نشستهای تخصصی فقهی ادامه دارد.
آیت الله العظمی سبحانی از مراجع تقلید جهان تشیع در پیامی به این کنگره با اشاره به ویژگی های شخصیتی مرحوم آیت الله العظمی میلانی نوشتند که آیت اللّه میلانی فقیهی بود در وسط اجتماع درد و درمان را به خوبی میشناخت. لذا به تناسب زمان خدمات عظیمی را انجام داده است. آیت اللّه میلانی مدارسی را تأسیس کرد و برنامههای صحیح و حساب شده و مستحکمی را برای آنها وضع نمود.
متن کامل این پیام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
(یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَات)
سخن گفتن درباره شخصی که در دایره فضائل در نقطه مرکزی آن قرار داشت و همه خطوط فضیلت نسبت به آن یکسان بود کار آسانی نیست. حضرت آیت اللّه العظمی میلانی یکی از مصادیق این ضابطه است ولی اگر نتوان به صورت جامع درباره ایشان سخن گفت اما به مقدار میسور مطلوب و معقول است.
تکریم شخصیتها چه در حال حیات و چه بعد از رحلت بسیار سازنده است، زیرا سبب میشود که نسل حاضر به سمت آنان، گرایش پیدا کند، زیرا با چشم خود میبیند که مثلاً بعد از پنجاه سال از گذشت شخصیتی مانند مرحوم میلانی علماء دانشمندان دور هم گرد آمدهاند و درباره عظمت علمی و خدمات اجتماعی او سخن میگویند. از این جهت یک نوع جاذبه در نسل جوان به علم و علما پدید میآید.
مثلث شخصیت
تحلیل شخصیت هر فردی بستگی دارد که درباره مراحل سهگانه عمر او به صورت موجز سخن گفته شود. زیرا شخصیت او در این سه مرحله شکل میگیرد.
۱. وراثت و اثر پذیری کودک از والدین
۲. شخصیت هایی که در پرورش علمی او اثر گذار بودهاند
۳. خدماتی که در جامعه انجام داده است
اینک ما درباره سه موضوع به نحو فشرده سخن میگوییم:
مرحله نخست: وراثت و اثر پذیری از والدین
برای روشن شدن این عامل لازم است درباره والدین حضرت آقای میلانی و موفقیت آن دو به صورت موجز سخن بگوییم.
کافی است که بدانیم والد ایشان مرحوم آیت اللّه سید جعفر میلانی است.
او برای رسیدن به درجه اجتهاد به نجف اشرف مهاجرت نمود و در حوزههای علمیه استوانههای فقه و اصول، حضور یافت.
ارتباط وی با نخستین استاد خود مرحوم آیت اللّه مامقانی به حدی بود که آنگاه که مرحوم والد از دختر ایشان خواستگاری کرد وی با کمال میل اعلام آمادگی نمود و بالاخره ایشان داماد مرحوم مامقانی شد. بنابراین آیت اللّه مامقانی پدر زن او فرزند او آیت اللّه شیخ عبداللّه مامقانی صاحب رجال دایی ایشان است.
والد ایشان در تاریخ یازده رجب سال ۱۳۲۹ درگذشت و در حرم امامین کاظمین به خاک سپرده شد.
بنابراین، آیت اللّه میلانی در چنین خانوادهای پرورش یافته و مادر او تقوا و ادب و وقار معروف بود و میوه چنین شجره طیبه است.
مرحله دوم: اساتید اثر گذار
حضرت آیت اللّه میلانی در نجف اشرف بعد از طی مقدمات، در دروس خارج از افکار و تعالیم شخصیتهای بسیار ممتاز زمان بهره گرفته است که برخی از آنها را میتوان نام برد.
او فقه و اصول را از اساتید نامبرده در ذیل بهره گرفته:
آیت الله شیخ الشریعه اصفهانی (۱۳۳۹ م)
آیت اللّه میرزای نائینی (۱۳۵۵ م)
آیت اللّه العظمی شیخ محمد حسین اصفهانی (۱۳۶۱ م)
دورههای اصول و قسمت مهمی از کتب فقهیه را از محضر این اساتید بزرگ بهره برده است و فلسفه را از آیت اللّه حاج سید حسین بادکوبهای (۱۳۵۸ م)، علوم ریاضی را از محضر عالم بزرگوار سید ابوالقاسم خوانساری آموخته است و مبانی اخلاقی را از سید علی طباطبایی معروف به قاضی فرا گرفته است.
و علم کلام را از مرحوم شیخ محمد جواد بلاغی دریافته است. از این جهت از نظر عقل نظری و عقل عملی در سطح بالایی بود. از این نظر گفته شده «فقیه جامع».
مرحله سوم: خدمات علمی ـ اجتماعی در دوران مرجعیت
در بخشی از آثار علمی او یاد میکنم. بخشی را یادآور میشویم:
۱. محاضرات فی فقه الإمامیة (زکات در ۱ جلد)
۲. محاضرات فی فقه الإمامیة (خمس در ۱ جلد)
۳. محاضرات فی فقه الإمامیة (نماز مسافر در ۱ جلد)
۴. قادتنا کیف نعرفهم (زندگی امامان دوازدهگانه در ۸ جلد)
۵. رسالة فی التأمین والیانصیب (رسالهای درباره بیمه و اوراق بخت آزمایی به زبان فارسی و عربی)
۶. تعلیقه علی العروة الوثقی
۷. محاضرات فی فقه الإمامیة (بیع در ۱ جلد)
اینها آثاری است که از آن مرجع در دوران اقامت خود از نجف و مشهد به تألیف آنها پرداخته و چاپ شده است و رسائل خطی دیگر دارد که در شرح حال زندگی ایشان مشروحاً گزارش شده است.
وی به پیروی از استادش شیخ محمد حسین اصفهانی، از قریحه شعری خوبی برخوردار بوده و از قریحه اولی خود در مدح اهل بیت (علیهم السلام) بهره گرفت. اینک یک نمونه کوچک از آن نقل میکنیم.
وی خطاب به ولی عصر (عج) چنین میگوید:
إلی متی حیرتی وحتی متی
یطول النوی ونداری الشجن
قدیناک من غائب یُرتجی
ومن حاضر فی القلوب استکن
یکی از ویژگیهای آیت اللّه میلانی، ولای خاصّ او بود که در مجالس و محافل خود را به روشنی نشان میداد حتی در اتاق اختصاص خود، بالای سرش، تابلویی داشت که در آن دو سطر زیبا نقش بسته بود.
یا صاحب العصر والزمان (عج)
بالای سرم نام تو را نقش نمودم
یعنی که سر من به فدای قدم تو
علاوه بر آن سرودهای ادبی و عربی او به خوبی گواه بر ولای عظیم او و نگارش کتابی به نام قادتنا در ۸ جلد گواه این مسأله است.
خدمات اجتماعی
آیت اللّه میلانی فقیهی بود در وسط اجتماع درد و درمان را به خوبی میشناخت. لذا به تناسب زمان خدمات عظیمی را انجام داده است که به برخی اشاره میشود.
اولاً: تدریس در حوزههای علمیه نجف و کربلا و اخیراً در مشهد مقدس.
جلسه درس او در مسجد گوهرشاد، بسیار چشمگیر بود و صدها تن در آن شرکت میکردند.
کسانی که در زمان حیات او را درک کردهاند، به این مسأله آگاهند.
بنای مدارس در مشهد و شهرهای دیگر
البته در مشهد مدارس فراوانی بود، اما از برنامه خاصی برخوردار نبودند، آیت اللّه میلانی مدارسی را تأسیس کرد و برنامههای صحیح و حساب شده و مستحکمی را برای آنها وضع نمود.
او نه تنها، اهتمام خود به حوزه مشهد اختصاص میداد بلکه حوزههای علمیهای را در شهرهای دیگر منطقه خراسان بنیان نهاد.
علاوه بر تأسیس حوزههای علمیه، نسبت به مؤسسات خیریه اهتمام میورزید.
در زندگانی او فصلی است به نام ملاقات با شخصیت هایی که از داخل و خارج به حضورشان میرسیدند.
از آنجا که به زبان عربی تسلط کافی داشت شخصیتهایی از یمن و مصر و سوریه به دیدار او میآمدند. سخنان ارزشمندی که همگی در مسیر تقریب بود مطرح مینمود.
مواضع سیاسی آیت اللّه میلانی
سیاست به معنای تدبیر صحیح کشور اسلامی موازی با دادههای شریعت از شیوههای معصومان (علیهم السلام) است ولذا در زیارت جامعه به این عنوان «وساسة البلاد» توصیف شدهاند.
و در زمان غیبت ولی اللّه الأعظم (عج) این مسؤولیت متوجه علماء و فقها است که در هر زمان مراقب امور جاری امت اسلامی باشند و هر موقع انحرافی در مدیران احساس کنند آنها را راهنمایی کرده و اگر نتیجه نبخشید قیام کنند.
فتوای میرزای شیرازی در سال ۱۳۰۹ هجری قمری از همین مقوله است او خرید و فروش و استعمال تنباکو را تحریم کرد و همین سبب شد که قرارداد استعماری با انگلستان فسخ شود.
مرحوم آیت اللّه شیخ فضل اللّه نوری آنگاه که احساس کرد مدیران کشور خواهان مشروطیت منهای دیانت هستند قیام کرد و تا پای دار، پایداری کرد.
استاد بزرگوار حضرت امام (رحمه الله) نیز پس از درگذشت مرحوم آیت اللّه بروجردی (رحمه الله) احساس مسؤلیت کرد و کراراً میگفت که دولت فعلی سوء نیت دارد و لذا قیام کرد و همه نوع رنج را تحمل نمود و ریشه فساد را برکند.
حضرت آیت اللّه میلانی از همین گروه است. مبارزات او در تمام این برههها روشن و مبرهن است. کسانی که بخواهند خدمات قلمی و بیانی و حتّی عملی او را از نزدیک مطالعه کنند به دو کتاب زیر مراجعه نمایند:
۱. اسناد انقلاب اسلامی ج ۱
۲. آیت اللّه العظمی سید محمد هادی میلانی به روایت اسناد ساواک
⸻
آنچه تحریر یافت گوشهای از ویژگیهای آیت اللّه میلانی است و هرگز نمیتوان به همه آنها حتی اشاره کرد:
هو البحر من این النواحی آتینه
فلجّته المعروف والجود ساحله
در گذشت ایشان در گذشت یک فرد نبود، درگذشت شخصی بود که به تنهایی کار جمعی را انجام میداد.
شایسته است بگوییم:
از شما دو چشم یک تن کم
و از شما خرد هزاران بیش
قم ـ مؤسسه امام صادق (علیه السلام)
جعفر سبحانی
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما