به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ «جورج حنا شکور» یکی از برجسته‌ترین ادبا و شعرای معاصر لبنان، عاشق و دلباخته اهل بیت(ع)، پیرغلام مسیحی و محب و شیفته سرور شهیدان(ع) در روز سه شنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۳ در ۹۰ سالگی درگذشت.
جلوه هایی از این شیفتگی این شاعر مسیحی لبنانی به اهل بیت(ع) در آثار مختلف او از جمله «حماسه پیامبر»(ملحمة الرسول (ص))، «حماسه حضرت علی(ع)»(ملحمة علی (ع)) و «حماسه حسینی»(ملحمة الحسین (ع)) نمایان است.
آنچه در پی می آید، گفت‌وگوی خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا با دکتر «محمد مهدی شریعتمدار» مدیرکل کشورهای عربی آفریقایی عربی مجمع جهانی اهل بیت(ع) و رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان در خصوص زندگی و ویژگی ها و آثار مرحوم جورج شکور شاعر برجسته مسیحی لبنانی است:
ابتدا: لطفا در ابتدا معرفی اجمالی از جورج شکور داشته باشید
«جورج شکور» زاده یک روستا در منطقه مسیحی جبیل در شمال لبنان است، مهم ترین ویژگی این شاعر مسیحی لبنانی، شعر او است. جورج شکور با شعرای بزرگ ارتباط داشت و سه مجموعه شعر از او درباره پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) و به صورت مشخص امام علی(ع) و امام حسین(ع) است. او اولین مجموعه شعر خود را در سن ۳۶ سالگی با عنوان «وحدها القمر»(فقط او ماه است) منتشر کرد. از ویژگی های این مجموعه شعر به عنوان اولین مجموعه شعر یک شاعر جوان، مقدمه نگاشته شده توسط الأخطل الصغير از شاعران بزرگ و نامور جهان عرب بود که نشان دهنده جورج شکور در شعر بوده است. جورج شکور با سعید عقل از شاعران بزرگ و اندیشمند لبنان و جهان عرب هم ارتباط بسیار عمیقی داشت، به طوری که می توان گفت جورج شکور، وصی ادبی سعید عقل است. سعید عقل مقدمه ای بر یکی از دیوان های جورج شکور با عنوان «زهرة الجماليا» نوشته است. هم الأخطل الصغير و هم سعید عقل در مقدمه هایی که بر دیوان های جورج شکور نوشتند این شاعر و توانمندی هایش در شعر را مدح کردند.
جورج شکور ۹ دیوان شعری داشت و او بسیار زیاد در جشنواره های شعر در جهان عرب و حتی کشور ایران، حضور پیدا می کرد. جورج همچنین در مجمع فرهنگی عرب و اتحادیه نویسندگان لبنان و جاهای دیگر مشارکت داشت. جنبه دیگر شخصیت جورج شکور علاوه بر جنبه های شعری او، کار در حوزه اهل بیت(ع) بوده است. او در ابتدا ملحمة الأمام الحسين(ع) را در سال ۲۰۰۱ میلادی نوشت، سپس در ادامه در سال ۲۰۰۶ میلادی، ملحمة الأمام علي(ع) به نگارش درآورد که این کتاب در سال ۲۰۰۷ میلادی منتشر شد. جورج شکور در ادامه ملحمة الرسول (ص) را به نگارش درآورد که جالب توجه بود، چون این دیوان مفصل تر از دیوان های قبلی بود و هم مطالب جالب توجهی نسبت به پیامبر اکرم(ص) از زبان یک مسیحی در آن بیان شد.
پیشتر مناقب ائمه اهل بیت(ع) از جمله عدالت جویی و اخلاق توسط ادبای مسیحی بیان شده بود، اما وقتی جورج شکور به عنوان یک شاعر مسیحی در مورد رسول اکرم(ص) شعر می گوید به معنای باور و ایمان او به پیامبری و نبوت پیامبر اعظم(ص) است. جورج شکور در ملحمة الرسول(ص) به این مسئله اشاره دارد، او در دو بیتی خطاب به رسول اکرم(ص) می گوید که به ارث برده ای با هم پیامبری را از موسی و عیسی و قلب تو پاک و دارای رویای صادق است جبرئیل آیات را بر تو می خواند همان طور که گل معطر، عطر می پراکند. جورج شکور در دو بیت بعد می گوید که فردا پس از من گفته خواهد شد خوش باشد آن شعری که نبوت در آن از سوی یک عیسوی مدح شده باشد
ملحمة الأمام الحسين(ع) حدود ۸۰ بیت بوده است، تعداد ابیات ملحمة الأمام علي(ع) نیز بیش از دویست بیت می باشد. ولی ملحمة الرسول(ص) حدود هزار و صد بیت دارد که تاریخ پیامبر(ص) در همه مراحل از ولادت تا وفات ایشان در آن آمده است. جورج شکور در این دیوان بعد از مقدمه ای به عنوان فاتحه، مولد النبی(ص) را می گوید و آخرین بخشش، وفات پیامبر(ص) است. ملحمة الرسول(ص) در واقع تاریخ منظوم رسول اکرم(ص) بوده و وقایعی همچون نبرد بدر، نبرد خندق، نبرد خیبر، فتح مکه و حج الوداع در این دیوان ذکر شده است. جورج شکور دیوان ملحمة الرسول(ص) را به همه بشریت تقدیم کرد، او می توانست اسم این دیوان را ملحمة محمد(ص) بگذارد، اما انتخاب عنوان ملحمة الرسول(ص) از سوی جورج شکور، جای دقت دارد. او برای نوشتن ملحمة الأمام الحسين(ع)، ملحمة الأمام علي(ع) و ملحمة الرسول(ص)، کتاب های زیادی را مطالعه کرد. جورج شکور تنها شاعر مسیحی و غیرمسلمان بود که روایت زندگی پیامبر اسلام(ص) را مطرح کرد و او حتی در دیوان خود به شرایط اجتماعی قبل از پیامبر(ص) نیز اشاره نمود.
ابنا: نقطه تمایز جورج شکور با شاعران مسیحی لبنانی دیگر چه بود؟
نویسندگان و ادبا و شاعران مسیحی زیادی را در لبنان داشتیم که درباره ائمه معصومین(ع)، قلم زدند. مثلا «جورج جرداق» کتاب معروف «الإمام علي(ع) صوت العدالة الإنسانية» را دارد که به فارسی هم ترجمه شده است. «سلیمان کتانی» هم یکی دیگر از نویسندگان مسیحی لبنانی شش هفت کتاب در این خصوص دارد که به فارسی نیز ترجمه شده است. اگر بخواهیم به مهم ترین شاعران در این زمینه اشاره کنیم، باید از «پولس سلامه»، «ریمون قسیس»، «جورج شکور»، «جوزف الهاشم»، «جوزف حرب»، «جورج زکی الحاج» و دکتر «میشل کعدی» نام ببریم، برخی از این شاعران درگذشتند و برخی هنوز هم در قید حیات هستند.
شاید بتوان گفت پرکارترین شاعر مسیحی لبنانی در سرودن از اهل بیت(ع)، جورج شکور بوده است. البته مثلا پولس سلامه را هم داشتیم که ملحمة الغدیر را سروده بود. پولس سلامه هفت هشت سال آخر عمر خود را در بستر بیماری افتاد و نیازمند کمک دیگران بود، در ملاقاتی که با رشد سلامه فرزند این شاعر داشتم او به من گفت که من روزی از خواب بیدار شدم و دیدم که بالش زیر مرحوم پولس سلامه، خیس است، من به پدرم گفتم که من را صدا می زدید تا به شما آب بدهم، چرا خودتان تکان خوردید و برای خودتان آب ریختید که آب روی بالش شما بریزد، پدرم به من گفت که این بالش خیس ناشی از ریخته شدن آب نیست، بلکه من دیشب تا صبح اشک ریختم و ملحمة الغدیر را سرودم. همچنین ریمون قسیس را هم داشتیم که او، ملحمة الحسين(ع) را نوشت که به لحاظ حجم، کوچک بود، او کتاب دیگری هم درباره حضرت امیرالمومنین(ع) با عنوان «علي، الفارس، الفقيه، الحكيم» هم داشت. جورج زکی الحاج هم دو کتاب داشت که یکی قصیده العلی با زیرنویس کیف بعقشک به معنای چطوری از تو بدم بیاد تو را دوست نداشته باشم است، ویژگی قصیده العلی این است که به لهجه لبنانی و فولکلور است، یکی دیگر هم قصیده الحسین با زیرنویس یا بن الکرام بود. نمونه ها، متعدد است و این موارد را به عنوان نمونه، عرض کردم.
دکتر «ادیب السیف» استاد ادبیات لبنان کتابی در مورد «جورج زکی الحاج» کتابی را با عنوان «کیمیا علی و ایقونه الحسین فی شعر زکی الحاج» با زیرنویس «مسیحی یحاکی رمزین خلافه الاسلامیه» نوشته است. جورج زکی الحاج یک نسخه قطع جیبی کتاب قصیده الحسین را به من اهدا کرد، در ابتدای این کتاب جمله ای بسیار جالب نوشت که نشان دهنده چگونگی اندیشدن او دلیلش سرودن اشعار درباره ائمه معصومین(ع) است. او نوشت که ان لم یکن مواقفنا، مواقف الامام الحسین(ع) فی صراع الباطل فلا نستحق الحیاه، اگر مواضع ما مانند مواضع امام حسین(ع) در نبرد با باطل نباشد ما اصلا شایستگی ادامه حیات و زندگی را نداریم.
میشل کعدی هم علاوه بر کتاب های متعددی که به نثر درباره اهل بیت(ع) دارد، قصائدی هم در این خصوص به شعر داشت. او پایان نامه دانشگاهی خودش را درباره امام علی(ع) به نگارش درآورد. میشل کعدی به من می گفت که من به سفارش پدرم، نهج البلاغه را می خواندم. او هم خودش و هم پدرش، کشیش کلیسا بودند. میشل کعدی از اساتید بارز دانشکده الحکمه مسیحی در بیروت بود. پایان نامه او متاسفانه منتشر نشد، اما او کتاب کوچکی در مورد امام علی(ع) با عنوان « الامامُ علیّ نهجاً وروحاً وفقها» دارد. کتابی از میشل کعدی هم در مورد حضرت زهرا(س) با عنوان «الزهراء اُولی الاَدیبات» حضرت زهرا(س) نخستین ادیب به چاپ رسیده است که مقدمه این کتاب را من نوشتم. میشل کعدی کتاب های دیگری هم در مورد سایر ائمه معصومین(ع) همچون « الامامُ الحسین قدوةً و رساله»، «الامامُ زین‌ُالعابدین والفکرُ المسیحی» و «الامام الرضا ابعاد روحیه وعلمیه» دارد. او همچنین علاوه بر داشتن کتابی در مورد امام صادق(ع) در حال نگارشی کتابی در خصوص امام زمان(ع) بود که اطلاعی از چاپ این دو کتاب اخیر ندارم. میشل کعدی جزو خادمان فرهنگ رضوی هم هست.
سرودن اشعار در وصف ائمه معصومین(ع) توسط شاعران مسیحی در چند دهه اخیر به یک پدیده تبدیل شد، اما در سال های اخیر این پدیده به آن شدت سابق، ادامه نیافت. به این معنا که شاعران مسیحی جوان زیادی هستند که به دلیل درخشش جریان مقاومت در لبنان، مواضع سیاسی خوبی به سود مقاومت دارند، اما بیشتر در حوزه مقاومت شعر گفتند تا این که در مدح ائمه معصومین(ع) شعر بگویند، مثلا شاعری را داریم که از نظر مقاومت درباره حضرت زینب(س)، شعری سروده است. جورج شکور دو ویژگی متمایز نسبت به شاعران مسیحی دیگر داشت، یکی قدرت شعر او بود. همه شعرایی که اسم آنها را ذکر کردیم همچون پولس سلامه، ریمون قسیس، جوزف الهاشم، جورج زکی الحاج و دیگران، شعرای ارجمندی هست، اما جورج شکور با توجه به این که برای نخستین دیوانش، الأخطل الصغير نامدار مقدمه نوشت یا مقدمه دیوان دیگرش به قلم سعید عقیل بود، چهره متمایزی به لحاظ توانمندی های شعری نسبت به دیگران داشت. ویژگی متمایز دوم جورج شکور نسبت به شاعران دیگران در این حوزه، پرکارتر بوده است. ممکن است که در حوزه نثر بگوییم جورج جرداق یا سلیمان کتانی یا میشل کعدی، آثار نثری بیشتری در مورد ائمه معصومین(ع) دارند، ولی در حوزه شعر، جورج شکور بیش از شاعران مسیحی دیگر درباره ائمه معصومین(ع) شعر گفته است و حدود هزار و پانصد ششصد بیت شعر در این حوزه دارد. او همچنین در حدود هزار و صد بیت، درباره پیامبر اکرم(ص) شعر گفت. من از یکی از شاعران مسیحی لبنان پرسیدم که چرا با وجود این که در مورد برخی از ائمه معصومین(ع) قلم زدی چیزی درباره پیامبر اسلام(ص) نمی نویسی، او به من پاسخ داد که ممکن است از طرح مسیحی ها متهم به گرویدن به اسلام و ایمان آوردن به رسول اکرم(ص) شوم یا این که دفاع از پیامبر اسلام(ص) به معنای پذیرش پایان رسالت حضرت مسیح(ع) است. اگر چنین فضایی باشد که به نظر می رسد گاهی باشد، اقدام جورج شکور در نوشتن ملحمة الرسول(ص) بسیار قابل توجه است.
من همچنین می خواهم به وجود نوعی از رگه های معنوی و عرفانی و الهی در اشعار جورج شکور اشاره داشته باشم. او در دو بیت از شعر خود این گونه گفت که من در شعر خودم حیرت کردم که چه کسی آن را به نظم در می آورد و می سراید، آیا من یا این که خدا هم همراه من شعر را به نظم در می آورد، شاید عمر و زندگی من بهبود یابد اگر من آن را با یک سخن علوی نوآورانه و ابداعی، بهبود ببخشم. این که کسی بر چنین باوری باشد و چنین تصوری کند و از حیرانی و سرگردانی صحبت کند که آیا من شعر می گویم یا این که خدا این شعر را می گوید و به زبان می آورد، نشان دهنده تفاوتی بین جورج شکور و برخی دیگر از شاعران مسیحی دیگر است.
سابقه ارتباط بزرگان و علما و راهبان و کشیشان و شاعران و ادبای مسیحی با فرهنگ اسلامی و ائمه اهل بیت علیه السلام و پیامبر اکرم(ص)، سابقه ای دیرینه دارد. شاید شروع کننده این رابطه را ورقة بن نوفل از بستگان حضرت خدیجه(س) بدانیم که بشارتی در مورد پیامبر(ص) داد و گفته می شود که او بعد از آن هم به رسول اکرم(ص) گروید. البته روایت ها متفاوت است، برخی می گویند ورقة بن نوفل، مسلمان از دنیا رفت برخی دیگر می گویند که او، مسیحی از دنیا رفت، اما تائیدات او نسبت به دین اسلام و پیامبر(ص) در تاریخ ثبت و ضبط شده است و شاید بتوانیم بگوییم که آغازگر این جریان، ورقة بن نوفل بوده است. در تاریخ، شعرای مسیحی داشتیم که در مورد اسلام و ائمه معصومین(ع) نوشتند و شعر سرودند یا این که شخصیت هایی مسیحی بودند که در بزنگاه های تاریخ به جریان اسلام پیوستند که نمونه جون در واقعه عاشورا است، اما در چند دهه اخیر در لبنان شاهد یک پدیده یا یک جریان به تمام معنا در بین شاعران و نویسندگان مسیحی در این زمینه بودیم که در بین شاعران به نظر می رسد جورج شکور، نقش برجسته تری داشته باشد.
ابنا: جورج شکور چه نگاهی به اهل بیت(ع) داشته است؟
جورج شکور متولد ماه آوریل بود که ماه تولد پیامبر اکرم(ص) نیز این ماه است و او به این مسئله، افتخار می کرد. جورج شکور در کتاب ملحمة الرسول (ص) در بخش مولد النبی می گوید که ماه آوریل، ماه بهار و ماه میلاد کودکی در بنی هاشم است که نعمت خداوند است و شهرها از او عزت خواهند یافت، مادرش فریاد زد و بشارت داد و گفت که از میان استخوان ها و دو پهلویم، نوری ساطع شد مانند نور صبح که پر از خنده و درخشش است. این عبارات نشان می دهد که جورج شکور، درباره پیامبر چگونه می اندیشید. واقعه غدیر یکی از وقایع بسیار مهم است که یک بزنگاه تاریخی بین جریان امامت و جریان خلافت است و جورج شکور در دیوان های ملحمة الأمام علي(ع) و ملحمة الرسول(ص) به واقعه غدیر، اشاره می کند. او فراتر از فضایل اخلاقی ائمه معصومین(ع) به نکات حساس مربوط به جریان امامت، توجه داشت. جورج شکور در ملحمة الرسول(ص)، حج الوداع را قبل از واقعه غدیر، ذکر کرد. البته شاید در این زمینه ملحمة الغدیر پولس سلامه که یک سروده مختص جریان غدیر است، مقدم بر شعر جورج شکور باشد. اما به هر حال دلبستگی و شیفتگی جورج شکور به حضرت امیرالمومنین(ع) و حضرت سیدالشهداء(ع) و تعاریف او از سفر به نجف و زیارت حرم امام علی(ع) و تاکید او مرهون مدد و لطف الهی در زمینه موفقیت در مدح اهل بیت(ع) نشان دهنده نگاه این شاعر مسیحی لبنانی به اهل بیت(ع) می باشد.
من در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که جورج شکور به اهل بیت(ع) نه فقط به عنوان شخصیت های تاریخی بلند، نگاه می کرد، بلکه او به فرهنگ اهل بیت(ع) و فرهنگ شیعی هم توجه داشت و از قبل چنین نگاهی از مقاومت دفاع کرد. جورج شکور شاید جزو بنیان گذاران شعر مسیحی مقاومت است و او هزینه هایی را در این راه به خصوص در سال های نخست مقاومت داد. زمانی که قذافی از جورج شکور برای سفر به لیبی دعوت کرد، با وجود این که چنین سفری شاید سفر پرباری به لحاظ مادی بود، اما او به دلیل ربوده شدن امام موسی صدر توسط قذافی حاضر به سفر به لیبی نشد و گفت که اگر هزاران هزاران به من بدهند، به لیبی نمی روم و به لیبی هم نرفت و این در زمانی بود که قذافی ارج و قرب زیادی و جایگاه بالایی در جهان عرب داشت.
جورج شکور همچنین کتابی را در خصوص یکی از شاعران به نام احمد الصافی النجفی با عنوان «احمد الصافی النجفی؛ شاعر التشرد و التمرد» را به نگارش درآورد. احمد الصافی النجفی یک شاعر شیعی بزرگ عراقی اهل نجف که مادرش دارای اصل و نسب لبنانی بود، این شاعر در دوره اشغالگری انگلستان در عراق بعد از جنگ جهانی اول، موضع بسیار جدی داشت. احمد الصافی النجفی با ایران ارتباط داشت و به ایران هم آمد و زبان فارسی را هم یاد گرفت و در ایران هم تدریس کرد و در برخی از انجمن های ادبی در ایران، عضو بود. کتاب رباعیات خیام را برای اولین بار توسط احمد الصافی النجفی به عربی شد و او حدود هشت سال در ایران، اقامت داشته است. این که جورج شکور از میان این همه شاعران، احمد الصافی النجفی را انتخاب می کند و برای او می نویسد و نام کتاب خودش را شاعر آوارگی و تمرد می گذارد که اشاره به مبارزات احمد الصافی النجفی و آوارگی و سفرهای او به ایران و سوریه و فرارض از وضعیت موجود در عراق داشت، نمونه هایی از گرایش این شاعر مسیحی لبنانی به فرهنگ شیعی و فرهنگ مقاومت دارد. در هر حال نقطه تمایز جورج شکور با شاعران مسیحی دیگر قدرت در سرودن شعر و صناعت های شعر و بلاغت، پرکاری در زمینه سرودن شعر برای اهل بیت(ع) و نگاه عرفانی و معنوی و روحانی به اهل بیت(ع) و پیامبر(ص) و نه صرفا توجه به فضائل اخلاقی آنها است.
ابنا: جریان شعر گفتن شاعران مسیحی لبنانی برای اهل بیت(ع) ریشه در چه مسائلی داشت؟
نکته اول به هر حال امامان اهل بیت(ع) جزو شخصیت های مورد وفاق نه تنها میان مسلمانان یعنی پیروان مذاهب مختلف اسلامی، بلکه در سطح جهان بشریت هستند. نکته دوم همان طوری که قبلا گفتم ما شاهد یک جریان و روند تاریخی شعر گفتن شاعران مسیحی و نگارش نویسندگان مسیحی برای امامان اهل بیت(ع) هستیم که این خودش، نیازمند تحقیق تاریخی جدایی است و می توان نمونه های زیادی را برای آن برشمرد. اما آنچه که مربوط به لبنان به صورت خاص است، برخی از ویژگی هایی است که ما در لبنان شاهد آن هستیم. یکی از این ویژگی ها، همزیستی ادیان و مذاهب و نحله های مختلف در لبنان است. البته در طول تاریخ گاهی شاهد تنش ها و جنگ های مذهبی و دینی در این کشور بودیم اما به نظر می رسد که لبنان پس از استقلال از استعمار و تاسیس لبنان جدید آموخته است که باید همواره سطحی از تعادل و وفاق در یک جامعه بماند و اگر این تعادل به هم بخورد منجر به تنش و جنگ می شود همان طور که این مسئله را در جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۷۵ میلادی شاهد بودیم. لذا مراعات موازنه اجتماعی در لبنان، یک اصل است و لبنانی ها عادت کردند که نوعی همزیستی را در این کشور، تحقق ببخشند، لذا ما آزادی بیان و تنوع دیدگاه ها و ارتباطات را در جامعه لبنان، شاهد هستیم. امام موسی صدر به کلیسا می رفت و سخنرانی می کرد، چهره های مسیحی لبنان هم در مراسم های مسلمانان این کشور، شرکت می کنند، شعر می گویند و کتاب می نویسند. من خودم شاهد بودم یک کشیش مسیحی در مراسم عزاداری ایام عاشورا در شهر صور لبنان شرکت می کرد و در غم مصیبت هایی که بر امام حسین(ع) گذشت می گریست و در هنگام سینه زدن شیعیان با آنها همراهی می کرد و سینه می زد.
نکته دیگری که می خواهم اینجا بیان کنم، نوعی درد مشترک بین شیعیان و مسیحیان در لبنان است. حکومت هایی که بر این منطقه حاکم بودند در مقاطعی فشار بر شیعیان و همین طور بر مسیحیان را در آنجا زیاد می کردند، حتی فشار به شیعیان در آنجا به حدی زیاد شد که آنها در مقاطعی از تاریخ مجبور شدند که بروند و خودشان را به عنوان مسیحی در سجلات دولت، ثبت و ضبط کنند. لذا ما امروز با پدیده ای در لبنان روبرو هستیم که خاندانی شیعی تبار هستند، اما امروز مسیحی شدند. مثلا در لبنان خاندان الهاشم و خاندان حسینی را داریم که مسیحی هستند. این پدیده شاید فقط در لبنان باشد که در میان اعضای یک خانواده با یک نام، چهار نحله اصلی مسیحی، سنی، شیعی و دروزی باشد، یعنی بخشی از خانواده مسیحی، بخشی مسلمان شیعه، بخشی مسلمان سنی و بخش دیگری دروزی است..
درد مشترک مسیحیان و شیعیان و وجود عدالت خواهی در فرهنگ شیعی باعث شده است که برخی از مسیحیان در جستجوی این مسئله به عدالت خواهی امامان اهل بیت(ع)، چشم بدوزند و درباره آنها سخن بگویند. باید تفاوتی را بین مسیحیت شرقی و مسیحیان غرب قائل شد، در مسیحیت شرقی ما شاهد جریان عدالت خواهی برجسته تری هستیم و در میان مسیحیت شرق و از جمله کشیش ها، شاهد دفاع از مقاومت و دفاع از فلسطین هستیم. البته جریان الهیات آزادی بخش را در آمریکا و جاهای دیگر که به آن سرایت پیدا کرد را داریم، اما آن متاثر از همه گیری جریان چپ در دهه های گذشته در غرب بوده است. ولی مسیحیت شرق دارای گرایش های عدالت خواهانه است و همین عدالت خواهی باعث شد که مسیحیان شرق در جستجوی مجسمه های عدالت و عدالت خواهی در طول تاریخ باشند که مهم ترین نمادهای عدالت، ائمه اطهار(ع) بودند.
آخرین نکته ای که می خواهم به آن اشاره کنم وجود ارتباط و تبادلات فرهنگی میان مسیحیان لبنان و مسلمانان و به ویژه شیعیان و بالاخص برخی از مرجعیت های شیعی مثل امام موسی صدر و مرحوم علامه فضل الله و مرحوم شمس الدین است. امروز جریان مقاومت در لبنان و به صورت مشخص جنبش حزب الله و جنبش امل هر دو بر بحث گفت و گوی ادیان و ایجاد ارتباط خوب با دنیای مسیحی در لبنان، تاکید دارند. البته این ارتباط در ادامه به فراتر از لبنان هم سرایت پیدا کرد و ارتباط بین چهره ها و متفکران و اندیشمندان و ادبا و نویسندگان مسیحی با ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با مراکز دینی تشیع در نجف اشرف و کربلای معلی به وجود آمد. استقبالی که از کتاب های جورج جرداق و سلیمان کتانی در جهان اسلام شد و نیز دعوت از نویسندگان و شاعران مسیحی لبنانی در مناسبت های مختلف در سال های اخیر و پس از سقوط رژیم صدام به تهران و مشهد و کربلا و نجف و حتی دمشق، باعث شد چنین جریانی شکل بگیرد که تشکیل آن با استقبال دو طرف، روبرو شد و جریان روز به روز رشد می کند.
باید این جریان را تقویت کرد. متاسفانه شاعران مسیحی جوان و معاصر لبنانی به دلیل ضرورت دفاع از مقاومت در برابر مخالفان و به خصوص جامعه مسیحی به سمت سرودن اشعار درباره مقاومت و مسائل سیاسی روز و مبارزه با رژیم صهیونیستی، سوق داده شدند و کمتر دیگر جنبه های معرفت شناختی، عدالت خواهی، اخلاق مداری و تاریخ گرانسنگ فرهنگ شیعی و فرهنگ اهل بیت(ع) مورد توجه این شاعران قرار می گیرد که تغییر این وضعیت نیازمند یک حرکت فرهنگی اندیشیده شده و وسیع است تا این جریان، تداوم پیدا کند.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
