حسابرس روز قیامت چه کسی است؟

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ ایستادن در پیشگاه خداوند، در قیامت، برای حسابرسی اعمال، از حوادث بزرگ آن روز: «واذا کالوهم او وزنوهم یخسرون الا یظن اولـئک انهم مبعوثون لیوم عظیم یوم یقوم الناس لرب العــلمین:و چون برای آنها پیمانه یا وزن نمایند کم می‌ گذارند. آیا آنها گمان نمی ‌کنند که (برای حساب و کتاب) برانگیخته می ‌شوند، در روزی بزرگ؟!

در روز حساب، چه کسی جن و انس را قضاوت می کند؟ خود خداوند متعال، امام زمان(ع)، پیامبر(ص) و یا حضرت عیسی(ع)؟

نخست باید گفت، هر کاری که در دنیا و یا در آخرت انجام می شود، جز با اجازه پروردگار و زیر نظر او، امکان پذیر نخواهد بود؛ از این رو معنا نخواهد داشت که بگوییم فردای قیامت، خدا به تنهایی اعمال بندگان را حسابرسی می کند و یا افرادی با او در این امر شرکت دارند؟!

بر اساس صریح قرآن کریم، خداوند برای حسابرسی بندگان خود نیاز به کسی ندارد و این کار را با سرعت انجام خواهد داد:

 «... وَ کَفی بِنا حاسِبینَ»[1] و ما برای محاسبه نمودن کافی هستیم.

«وَ اللَّهُ سَریعُ الْحِساب».[2] و خداوند به سرعت حسابرسی خواهد کرد.

بر اساس این آیات خدای متعال در قیامت حساب همه مردم را در مدتی کوتاه بررسی می کند، بدون این که حسابرسی میلیاردها انسان، کوچک ترین تداخلی با هم داشته باشد: «لا یشغله شأن عن شأن».[3]

(با این وجود، ممکن است فرایند نشان دادن نتیجه دقیق این حسابرسی به افراد و قانع کردن آنان به عادلانه بودن تصمیمی که برای آنان گرفته خواهد شد، هزار و یا هزاران سال به طول انجامد).

با بیان این مقدمه به پرسش برمی گردیم:

مستقل بودن خداوند در تصمیماتش، منافاتی با آن ندارد که افرادی -چه در دنیا و چه در آخرت- واسطه انجام آن شوند. به عنوان نمونه، برخی اولیای الهی، واسطه در حساب و کتاب انسان ها باشند، همان گونه که خداوند رزاق علی الاطلاق است؛ اما واسطه های فراوانی در رسیدن رزق به انسان ها وجود دارد.

البته اگر کسی بر این باور باشد که عده ای به طور مستقل و بدون اذن الهی می توانند به حساب مخلوقات رسیدگی کنند و برایشان مجازات یا پاداش تعیین کنند، بدیهی است که این باور با فرهنگ و آموزه های دینی سازگاری ندارد؛ اما این باور که تعدادی از خواص، برگزیدگان و مخلَصین نه مستقلاً؛ بلکه با اذن الهی و با معیار عدل الهی بتوانند به حساب مخلوقات رسیدگی کنند و برایشان مجازات یا پاداش تعیین کنند، باوری نیست که با عقل و شرع همخوان نباشد.

عباراتی مانند «وَ إِیَابُ الْخَلْقِ إِلَیْکُمْ وَ حِسَابُهُمْ عَلَیْکُم»[4] که در روایات مشاهده می شود، می تواند ناظر به همین موضوع باشد، نه آن که خداوند حسابرس روز قیامت نبوده و یا دیگرانی در این حساب رسی با او شریک اند!

پی نوشت ها:

[1] انبیاء، 47.

[2] بقره، 202؛ «سریع الحساب بودن خداوند».

[3] حسن بن علی(ع)(امام یازدهم)، التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری(ع)، ص 606، قم، مدرسة الإمام المهدی(عج)، چاپ اول، 1409ق.

[4] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 612، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413 ق.