خبر گزاری بین المللی ابنا- تشویق و تنبیه از جمله مواردی است که گاه والدین از آن به عنوان اهرمی برای اطاعت پذیری فرزندان استفاده می کنند امّا اینکه چه اصولی بر تنبیه و تشویق فرزندان استوار است در اینجا اشاره خواهد شد:
اصول کلی:
رحمت و شفقت:
اسلام تأکید زیادی بر رحمت و شفقت دارد. تنبیه باید با این روحیه انجام شود، نه با خشم و خشونت.
هدف از تنبیه، اصلاح رفتار است، نه انتقام.
عدالت:
تنبیه و تشویق باید عادلانه و متناسب با رفتار کودک باشد.
از تبعیض بین کودکان خودداری کنید.
تدریج:
در تربیت کودکان، از روش‌های تدریجی استفاده کنید.
ابتدا با نصیحت و راهنمایی شروع کنید و در صورت نیاز، به تنبیه ملایم روی آورید.
الگو بودن:
کودکان از والدین خود الگو می‌گیرند. سعی کنید الگوی رفتاری مناسبی برای آنها باشید.
دعا:
برای هدایت و تربیت فرزندان خود دعا کنید.
تکنیک‌های تشویق:
تشویق کلامی:
از کلمات محبت‌آمیز و تشویق‌کننده استفاده کنید.
به کودک بگویید که از رفتارش راضی هستید.
تشویق عملی:
کودک را در آغوش بگیرید، به او لبخند بزنید یا او را ببوسید.
تشویق مادی:
به کودک هدیه کوچک یا جایزه‌ای بدهید.
تشویق مادی را به عنوان مکمل تشویق کلامی و عملی استفاده کنید.
تشویق معنوی:
کودک را به خاطر انجام اعمال نیک، مانند نماز خواندن یا کمک به دیگران، تحسین کنید.
داستان‌های قرآنی و روایات مربوط به پاداش اعمال نیک را برای او تعریف کنید.
تکنیک‌های تنبیه:
نصیحت و راهنمایی:
با کودک صحبت کنید و دلیل اشتباهش را توضیح دهید.
به او کمک کنید تا رفتار خود را اصلاح کند.
بی‌توجهی:
در برخی موارد، بی‌توجهی به رفتار نامطلوب کودک می‌تواند مؤثر باشد.
این روش به ویژه برای رفتارهای جلب توجه مناسب است.
محروم کردن:
کودک را از یک امتیاز یا فعالیت مورد علاقه‌اش محروم کنید.
محروم کردن باید متناسب با رفتار کودک باشد.
تنبیه بدنی:
در اسلام، تنبیه بدنی به عنوان آخرین راه حل و با شرایط خاصی مجاز است.
تنبیه بدنی باید ملایم و بدون آسیب رساندن به کودک باشد.
بهتر است از تنبیه بدنی اجتناب کنید و از روش‌های دیگر استفاده کنید.
نکات مهم:
هدف از تنبیه، اصلاح رفتار است، نه تحقیر کودک.
تنبیه را در حضور دیگران انجام ندهید.
پس از تنبیه، به کودک محبت کنید و به او بگویید که دوستش دارید.
بهتر است قبل از اینکه بخواهید کودکتان را تنبیه کنید، علت و ریشه اصلی رفتار او را بیابید.
همواره به این نکته توجه کنید که هدف از تربیت، رشد و شکوفایی استعدادهای کودک در جهت رضایت خداوند است.
تشویق:
تشویق به موقع:
تشویق باید بلافاصله پس از انجام رفتار مطلوب انجام شود تا کودک ارتباط بین رفتار و پاداش را درک کند.
از تأخیر در تشویق خودداری کنید، زیرا ممکن است اثر آن کاهش یابد.
تشویق متناسب:
نوع و میزان تشویق باید متناسب با سن، شخصیت و تلاش کودک باشد.
برای رفتارهای کوچک، تشویق‌های کوچک و برای رفتارهای بزرگ، تشویق‌های بزرگ در نظر بگیرید.
تشویق صادقانه:
تشویق باید از صمیم قلب و با صداقت انجام شود.
از تشویق‌های اغراق‌آمیز و غیرواقعی خودداری کنید.
تشویق جمعی:
در برخی موارد، تشویق کودک در حضور دیگران می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
این نوع تشویق به کودک احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس می‌دهد.
تشویق با توجه به تفاوت‌های فردی:
بچه ها با هم فرق دارند. پس باید با توجه به روحیات هر کدام از آنها شیوه های تشویق را مشخص نمود.
به عنوان مثال یکی از بچه ها با یک نوازش ساده خوشحال می شود و دیگری با یک هدیه کوچک.
تنبیه:
تنبیه آگاهانه:
تنبیه باید با آگاهی کامل از دلیل رفتار نامطلوب کودک انجام شود.
از تنبیه کودک در حالت خشم و عصبانیت خودداری کنید.
تنبیه هدفمند:
هدف از تنبیه، اصلاح رفتار است، نه انتقام یا تحقیر کودک.
پس از تنبیه، به کودک کمک کنید تا رفتار خود را اصلاح کند.
تنبیه محدود:
تنبیه باید محدود به رفتار نامطلوب باشد و به شخصیت کودک آسیب نرساند.
از تنبیه بدنی شدید و تحقیرآمیز خودداری کنید.
تنبیه همراه با توضیح:
پس از تنبیه، با کودک صحبت کنید و دلیل آن را توضیح دهید.
به او کمک کنید تا اشتباه خود را درک کند و از تکرار آن خودداری کند.
تنبیه با حفظ احترام:
در هنگام تنبیه کودک باید به او احترام گذاشت و شخصیت او را حفظ کرد.
هرگز کودک را در مقابل دیگران تحقیر نکنید.
جایگزین‌های تنبیه بدنی:
همیشه سعی کنید از روش‌های جایگزین تنبیه بدنی، مانند محروم کردن یا بی‌توجهی، استفاده کنید.
تنبیه بدنی باید به عنوان آخرین راه حل و با شرایط خاصی استفاده شود.
توبه و بخشش:
در اسلام، توبه و بخشش جایگاه ویژه‌ای دارد.
اگر کودک از رفتار خود پشیمان شد، او را ببخشید و فرصت جبران به او بدهید.
ثبات:
در اعمال قوانین ثبات داشته باشید.
اگر کودک بداند که برای رفتارهای بد همیشه تنبیه می شود، کمتر آن رفتار را تکرار می کند.
همدلی:
سعی کنید خود را جای کودک بگذارید و احساسات او را درک کنید.
همدلی به شما کمک می‌کند تا تنبیه مناسب‌تری را انتخاب کنید.
نکات تکمیلی:
به یاد داشته باشید که تربیت کودکان یک فرآیند طولانی و پیچیده است.
صبر و حوصله داشته باشید و از تلاش خود دست نکشید.
از مشورت با افراد متخصص و آگاه در زمینه تربیت کودکان استفاده کنید.
به یاد داشته باشید که هدف نهایی، تربیت فرزندانی صالح و مومن است که در دنیا و آخرت سعادتمند باشد.
نظر شما