خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- حضرت علی (ع) در مناسبت های مختلف در خطب و نامه ها تکبر و خود بینی را مورد نهی و نکوهش قرار داده است.
گناه برتر از نیکی
«گناهی که تو را ناراحت (پشیمان) سازد، نزد خدا بهتر است از کار نیکی که تو را مغرور سازد.»
دوری از کبر
خدا را! خدا را! از کبر تعصب آمیز و تفاخر جاهلی ، که آن مرکز پرورش کینه و جایگاه وسوسه های شیطان است که ملت های پیشین و امت های قرون گذشته را فریفته است.»
ذلت جباران
خداوند هر جباری را ذلیل و هر خودپسندی را خوار می سازد.»
آفت عقل
«بدان که خودبینی ضد حق و راستی است و آفت عقل و خرد است.»
امام خمینی عقل را یکی از منابع شناخت می داند، البته زمانی که در تصرف قانون الهی و شرعی باشد، اما عقلی که پشتیبانی شرع و تعالیم انبیاء را نپذیرد، استقلال ندارد و برده و بنده شهوت و غضب و شیطان خواهد بود.
از این رو ایشان برای عقل آفاتی را بر می شمارد که اگر عقل انسان گرفتار آن ها گردد از مسیر حق منحرف شده قادر به درک حقایق نخواهد بود. یکی از این آفت ها، غرور و خودبینی است:
اگرچه همه رذایل نفسانی و افکار شیطانی دشمن عقل است. برخی از آن ها از آفات بزرگ عقل به شمار می روند: نظیر غرور که بیماری است که بدون ایجاد درد، قلب و روح را فاسد و انسان را هلاک می کند.
حماقت متکبر
هرچه بر خود پسندی بر دیگران هم بپسند! «هر که عیب های مردم را دید و بر آن ها نپسندید، پس همان را بر خود پسندید بعینه احمق است.»
مانع افزودن
«عجب و خودبینی مانع زیاد کردن و افزودن است.»
ترسناک ترین وحشت
«یکی از ترسناک ترین وحشت ها، عجب و خودپسندی است.»
تعجب از کبر متکبر
«در شگفتم از متکبر، که دیروز نطفه (بی ارزشی) بود و فردا مردار گندیده ای است. (پس تکبر چرا؟)»
غرور طاووس
«طاووس همچو موجودی متکبر که به حسن خود می نازد گام بر می دارد و در زیبایی دم و دو بال خود، اندکی می نگرد، سپس با قهقهه می خندد و این قهقهه برای زیبایی جامه و رنگ آمیزی بال های وی است.»
حسودان خرد
«عجب و خودپسندی مرد، یکی از حسودان خرد اوست.»
تنهایی هراس انگیز
«هیچ تنهایی هراس آورتر از خودبینی نیست.»
فرو رفتن در گناهان
«حرص، کبر و حسد، انسان را به فرو رفتن در گناهان فرا می خواند.»
قوم پاک علی
«همانا من از قومی هستم که سرزنش هیچ سرزنش کننده ای آنان را در راه خدا از کار باز نمی دارد، نه تکبر می ورزند و نه بلندگرایان اند و نه مردم را به زنجیر می کشند و نه فساد در روی زمین به راه می اندازند.»
آثار تکبر
«از آثار بدی که تکبر در دل ها می گذارد به خدا پناه ببرید، همان گونه که از حوادث روزگار به او پناه می برید و اگر قرار بود خداوند به یکی از بندگانش اجازه دهد کبر ورزد، به پیامبران و اولیای مخصوصش اجازه می داد، ولی تکبر را برای همه منفور شمرده و تواضع و فروتنی را برای آنان پسندیده است.»
نخستین آدم متکبر
«مانند قابیل مباشید که به فرزند مادرش (برادرش هابیل) تکبر ورزید، بدون فضیلتی که خدا به او داده باشد، جز این که او خود را بزرگ پنداشت؛ زیرا حسد او را به عداوت با برادرش واداشت و تعصب در دل او آتش غصب را شعله ور ساخت و شیطان در بینی او از باد کبر دمید که پشیمانی را به دنبال داشت.»
سرپوش عیوب
«سوال کردن سرپوش عیب ها است و آن کس که از خود راضی باشد، دشمنانش زیاد خواهند شد.»
نهی از خودپسند
«مباش از کسانی که خود را می پسندد و از خویشتن خوشش می آید، وقتی که در عافیت به سر می برد و مایوس می گردد در موقعی که مبتلا شود.»
آفت خودپسندی
امام علی (ع) در فرمان استانداری مصر به مالک اشتر می فرماید: «از خودپسندی و اعتماد به چیزی که تو را به خودپسندی می اندازد و علاقه به ستایش دیگران از تو پرهیز کن؛ زیرا این کارها بهترین فرصت ها را به شیطان می دهد تا کارهای خوب نیکوکاران از نظر تو نابود گردد.»
مبارزه با شیطان
«خاموش کنید آن آتش های عصبیت و کینه های جاهلیت را که در دل هایتان مخفی است؛ زیرا آن عصبیت در شخص مسلمان از وسوسه های شیطان و نخوت و افسارها و دمیدن ها و تلقینات او است.
تواضع و فروتنی را بر سر نهید و تکبر و نخوت را زیر پا محو و نابود بسازید. خودپرستی و خودستایی را از گردن هایتان در آورید. فروتنی را ما بین خود و دشمنتان شیطان و لشکریانش قرار دهید.»
جزای متکرین نزد خدا
«آیا تو امید داری که خداوند، پاداش مردمان فروتن را به تو عطا کند، در حالی که تو در نزد او از مردمان متکبر و گردنکش بوده باشی؟»
پرده‌ای از غرور
«میان شما و نصیحت، پرده ای از غرور است.»
غرور و تکبر
«عبرت بگیرید از کاری که خداوند درباره شیطان انجام داد؛ زیرا عمل طولانی و کوشش جدی او را به جهت تکبر در یک ساعت (زمانی اندک) پوچ ساخت. کیست که بعد از شیطان مانند معصیت شیطان را مرتکب شود و در پیشگاه خداوند سالم بماند؟»
نهی از خودبینی
خودبینی را کنار بگذار! «تفاخر را کنار بگذار و تکبر را فرو ریز و به یاد قبرت باش.»
منابع
1- حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ذیل «کبر»
2- محمد مقدس اردبیلی، زبدة البیان فی احکام القرآن
3- الدشتی، محمد، نهج البلاغه
4- خمینی، روح‌الله، تقریرات فلسفه امام خمینی
5- خمینی، روح‌الله، صحیفه امام
6- خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث
نظر شما