خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام- ابنا: علت و فلسفه پیدا شدن حجاب چیست؟ چطور شد که در میان همه یا بعضی ملل باستانی پدید آمد؟ اسلام که دینی است که در همه دستورهای خویش فلسفه و منظوری دارد چرا و روی چه مصلحتی حجاب را تایید و یا تاسیس کرد؟
مخالفان حجاب مخصوصا امروزه در تلاشاند که این قضیه را نوعی ظلم در حق زن نشان دهند و حتی علت پدید آمدن حجاب را جریانات ظالمانه میدانند.
در باب علت پیدا شدن حجاب نظریات گوناگونی ابراز شده است و غالبا این علتها برای ظالمانه یا جاهلانه جلوه دادن حجاب ذکر شده است.
ما مجموع آنها را ذکر میکنیم.
برخی نظریات در مورد حجاب فلسفیاند و برخی اجتماعیاند و برخی اخلاقی و اقتصادی و حتی روانیاند.
برخی از آنها عبارتند از:
۱-میل به ریاضت و رهبانیت که بیشتر فلسفی است
۲-عدم امنیت و عدالت اجتماعی که ریشه اجتماعی دارد.
۳_پدر شاهی و تسلط مردان بر زن و استثمار نیروی وی در جهت منافع اقتصادی مرد که جنبه اقتصادی دارد
۴-حسادت و خودخواهی مرد که جنبه اخلاقی دارد
و آخرین مورد
۵-عادت زنانگی و احساس او به اینکه در خلقت از مرد چیزی کم دارد.
به علاوه مقررات خشنی که در زمینه پلیدی او و ترک معاشرت با او در ایام عادت وضع شده است که جنبه روانی دارد.
اما همه اینها که بیان کردیم هیچ کدام به هیچ وجه تاثیری در تشکیل و به وجود آمدن حجاب نداشتند.
یعنی لااقل در حجابی که در اسلام آمده اینها تاثیری نداشته و حکمت و فلسفهای دیگر در اسلام سبب تشریع حجاب شده، نه این موارد.
پدید آمدن حجاب در اسلام ریشه در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) دارد. هدف اصلی حجاب، حفظ حریم افراد، تقوا و پاکدامنی در جامعه است. در ادامه به مهمترین دلایل و مستندات قرآنی و روایی حجاب اشاره میکنیم:
۱. آیات قرآن درباره حجاب
قرآن کریم بهصورت صریح و روشن به مسئله حجاب پرداخته است:
الف) دستور به پوشش برای زنان مؤمن (آیه حجاب)
آیه ۳۱ سوره نور میفرماید:
﴿وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ﴾
«به زنان باایمان بگو: چشمهای خود را (از نگاه به نامحرمان) فروگیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را آشکار نسازند، مگر آنچه که (طبیعتاً) آشکار است و باید روسریهای خود را بر گریبانهای خود بیفکنند...»
در این آیه چند دستور مهم داده شده است:
- غضّ (پرهیز از نگاههای نامشروع)
- حفظ عفت (پوشاندن زینتها به جز چهره و دستها)
- استفاده از خمار (پوشاندن سر و گردن)
ب) دستور به پوشش کاملتر در مواجهه با نامحرمان (آیه جلباب)
آیه ۵۹ سوره احزاب میفرماید:
﴿یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ﴾
«ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: جلبابهای (روسریهای بلند) خود را بر خود فروگیرند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است.»
جلباب به معنی پوشش فراگیر است که بدن را میپوشاند و هدف آن،حفظ امنیت اجتماعی زنان و جلوگیری از اذیت و آزار است.
ج) تفاوت پوشش در برابر محارم و نامحرمان
در آیه ۶۰ سوره نور آمده است:
﴿وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِی لَا یَرْجُونَ نِکَاحًا فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ یَضَعْنَ ثِیَابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِینَةٍ﴾
«زنان سالخوردهای که امید ازدواج ندارند، گناهی بر آنان نیست اگر لباسهای (روزمره) خود را بدون تبرّج (خودنمایی) برگیرند.»
این آیه نشان میدهد که حجاب یک حکم همگانی است، اما برای زنان مسن که جذابیت جنسی ندارند، تخفیفهایی در نظر گرفته شده است.
۲. روایات درباره حجاب
روایات متعددی از پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) درباره ضرورت حجاب و کیفیت آن وارد شده است:
الف) حدّ پوشش در روایات
امام صادق(ع) میفرمایند:
«لا یَحِلُّ لِامْرَأَةٍ أَنْ تَکْشِفَ مِنْ جَسَدِها وَ شَعْرِها شَیْئاً إِلاّ لِزَوْجِها أَوْ ما مَلَکَتْ یَمِینُها»
«بر زن جایز نیست چیزی از بدن و موی خود را آشکار کند، مگر برای شوهرش یا بردگانش (در آن زمان).»(۱)
ب) عواقب بیحجابی
پیامبر اکرم(ص) فرمودند:
«أَیُّما امرَأَةٍ نَزَعَتْ ثِیابَها فی غَیْرِ بَیْتِ زَوْجِها، هَتَکَتْ سِتْرَ ما بَیْنَهَا وَ بَیْنَ اللّه»
«هر زنی که لباس خود را در غیر خانه شوهرش بردارد، پردهای که بین او و خدا بوده را پاره کرده است.»(۲)
ج) حجاب، عامل مصونیت از فتنه
امام علی(ع) میفرمایند:
«صِیانَةُ الْمَرْأَةِ أَنْعَمُ لِحَالِهَا وَ أَدْوَمُ لِجَمَالِهَا»
«حفظ حجاب برای زن، باعث آرامش بیشتر و ماندگاری زیبایی اوست.»(۳)
۳. فلسفه و اهداف حجاب در اسلام
- حفظ کرامت زن (جلوگیری از نگاه ابزاری به زن)
- تقوا و پاکدامنی (آیه ۳۰ سوره نور: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ...»)
- امنیت اجتماعی (جلوگیری از فساد و آزار جنسی)
- تشخیص هویت اسلامی (آیه ۵۹ احزاب: «ذَلِکَ أَدْنَی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ»)
نتیجهگیری
حجاب در اسلام یک تکلیف الهی و ضامن امنیت اخلاقی جامعه است که با آیات قرآن و روایات معصومین(ع) بهصورت واضح بیان شده است. این حکم نهتنها محدودیت نیست، بلکه حافظ شخصیت و کرامت زن و جامعه است.
پینوشت:
۱-وسائل الشیعه، ج۲۰، ص۲۰۰
۲-کافی، ج۵، ص۵۲۱
3-غرر الحکم- ج2-382
منبع:
کتاب مسئله حجاب شهید مطهری
نظر شما