همه چیز درباره جاهلیت مدرن

خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام_ابنا:برای بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های عصر جاهلیت ابتدا باید عصر جاهلیت را شناخت.باید بدانیم در آن عصر مردم چگونه بودند و در نهایت چگونه از جاهلیتشان نجات پیدا کردند؟ به همین سبب در این مقاله ابتدا بخشی از سخنان حضرت امیر علیه السلام را در وصف عصر جاهلیت بیان می‌کنیم. 

در خطبه ۲ حضرت امیر(ع) چنین می‌فرمایند:

خدا پیامبر اسلام را زمانی فرستاد که مردم در فتنه ها گرفتار شده، رشته های دین پاره شده و ستون های ایمان و یقین ناپایدار بود. در اصول دین اختلاف داشته، و امور مردم پراکنده بود، راه رهایی دشوار و پناهگاهی وجود نداشت، چراغ هدایت بی نور، و کور دلی همگان را فرا گرفته بود. خدای رحمان معصیت می شد و شیطان یاری می گردید، ایمان بدون یاور مانده و ستون های آن ویران گردیده و نشانه های آن انکار شده، راه های آن ویران و جاده های آن کهنه و فراموش گردیده بود.مردم جاهلی شیطان را اطاعت می کردند و به راه های او می رفتند و در آبشخور شیطان سیراب می شدند. با دست مردم جاهلیت، نشانه های شیطان، آشکار و پرچم او بر افراشته گردید.
فتنه ها، مردم را لگد مال کرده و با سم های محکم خود نابودشان کرده و پا بر جا ایستاده بود. امّا مردم حیران و سرگردان، بی خبر و فریب خورده، در کنار بهترین خانه (کعبه) و بدترین همسایگان (بت پرستان) زندگی می کردند. خواب آنها بیداری، و سرمه چشم آنها اشک بود، در سرزمینی که دانشمند آن لب فرو بسته و جاهل گرامی بود.(1)

خوب می‌دانیم که قرآن و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و امثالهم برای ۱۴۰۰ سال پیش نیستند و اینها نسخه‌هایی هستند که مطابق حال و روز مردم در هر زمان است.

مقایسه بین دنیای امروزی و عصر جاهلیت قبل از بعثت پیامبر اسلام (ص) نشان می‌دهد که بسیاری از ویژگی‌های آن دوران به شکل‌های جدیدی در عصر حاضر تکرار شده‌اند. در اینجا به مهم‌ترین شباهت‌ها و تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم و سپس راه‌های نجات از جاهلیت مدرن را بررسی می‌نماییم.

 شباهت‌های عصر جاهلیت و دنیای امروز  
۱. گرفتاری در فتنه‌ها و گمراهی‌ها  
 الف  - در عصر جاهلیت، مردم در جنگ‌های قبیله‌ای، ظلم و بی‌عدالتی غوطه‌ور بودند. امروز نیز جهان شاهد جنگ‌های نیابتی، تروریسم، نژادپرستی و بحران‌های اخلاقی است.  
 ب  - فتنه‌های مدرن شامل جنگ روانی، رسانه‌های فاسد، شبهات اعتقادی و انحرافات فکری است که مشابه آشفتگی‌های فکری عصر جاهلیت است.  

۲. پاره شدن رشته‌های دین و تضعیف ایمان  
الف   - در گذشته، بت‌پرستی و شرک رواج داشت؛ امروز نیز "بت‌های مدرن" مانند مادی‌گرایی، مصرف‌زدگی، قدرت‌طلبی و شهوت‌پرستی جای خدا را گرفته‌اند.  
 ب  - ایمان در بسیاری از جوامع ضعیف شده و معنویت جای خود را به فلسفه‌های مادی و اومانیستی داده است.  

۳. اختلاف در اصول دین و پراکندگی امور مردم  
الف   - در جاهلیت، اختلافات قبیله‌ای و نژادی بیداد می‌کرد. امروز نیز تفرقه‌های مذهبی، ملی‌گرایی افراطی و اختلافات سیاسی جهان را تقسیم کرده است.  
  ب - امت اسلام امروز دچار پراکندگی و ضعف است، همان‌گونه که قبل از اسلام، اعراب متحد نبودند.  

۴. اطاعت از شیطان به جای خدا  
  الف - در جاهلیت، مردم هوای نفس و خرافات را دنبال می‌کردند. امروز نیز شیطان با ابزارهای جدید مانند فضای مجازی، فرهنگ ضداخلاقی و نسبی‌گرایی، انسان‌ها را گمراه می‌کند.  
  ب - بسیاری از مردم، نفسانیات و لذت‌های زودگذر را بر اطاعت از خدا ترجیح می‌دهند.  

۵. جاهلان گرامی‌ شده و عالمان خاموش  
الف   - در آن زمان، افراد نادان رهبری جامعه را بر عهده داشتند و دانشمندان واقعی سکوت می‌کردند. امروز نیز در بسیاری از جوامع، افراد بی‌صلاحیت (سلبریتی‌ها، سیاستمداران فاسد) الگو می‌شوند، در حالی که نخبگان دینی و اخلاقی به حاشیه رانده می‌شوند.  

تفاوت‌های عصر جاهلیت و دنیای امروز  
الف- ابزارهای گمراهی پیشرفته‌تر شده‌اند: اگر در گذشته گمراهی محدود به یک منطقه بود، امروز شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها فساد را جهانی کرده‌اند.  
ب- جاهلیت مدرن پیچیده‌تر است: در گذشته شرک آشکار بود، اما امروز شرکِ خفی (مانند پیروی کورکورانه از نظام‌های سکولار) رواج دارد.  
ج- امکان هدایت بیشتر است: امروز با وجود قرآن، سنت پیامبر (ص) و منابع دینی، دسترسی به حقایق آسان‌تر است، اما مردم به دلیل غرق شدن در دنیازدگی، از آن استفاده نمی‌کنند.  

 راه‌های نجات از جاهلیت مدرن  

۱. بازگشت به قرآن و سنت پیامبر (ص)  
الف   - همان‌گونه که پیامبر (ص) مردم را از تاریکی‌ها نجات داد، امروز نیز تنها راه نجات، تمسک به تعالیم اسلام ناب است.  
 ب  - مطالعه قرآن با تدبر و عمل به آن، اساس رهایی از گمراهی است.  

۲. احیای ایمان و تقوا  
 الف  - تقویت رابطه با خدا از طریق نماز، دعا، توبه و ذکر، نور هدایت را در دل‌ها زنده می‌کند.  
  ب - پرهیز از گناهان (به ویژه گناهان رسانه‌ای و اجتماعی) که باعث قساوت قلب می‌شود.

۳. اصلاح فردی و اجتماعی  
الف   - هرکس باید از خود شروع کند (امر به معروف و نهی از منکر ابتدا در خود، سپس در خانواده و جامعه).  
 ب  - تشکیل جوامع اسلامی بر اساس عدالت، اخلاق و وحدت.  

۴. مقابله با تهاجم فرهنگی  
 الف  - آگاهی از توطئه‌های دشمنان اسلام که از طریق رسانه، سینما و شبکه‌های اجتماعی، ارزش‌های اسلامی را هدف گرفته‌اند.  
   ب- تقویت هویت اسلامی و دوری از تقلید کورکورانه از فرهنگ غرب.  

۵. اتحاد مسلمین و دوری از تفرقه  
 الف  - یکی از درس‌های مهم تاریخ اسلام، وحدت مسلمانان در برابر دشمنان است.  
  ب - پرهیز از تعصبات قومی، مذهبی و سیاسی که باعث تضعیف امت اسلام می‌شود.  

۶. تکیه بر عقلانیت و دوری از جهل  
   الف_اسلام دین تعقل است؛ باید با مطالعه و پژوهش، شبهات را پاسخ داد و از تقلید کورکورانه پرهیز کرد.  
 ب - ترویج علم‌آموزی همراه با ایمان، همان‌گونه که پیامبر (ص) فرمود: طلب علم بر هر مسلمانی واجب است."
 
 سخن پایانی  
جاهلیت قدیم با بعثت پیامبر (ص) پایان یافت، اما جاهلیت مدرن همچنان ادامه دارد. راه نجات، بازگشت به اسلام اصیل، اتحاد، تقوا و بیداری اسلامی است. همان‌گونه که خداوند پیامبر (ص) را نجات‌دهنده آن دوران قرار داد، امروز نیز باید به رهنمودهای قرآن و عترت چنگ زد تا از تاریکی‌های این عصر نجات یافت.  

وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا 
و هرکس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او قرار می‌دهد.(2)

پی‌نوشت:

1- نهج البلاغه - خطبه 2- ترجمه محمد دشتی

2- سوره طلاق- آیه2