ویژگی های هدایتگران در کلام حضرت امیر(ع) و اثبات غدیر

خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام - ابنا: ویژگی‌های اهل بیت در کلام حضرت امیر المومنین

در میان سخنان گهربار حضرت امیرالمؤمنین علی(ع)، جایگاه رفیع اهل‌بیت(ع) به‌عنوان حاملان علم الهی و نگهبانان دین خداوند به‌روشنی ترسیم شده است. ایشان در بیان ویژگی‌های اهل‌بیت(ع) فرمودند که آنان جایگاه اسرار خداوندی، پناهگاه فرمان الهی و مخزن علم خداهستند. این توصیفات نه‌تنها بر عظمت مقام اهل‌بیت(ع) دلالت دارد، بلکه ضرورت امامت و رهبری آنان پس از پیامبر(ص) را نیز اثبات می‌کند.  

واقعه غدیر خم نقطه عطفی در تاریخ اسلام است که در آن پیامبر اکرم(ص) به فرمان پروردگار، امام علی(ع) را به‌عنوان جانشین خود به امت معرفی کردند. این رویداد تنها یک بیان ساده نبود، بلکه تأییدی الهی بر تداوم رسالت نبوی از طریق امامت بود. آیات قرآن و احادیث متواتر، از جمله حدیث ثقلین و حدیث غدیر، گواهی می‌دهند که اهل‌بیت(ع) هم‌تراز با قرآن، راهنمایان حقیقی امت اسلامی هستند.  

با تأمل در کلام امیرالمؤمنین(ع) و شواهد تاریخی و روایی، به‌روشنی درمی‌یابیم که امامت حضرت علی(ع)یک انتخاب الهی بود، نه یک تصمیم بشری. غدیر تنها یک روز تاریخی نیست، بلکه تجلی اراده خداوند برای حفظ دین و هدایت امت است. بنابراین، پذیرش ولایت اهل‌بیت(ع) شرط بقای اسلام راستین است و هرگونه انحراف از این مسیر، به معنای دوری از سیره نبوی و تعالیم قرآنی خواهد بود.

در ادامه بخشی از خطبه حضرت امیر را که بعد از جنگ صفین ایراد نمودند را بررسی می‌کنیم که در مقام بیان ویژگی‌های اهل بیت است و گویی پیامی به مردم که طاغوت را بشناسند و حق را از باطل تمییز دهند.

ایشان در بخشی از خطبه چنین می‌فرمایند:

عترت پیامبر (ص) جایگاه اسرار خداوندی و پناهگاه فرمان الهی و مخزن علم خدا و مرجع احکام اسلامی، و نگهبان کتاب‏های آسمانی و کوه‏های همیشه استوار دین خدایند خدا به وسیله اهل بیت علیهم السّلام پشت خمیده دین را راست نمود و لرزش و اضطراب آن را از میان برداشت.(۱)

در این عبارت حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) به ویژگی‌های اهل‌بیت(ع) اشاره می‌کنند که این ویژگی‌ها به‌خوبی جایگاه امامت و ولایت ایشان را پس از پیامبر(ص) اثبات می‌کند. این ویژگی‌ها همچنین ارتباط تنگاتنگی با واقعه غدیر و تعیین امام علی(ع) به‌عنوان جانشین پیامبر(ص) دارد. در ادامه با استناد به این کلام امیرالمؤمنین(ع) و دلایل دیگر، امامت ایشان و اهمیت غدیر را بررسی می‌کنیم:

 ۱. اهل‌بیت(ع) به‌عنوان حافظان دین و مرجع احکام اسلامی  

حضرت علی(ع) می‌فرمایند که اهل‌بیت(ع) "مرجع احکام اسلامی" و "نگهبان کتاب‌های آسمانی" هستند. این بدان معناست که پس از پیامبر(ص)، تنها اهل‌بیت(ع) صلاحیت تفسیر صحیح قرآن و تبیین احکام دین را دارند. اگر امامت و رهبری امت پس از پیامبر(ص) به‌خوبی تعیین نشده بود، دین دچار تحریف و انحراف می‌شد. بنابراین، نصب امام علی(ع) در غدیر خم به‌عنوان جانشین پیامبر(ص)، تضمین‌کننده حفظ دین بود.

 ۲. اهل‌بیت(ع) مخزن علم الهی  

امام علی(ع) می‌فرمایند که اهل‌بیت(ع) "مخزن علم خدا" هستند. این نشان می‌دهد که علم ایشان برگرفته از وحی و علم لدنی است و تنها کسانی که از چنین علمی برخوردارند، شایستگی رهبری امت را دارند. پیامبر(ص) نیز در حدیث ثقلین فرمودند:  

«إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی»(۲) 

*(من در میان شما دو چیز گران‌بها می‌گذارم: کتاب خدا و عترتم اهل‌بیتم.)*  

این حدیث نشان می‌دهد که تمسک به اهل‌بیت(ع) در کنار قرآن، ضروری است و غدیر خم تجلی عملی این وصیت بود.

 ۳. اهل‌بیت(ع) پناهگاه فرمان الهی و راست‌کننده دین  

حضرت علی(ع) می‌فرمایند که خداوند به‌وسیله اهل‌بیت(ع) "پشت خمیده دین را راست نمود". این یعنی بدون امامت اهل‌بیت(ع)، دین ناقص می‌ماند. در واقعه غدیر، پیامبر(ص) با اعلام «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ»(۳) (هر که من مولای اویم، علی مولای اوست)، تکمیل دین را اعلام کرد، چنان‌که آیه «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ»(۴) (امروز دین شما را کامل کردم) نیز در همین روز نازل شد. این نشان‌دهنده آن است که امامت علی(ع) بخشی از دین و ضروری برای حفظ آن است.

 ۴. اهل‌بیت(ع) جانشینان برحق پیامبر(ص)  

امام علی(ع) در خطبه‌های متعدد (مانند خطبه شقشقیه) به حق مسلم خود در خلافت اشاره کرده‌اند و تأکید کردند که ایشان به‌حق جانشین پیامبر(ص) هستند. غدیر خم نیز تأیید الهی این جانشینی بود، زیرا پیامبر(ص) به‌دستور خدا («بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ»(۵)  این مسئولیت را به مردم ابلاغ کرد.

 نتیجه‌گیری  

با توجه به کلام امام علی(ع) و شواهد قرآنی و روایی، غدیر خم تجلی‌گاه امامت و ولایت ایشان بود. اهل‌بیت(ع) به‌عنوان حافظان دین، مفسران واقعی قرآن و وارثان علم نبوی، تنها کسانی هستند که می‌توانند امت را پس از پیامبر(ص) هدایت کنند. بنابراین، امامت حضرت علی(ع) و ائمه معصومین(ع) امری الهی و ضروری برای بقای اسلام است.

پی نوشت:

۱- خطبه ۲- ترجمه محمد دشتی

۲-اصول کافی- مرحوم شیخ کلینی

۳-الشریعه ح-۱۵۸۲

۴-سوره مائده- آیه۳

۵- سوره مائده، آیه ۶۷