خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: منظور از ارزش‌ها در هر سازمان، مجموعه اصول اخلاقی، رعایت احکام شرعی و قوانینی است که کارکنان سازمان، خود را به رعایت آنها ملزم می‌دانند و ارزش حیاتی دارند.
این ارزش‌ها شامل چگونگی رفتار افراد با یکدیگر، رعایت موازین احکام و اخلاقی و سایر عناصر مهم و کلیدی مرتبط با اجرای اخلاق دینی در سازمان است؛ پس ارزش‌های سازمانی، سنگ بنای فرهنگ مدیریت به شمار می‌رود و تجسم بخشیدن به این ارزش‌ها، کار مدیر است. از این رو اگر مدیران الگوهای عملی خوبی برای کارکنان خود باشند در حقیقت ارزش‌ها را به تصویر کشیده‌اند.
در این‌گونه سازمان‌ها، اعتماد کارکنان، پشتوانه عظیم مدیر، رهبر و یا فرمانده برای اجرای کارها است. تعهّد، هدفمندی و رشد از ویژگی‌های هر سازمان ارزش‌مدار است.
در سازمان‌های اسلامی، تفکر مدیریتی در چارچوب جهان‌بینی توحیدی و نظام ارزشی اسلام است و متغیّرها بر اساس این اصول تنظیم و تعدیل می‌شود. در نظامی که محور، خداوند باشد و هدف تقرّب به ذات اقدس او، کل پیکره مدیریت تحت تأثیر قرار می‌گیرد و توسعه فردی، اجتماعی و جهانی در مسیر توسعه و تکامل دنیوی و اخروی انسان صورت می‌پذیرد.
در سلسله مقالاتی به بررسی ویژگی‌های مدیر در بعد رعایت ارزش های اسلامی و برخورداری از بینش صحیح دینی در ادای فرائض دینی و رعایت شئون اسلامی، التزام عملی به ولایت فقیه، پایبندی به ارزش‌های اسلامی و انقلابی و ایجاد فضای اسلامی و انقلابی در مجموعه یا سازمان تحت مدیریت خود، پرداخته خواهد شد.
در این نوشتار، به بیان به بیان لزوم ادای فرایض دینی و رعایت شئون اسلامی توسط مدیر که یکی از مهم ترین ویژگی های ارزشی و بینشی یک مدیر شایسته و کارامد می باشد، خواهیم پرداخت.
ادای فرائض دینی و رعایت شئون اسلامی
اسلام دین رشد و کمال است و همه آموزه‌های آن بر پایه هدفی بلند استوار است. این دین عزیز با برنامه‌های عبادی و عملی خود، جسم و جان بشر را در زلال اخلاق و خرد شستشو می‌دهد و از او موجودی والا، اندیشمند و متخلّق به مکارم اخلاقی پدید می‌آورد.
رهروان راستین قرآن و پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌توانند با بهره‌گیری از برنامه‌ها و آیین عبادی اسلام در مسیر تعالی قرار بگیرند و با ادای فرایض دینی و رعایت شئون اسلامی به کمال انسانی نزدیک شوند.
این برنامه‌ها در سه گروه اصول دین (باورها)، فروع دین (احکام) و اخلاق قرار دارد که در این بخش به بررسی اهمیت برخی از آن همچون فریضه نماز، ارزش‌های اسلامی و انقلابی و اصل ولایت فقیه پرداخته می شود.
۱. میزان تقید به اقامه نماز
نماز برنامه عبادی جامع و کاملی است که انسان را می سازد و او را با خدای خود پیوند می‌دهد و به اصلاح جامعه و روابط بین افراد می‌پردازد.
خداوند در سوره حج، مهم‌ترین ویژگی مسندنشینان حاکمیت دینی را اقامه نماز برمی‌شمارد و می‌فرماید:
الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ
همان کسانی که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و پایان همه کارها از آن خداست.
اهمیت نماز آن چنان والا است که در روایت مشهوری از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم قبولی هر عبادت و عملی را به قبولی نماز منوط می‌سازد:
فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ مَا سِوَاهَا و اِن رُدّت رُدّ ما سِواها
اگر نماز مورد قبول شود، دیگر اعمال نیز پذیرفته، و اگر رد شود، دیگر اعمال نیز رد می‌شود.
شاعر این حدیث را در قالب شعر به این شکل آورده است:
چه فرمود پیغمبر رهنمون
نماز است بر خیمه دین ستون
نشد گر پذیرفته دادگر
نگردد پذیرفته کار دگر
حکیم هیدجی
نماز دارای آثار اجتماعی، فرهنگی و شخصی فراوانی دارد. گفتگو در مورد آثار اجتماعی و سیاسی نماز بیشتر در مقوله اختصاصی نماز جماعت می‌گنجد؛ گر چه نماز، چه در شکل فُرادی و چه جماعت، اثر اجتماعی خود را دارد.
۲. اهمیت به انجام دادن واجبات و ترک محرمات
واجبات دستورالعمل‌هایی است که خداوند برای سعادت افراد بشر مشخص فرموده و به وسیله پیامبران علیهم السلام به مردم ابلاغ کرده است. محرمات آن است که با فطرت و سعادت انسانها همخوانی ندارد؛ لذا خداوند دستور به ترک آنها را صادر نموده و تمام این برنامه ها طی اوامر و نواهی به مردم ابلاغ شده است که به آن «شریعت» گفته می شود. خداوند در قرآن می‌فرماید:
لِکلٍّ جَعَلْنا مِنْکمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً
برای هر یک از شما (امت‌ها) شریعت و راه روشنی قرار دادیم.
شریعت هر امت توسط پیامبران علیهم السلام ابلاغ گردیده است؛ چنانکه رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم می‌فرمایند:
ما مِنْ عَمَلٍ یقَرِّبُکمْ مِنَ النَّارِ الَّا وَ قَدْ نَبَّأْتُکمْ بِهِ وَ نَهَیتُکمْ عَنْهُ وَ ما مِنْ عَمَلٍ یقَرِّبُکمْ الَی الْجَنَّةِ الَّا وَ قَدْ نَبَّأْتُکمْ بِهِ وَ أَمَرْتُکمْ بِهِ
هیچ عملی نیست که شما را به آتش نزدیک می‌کند جز اینکه شما را به آن خبر داده از آن نهی کردم و هیچ عملی نیست که سبب نزدیکی شما به بهشت شود جز اینکه شما را از آن خبر دادم و به آن امرتان کردم.
بنابراین هر عملی که مایه سعادتمندی انسان است به او معرفی و از او خواسته شده است که آن را انجام دهد و هر فعلی که به ضرر روح و روان انسان است به ترک آن دستور داده شده است؛ حال یا به صورت أمر و نهیِ الزامی از انسان خواسته شده و یا غیر الزامی که در صورت اول واجب و حرام، و در صورت دوم مستحب و مکروه است. در یک حدیث قدسی از قول حق تعالی آمده است:
قَالَ اللَّهُ تَبَارَک وَ تَعَالَی مَا تَحَبَّبَ إِلَی عَبْدِی بِأَحَبَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیهِ
بنده‌ام به چیزی محبوبتر از آنچه بر او واجب کرده‌ام به من تقرّب نمی‌جوید.
پس تقرب به خدا با انجام دادن واجبات به دست می آید و عبادت الهی به عمل واجب و ترک حرام است؛ چنانکه پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند:
أَعْبَدُ النَّاسِ مَنْ أَقَامَ الْفَرَائِضَ وَ أَشَدُّ النَّاسِ اجْتِهَاداً مَنْ تَرَک الذُّنُوب
عابدترین مردم کسی است که واجبات را انجام دهد و تلاشگرترین مردمان آن فردی است که گناهان را ترک کند.
منبع: مدیران و فرماندهان شایسته، جلد چهارم: ارزش ها و بینش ها، سید احمد سجادی، ناشر: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، بازرسی کل، دفتر تحقیقات کاربردی، تهران، ۱۳۹۰، صص ۴۴-۱۳.
نظر شما