خبرگزاری بینالمللی اهلبیت (ع) ـ ابنا: روایت اول: عن مولانا و مقتدانا الإمام الصادق (ع): «إِذَا رَأَیْتُمُ الْعَبْدَ یَتَفَقَّدُ الذُّنُوبَ مِنَ النَّاسِ نَاسِیاً لِذَنْبِهِ فَاعْلَمُوا أَنَّهُ قَدْ مُکِرَ بِه»[۱]؛ هرگاه دیدید بنده ای به گناهان مردم پرداخته و گناه خود را فراموش کرده است، بدانید گرفتار مکر شده است.
روایت دوم: عن مولانا و مقتدانا امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع): «مَنْ أَبْصَرَ عَیْبَ نَفْسِهِ لَمْ یَعِبْ أَحَداً»[۲]؛ هر کسی عیب خودش را ببیند، از هیچ کس عیبجویی نکند.
متأسفانه امروزه یکی از مشکلاتی که در سطح جامعه و حتی در بین اهل علم شیوع پیدا کرده است، عیبجویی نسبت به دیگران است. برخی از افراد در برخورد با دیگران آنچنان گناهان و عیوب آن شخص را برجسته میکنند که حیثیت اجتماعی او را از بین میبرند اما زمانی که نوبت به گناهان و عیوب خودشان میرسد، در اوج غفلت و بیتوجهی از کنار آن میگذرند. این دسته از افراد مصداق کلام امام صادق (ع) هستند که فرموده است کسی که به تفقد در گناهان دیگران میپردازد، دچار مکر الهی میشود. این دسته از افراد به سبب عیبجویی از دیگران، دچار سوء ظن و بدگمانی نسبت به دیگران میشوند و بدون اینکه زمینههای ایجاد خطا و گناه را در شخص مقابل بررسی کنند، درباره او قضاوت میکنند لذا در روایات در مورد قُضات سفارش شده است که قاضی باید به هر دو طرف دعوا نگاه یکسان داشته باشد. در حالات بزرگان آمده است که نسبت به همه انسانها حسن ظن داشتهاند و حتی اگر گناهی از کسی سر میزد سعی میکردند که روی گناه او سرپوش بگذارند.
اما کسانی که به بررسی عیوب و گناهان خود میپردازند و در صدد عیبجویی از دیگران نیستند در حقیقت زمینه رشد و تعالی خود را فراهم میکنند لذا انسان باید سعی کنید از پرداختن به عیوب دیگران خودداری کند و عیوب خود را ببیند و برطرف نماید سراغ عیب و گناه دیگران نخواهند رفت. علاوه بر این اگر افراد عیوب و نقصانهای خود را بررسی کرده و آن را برطرف کنند، در حقیقت زمینه رشد و تعالی خود را فراهم کردهاند.
امام علی علیه السلام : یا عَبدَ اللّه ِ ، لا تَعجَلْ فی عَیبِ أحَدٍ (عَبدٍ) بِذَنبِهِ فلَعَلَّهُ مَغفورٌ لَهُ ، و لا تَأمَنْ عَلی نَفسِکَ صَغیرَ مَعصِیَةٍ فلَعَلَّکَ مُعَذَّبٌ عَلَیهِ ، فَلْیَکفُفْ مَن عَلِمَ مِنکُم عَیبَ غَیرِهِ لِما یَعلَمُ مِن عَیبِ نَفسِهِ ، وَ لْیَکُنِ الشُّکرُ شاغِلاً لَهُ عَلی مُعافاتِهِ مِمّا ابتُلِیَ بِهِ غَیرُهُ .
ای بنده خدا! در خرده گیری از گناه کسی شتاب مکن؛ زیرا چه بسا که او آمرزیده شده باشد. و در مورد خویش، به گناه کوچکی که کرده ای، ایمن مباش؛ زیرا شاید که به سبب آن عذاب شوی. پس، هر یک از شما از دیگری عیبی بداند، نباید به خرده گیری از او بپردازد ؛ زیرا می داند که خود نیز عیبی دارد و باید شکر این موهبت که عیبهایی که در دیگران هست در او نیست، وی را به خود مشغول دارد [و از عیب جویی دیگران باز ایستد].[۳]
منابع:
۱. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج75، باب 23، ص246.
۲. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج11، باب 36، ص 316.
۳. نهج البلاغة : الخطبة ۱۴۰.
نظر شما