خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: سالمندی، مرحلهای طبیعی و اجتنابناپذیر از زندگی است که با ویژگیها و چالشهای خاص خود همراه است. این دوران که معمولاً از حدود ۶۰ سالگی به بعد آغاز میشود، میتواند هم فرصتها و هم محدودیتهایی را برای افراد به همراه داشته باشد.
مقام و منزلت سالمندان:
احترام و تکریم: در تعالیم اسلامی، احترام به بزرگان و سالمندان بسیار سفارش شده است. پیامبر اکرم (ص) فرمودهاند: "لیسَ مِنّا مَنْ لم یُوَقِّرْ کبیرَنا و لم یَرْحَمْ صَغیرَنا"(1)(از ما نیست کسی که به بزرگ ما احترام نگذارد و به کوچک ما رحم نکند). این احترام نه تنها به خاطر سن، بلکه به دلیل تجربه، حکمت و عمری است که در راه بندگی خدا گذراندهاند.
همچنین پیامبر اکرم(ص) می فرماید: مِن إجلالِ اللّه ِ إجلالُ ذی الشَّیبَةِ المُسلمِ.(2) احترام نهادن به مسلمان سالخورده ، احترام به خداوند است .
بزرگان قوم: قرآن کریم و روایات، از سالمندان به عنوان "شیوخ" و "بزرگان" یاد کرده و جایگاه ویژهای برای آنان قائلند. حضور آنان در خانواده و جامعه مایه خیر و برکت دانسته شده است.
فرصتهای معنوی سالمندی:
توبه و بازگشت به خدا: دوران سالمندی، فرصتی ارزشمند برای توبه خالصانه از گناهان و جبران مافات گذشته است. حدیث قدسی میفرماید: "ای بنده من! اگر گناهانت به آسمان برسد و سپس توبه کنی، تو را میآمرزم."
افزایش عبادت و بندگی: با فراغت بیشتر از دغدغههای مادی، سالمندان میتوانند وقت بیشتری را به نماز، دعا، تلاوت قرآن، ذکر و تفکر در آیات الهی اختصاص دهند. هر رکعت نماز و هر عمل خیری در این دوران، ارزش والاتری دارد.
اندوختن حسنات: سالمندی فرصتی برای کسب ثواب و حسنات بیشتر از طریق صدقه، انفاق، کمک به دیگران، ترویج علم و دین و تربیت صالح فرزندان و نوادگان است.
آمادگی برای مرگ و لقاءالله: از آنجا که سالمندان به مرگ نزدیکترند، این دوران فرصتی برای آمادگی برای سفر آخرت و لقاء پروردگار است. این آمادگی با تهذیب نفس، اداء حقوقالناس و توجه به معاد حاصل میشود.
چالشها و راهکارهای اسلامی:
بیماریها و ضعف جسمانی: اسلام بیماری را کفاره گناهان و وسیلهای برای پاک شدن روح میداند. صبر بر بیماری، عبادت محسوب میشود. همچنین تأکید بر رعایت بهداشت و تغذیه سالم در تمام دوران زندگی، از جمله سالمندی، برای حفظ سلامت جسمانی است.
فراموشی و کاهش قوای ذهنی: اسلام بر حفظ حافظه و قوای ذهنی از طریق تلاوت قرآن، ذکر و تفکر تاکید دارد. بیماریهایی مانند آلزایمر نیز اگر با صبر و شکر همراه باشد، میتواند موجب اجر اخروی شود. توصیه به خواندن آیه الکرسی و سوره های ناس و فلق برای تقویت حافظه توصیه شده است.جای
احساس تنهایی و انزوا: خانواده در اسلام نقش محوری دارد. مراقبت از والدین در سالمندی یک وظیفه شرعی است و فرزندان موظفند به بهترین نحو از پدر و مادر خود نگهداری کنند. حضور در مساجد و محافل دینی نیز میتواند از انزوای سالمندان جلوگیری کند.
وابستگی اقتصادی: اسلام بر تأمین معاش سالمندان و نیازمندان تأکید دارد. زکات، خمس، صدقات و وقف میتوانند در حمایت از سالمندان نیازمند نقش داشته باشند.
نقش سالمندان در خانواده و جامعه اسلامی:
انتقال تجربیات و حکمت: سالمندان به عنوان حافظان سنتها، ارزشها و تجربیات نسلهای گذشته، نقش مهمی در انتقال این میراث به نسلهای جوانتر دارند.
راهنمایی و مشورت: پند و اندرز و مشورت با سالمندان و استفاده از تجربه آنها در تصمیمگیریهای خانوادگی و اجتماعی بسیار توصیه شده است.
دعا و برکت: دعای خیر والدین و سالمندان بسیار مؤثر است و مایه برکت در زندگی فرزندان و جامعه است.
در نهایت، سالمندی در فرهنگ اسلامی، اوج کمال، پختگی و تجربه است که باید با احترام، مراقبت و قدردانی همراه باشد. این دوران فرصتی طلایی برای انس بیشتر با خدا و آمادگی برای ورود به حیات جاودان اخروی است.
پینوشت:
1.الکافی : 2/165/2 .
2.الکافی : 2/165/1 .
نظر شما