خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)-ابنا: واژه "سبک زندگی" (Lifestyle) شاید در نگاه اول مفهومی مدرن به نظر برسد که با جامعهشناسی و روانشناسی معاصر گره خورده است. اما با نگاهی عمیقتر به آموزههای اسلامی، درمییابیم که این دین، بیش از ۱۴ قرن است که یک چارچوب منسجم و جامع برای چگونه زیستن ارائه داده است؛ چارچوبی که مستقیماً از سنگبنای اعتقادی آن، یعنی علم کلام و معارف اسلامی، نشأت میگیرد. این گزارش تحلیلی، به بررسی مستند این پیوند میپردازد و نشان میدهد که چگونه اصول بنیادین اعتقادی یک مسلمان، به طور مستقیم الگوی رفتار او را در عرصههای مختلف زندگی ترسیم میکند.
اصل اول: جهانبینی توحیدی، محور مرکزی سبک زندگی
مرکزیترین اصل اعتقادی اسلام، توحید است. این اصل صرفاً یک باور ذهنی به یگانگی خداوند نیست، بلکه یک جهانبینی فراگیر است که تمام ابعاد حیات فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار میدهد.
-
هدفمندی زندگی: در جهانبینی توحیدی، انسان موجودی رها شده و بیهدف نیست. هدف غایی حیات او، رسیدن به قرب الهی است. قرآن کریم این هدف را با تعبیر "وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ" (1) بیان میکند؛ عبادتی که به معنای کل نظام زندگی و بندگی خالصانه برای خداست. این هدفمندی، به انتخابهای فرد در شغل، روابط، مصرف و مدیریت زمان جهت میدهد و از پوچی جلوگیری میکند.
-
نفی اربابان دروغین: لازمه پذیرش ربوبیت الله، نفی سایر اربابان است. این "اربابان" میتوانند ثروت، قدرت، شهوت، مُد و مصرفگرایی باشند. سبک زندگی مبتنی بر توحید، انسان را از اسارت در برابر این موارد آزاد میکند. امام علی (ع) در این باره میفرمایند: "بنده دیگری مباش، که خداوند تو را آزاد آفریده است." (2). این اصل، الگوی مصرف را به سمت قناعت و دوری از اسراف و تجملگرایی سوق میدهد.
اصل دوم: ایمان به معاد، اصلاحگر رفتار و نگرش
باور به زندگی پس از مرگ و روز حسابرسی (معاد)، یکی از قدرتمندترین موتورهای محرک در شکلدهی به سبک زندگی اسلامی است. این اصل، افق دید انسان را از دنیای محدود مادی فراتر میبرد. -
مسئولیتپذیری و خودکنترلی: ایمان به اینکه تمام اعمال انسان، هرچند کوچک، ثبت و محاسبه میشود "فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ" (3)، یک سیستم خودکنترلی درونی ایجاد میکند. این باور، فرد را در خلوت و آشکار به رعایت تقوا، عدالت و حقوق دیگران وامیدارد.
-
تغییر نگرش به دنیا: از منظر معارف اسلامی، دنیا مقصد نهایی نیست، بلکه "مزرعه آخرت" است. (4). این نگرش، از حرص و طمع بیپایان برای انباشت ثروت و دلبستگیهای افراطی به مادیات جلوگیری کرده و صبر در برابر مشکلات و مصائب را برای انسان آسانتر میسازد.
اصل سوم: نبوت و امامت، ارائه الگوی عملی زیستن
اسلام برای اینکه نشان دهد چگونه میتوان آن باورهای بنیادین را در عمل پیاده کرد، الگوهای کاملی را در قالب پیامبران و امامان (ع) معرفی کرده است. سیره و روش زندگی این بزرگان، نقشه راه عملی برای سبک زندگی اسلامی است. -
مرجعیت در جزئیات: از آداب تغذیه و بهداشت فردی گرفته تا نحوه تعامل با خانواده، همسایگان و حتی محیط زیست، همه در سنت و سیره معصومین تبیین شده است. پیامبر اکرم (ص) به عنوان "اسوه حسنه" (5) معرفی شدهاند تا مسلمانان در تمامی شئون زندگی، از جمله سادهزیستی، امانتداری، خوشخلقی و نظافت، از ایشان الگوبرداری کنند.
-
سبک ارتباطات اجتماعی: تأکید بر صله رحم، احترام به والدین "وَقَضَیٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا" (6)، اصلاح ذاتالبین و گشادهرویی، همگی از آموزههایی هستند که از طریق این الگوها به جامعه اسلامی منتقل شدهاند.
تحلیل فوق نشان میدهد که سبک زندگی در اسلام، مجموعهای از دستورات پراکنده و بیارتباط نیست، بلکه نظامی هماهنگ و معنادار است که مستقیماً از ریشههای اعتقادی آن آبیاری میشود. این سبک، پاسخی جامع به نیازهای مادی و معنوی انسان است که هدف نهایی آن، نه فقط رفاه در این دنیا، بلکه دستیابی به "حیات طیبه" (7) و سعادت ابدی است. در عصر حاضر که بحرانهای معنا و هویت، جوامع بشری را به چالش کشیده، بازشناسی این پیوند عمیق میان باور و رفتار، میتواند راهگشای بسیاری از مسائل فردی و اجتماعی باشد.
مستندات و منابع:
-
قرآن کریم، سوره الذاریات، آیه ۵۶.
-
نهجالبلاغه، گردآوری سید رضی، نامه ۳۱ (وصیت به امام حسن (ع)).
-
قرآن کریم، سوره الزلزله، آیات ۷-۸.
-
بحارالانوار .مجلسی، محمدباقر، بیروت: دار احیاء التراث العربی،ج ۷۰، ص ۱۲۷
-
قرآن کریم، سوره احزاب، آیه ۲۱.
-
قرآن کریم، سوره اسراء، آیه ۲۳.
-
قرآن کریم، سوره نحل، آیه ۹۷.
نظر شما