خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)-ابنا: افزایش وسعت وجودی و ظرفیت روانی از منظر اسلام، به معنای رسیدن به "نفس مطمئنه" و گسترش ظرفیت روح برای پذیرش و مدیریت چالشها، فهم عمیقتر هستی و ارتباط با خالق است. این فرآیند عمدتاً بر تهذیب نفس، خودشناسی، و تعمیق ارتباط با خداوند متکی است. در اینجا به برخی از راهکارهای اسلامی برای افزایش وسعت وجودی و ظرفیت روانی اشاره میشود:
1. خودشناسی و معرفت نفس (من عرف نفسه فقد عرف ربه):
اساس افزایش ظرفیت روانی، شناخت خود است. هرچه انسان از ابعاد وجودی خود (نفس، روح، جسم)، نقاط قوت و ضعف، استعدادها و محدودیتهایش آگاهی بیشتری پیدا کند، ظرفیت او برای رشد و تحول افزایش مییابد.
تفکر و تدبر: در مورد خلقت خود، هدف زندگی و جایگاه انسان در هستی بیندیشید.
محاسبه نفس: هر شبانه روز، اعمال، افکار و احساسات خود را مرور کنید و نقاط مثبت و منفی را شناسایی کنید. این کار به شما کمک میکند تا به خودآگاهی بیشتری دست یابید و روند پیشرفت خود را بسنجید.
2. تهذیب نفس و دوری از گناهان:
گناهان و آلودگیهای اخلاقی، ظرفیت روحی انسان را محدود و قلب را تیره میکنند. دوری از گناه و تلاش برای پاکسازی روح، مسیر را برای دریافت انوار الهی و افزایش وسعت وجودی هموار میسازد.
توبه و استغفار: از گناهان خود پشیمان شوید و صادقانه از خداوند طلب بخشش کنید. توبه واقعی، دریچهای به سوی تطهیر روح و افزایش ظرفیت روانی است.
دوری از رذایل اخلاقی: حسادت، کینه، غرور، غیبت، دروغ و... روح را آزار میدهند. تلاش آگاهانه برای کنار گذاشتن این صفات و جایگزینی آنها با فضایل (صبر، شکر، حلم، تواضع) ظرفیت درونی شما را به شدت افزایش میدهد.
3. تعمیق ارتباط با خداوند (ذکر، دعا، نماز، تلاوت قرآن):
قویترین منبع آرامش، وسعت و ظرفیت روانی، ارتباط با خالق هستی است.
نماز با حضور قلب: نماز، معراج مؤمن است. اگر نماز با توجه و حضور قلب ادا شود، نه تنها آرامش میآورد، بلکه روح را به عالم بالا متصل کرده و ظرفیت او را برای درک حقایق هستی افزایش میدهد.
ذکر و یاد خدا: "الا بذکر الله تطمئن القلوب" (1). ذکر دائم خداوند در هر حال، قلب را آرام و ظرفیت روانی را وسعت میبخشد. اذکار مختلف (لا اله الا الله، سبحان الله، الحمدلله و...) را مداومت کنید.
دعا و مناجات: با خداوند از هر آنچه در دل دارید، صحبت کنید. دعا، ارتباطی مستقیم و بی واسطه با منبع قدرت و علم است که به انسان حس امنیت، امید و وسعت میبخشد.
تلاوت و تدبر در قرآن: کلام خداوند، نور و شفاء است. تلاوت با تدبر در معانی آیات، فهم انسان را از هستی عمیقتر کرده و ظرفیت ذهنی و روانی او را گسترش میدهد.
4. صبر و استقامت در برابر مشکلات و بلاها:
از دیدگاه اسلام، مشکلات و مصائب نه تنها برای از بین بردن انسان نیستند، بلکه ابزاری برای رشد و امتحان ظرفیت او هستند.
رضا به قضای الهی: پذیرش حوادث و مشکلات با رویکرد "رضا به رضای حق"، به انسان آرامش عمیقی میبخشد و ظرفیت او را برای تحمل سختیها افزایش میدهد.
امید به گشایش الهی: "فإن مع العسر یسرا" (2). ایمان به اینکه پس از هر سختی، آسانی است، به انسان قدرت استقامت میدهد و وسعت روانی او را افزایش میدهد.
5. خدمت به خلق و ایثار:
خارج شدن از دایره "خود" و توجه به دیگران، ظرفیت وجودی انسان را به میزان زیادی گسترش میدهد.
احسان و نیکوکاری: کمک به نیازمندان، دستگیری از مظلومان، و خدمت به جامعه، نه تنها پاداش اخروی دارد، بلکه روح انسان را بزرگ و وسیع میسازد.
بخشش و گذشت: توانایی بخشش دیگران (حتی کسانی که به شما ظلم کردهاند)، از نشانههای ظرفیت بالای روانی است. کینه و کدورت، روح را زندانی و محدود میکند.
6. علم و دانشاندوزی:
جستجوی علم و معرفت، به ویژه علوم الهی و معرفتی، افق دید انسان را گسترش داده و ظرفیت ذهنی و روانی او را برای درک پیچیدگیهای جهان و رسیدن به حقایق عمیقتر میکند.
تفکر در آیات آفاقی و انفسی: قرآن کریم بارها انسان را به تفکر در آفرینش آسمانها و زمین (آیات آفاقی) و در وجود خودش (آیات انفسی) دعوت میکند. این تفکر، به انسان بینشی عمیقتر از هستی و جایگاه خود میدهد.
7. پرهیز از تعلقات دنیوی و زهد معقول:
تعلق شدید به دنیا و مادیات، روح را به قید و بند کشیده و از پرواز باز میدارد. زهد اسلامی به معنای کنار گذاشتن دنیا نیست، بلکه به معنای عدم دلبستگی و بردگی آن است.
قناعت و شکرگزاری: راضی بودن به آنچه خداوند روزی کرده و شکرگزاری دائمی، قلب را از حرص و طمع پاک کرده و وسعت میبخشد.
بنابراین افزایش وسعت وجودی و ظرفیت روانی در اسلام، فرآیندی معنوی و اخلاقی است که با خودشناسی و تهذیب نفس آغاز میشود. این مسیر با تعمیق ارتباط با خداوند از طریق نماز، دعا، ذکر و قرآن، صبر در برابر مشکلات، خدمت به خلق و طلب علم ادامه مییابد. هدف نهایی رسیدن به قلبی مطمئن، وسیع و متصل به مبدأ هستی است که میتواند با هر چالش و نعمتی به بهترین شکل ممکن تعامل کند.
پینوشت:
1.سوره رعد/آیه 28
2.سوره انشراح/آیه 5 و 6
نظر شما