درس‌هایی از زندگی فاطمه زهرا (س) برای یک زندگی مشترک موفق

خبرگزاری بین المللی اهل بیت(ع)_ابنا: روایت شریف نبوی که می‌فرماید: "جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است"(1)، در سیره و زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) به بهترین و کامل‌ترین شکل خود تجلی یافته است. این روایت، نه تنها جایگاه والای زن در بنیان خانواده و نقش محوری او در تربیت نسل را تبیین می‌کند، بلکه مفهوم "جهاد" را از میدان‌های نبرد به عرصه مقدس خانه و خانواده گسترش می‌دهد. زهرای اطهر (س) با فراهم آوردن فضایی سرشار از محبت، احترام، همکاری و فداکاری در خانه خود، مصداق بارز این جهاد عظیم بود و الگویی بی‌بدیل برای تمام زنان جهان ارائه داد.

مفهوم جهاد زن در روایت نبوی:
بسیاری گمان می‌کنند جهاد تنها به معنای نبرد نظامی است. اما در تعالیم اسلامی، جهاد مفهومی وسیع‌تر دارد که شامل هرگونه تلاش و کوشش در راه خدا و اعتلای کلمه حق می‌شود. جهاد زن در خانه، جهادی است برای حفظ و تقویت بنیان خانواده، تربیت فرزندان صالح، ایجاد آرامش و مودت، و حمایت از همسر در مسیر بندگی خدا. این جهاد، کمتر از جهاد در میدان نبرد نیست، زیرا پایه و اساس سلامت جامعه را تشکیل می‌دهد.

سیره حضرت فاطمه (س) و مصادیق "همسرداری خوب":
حضرت فاطمه زهرا (س) با وجود جایگاه رفیع معنوی و تحمل سختی‌های فراوان زندگی، در قبال همسر خود، امیرالمؤمنین علی (ع)، همواره بهترین همسر بودند و مصادیق بارزی از "خوب شوهرداری کردن" را به نمایش گذاشتند:
همراهی و همدلی با همسر:
زندگی مشترک امیرالمومنین علی (ع) و حضرت فاطمه (س) سرشار از همدلی و همفکری بود. فاطمه (س) در تمامی لحظات دشوار و شیرین زندگی، یار و غمخوار همسرش بود. ایشان نه تنها در امور خانه و تربیت فرزندان، بلکه در مسائل اجتماعی و سیاسی نیز همراه و پشتیبان امیرالمومنین علی (ع) بودند و هیچگاه از حمایت ایشان دست برنداشتند. این همراهی و همدلی، فضای خانه را به محفلی امن و آرامش‌بخش تبدیل می‌کرد.

ایجاد آرامش و رفع خستگی همسر:
یکی از مهم‌ترین ابعاد "خوب شوهرداری کردن"، ایجاد محیطی آرام و باصفا برای همسر است تا او بتواند پس از تلاش و سختی‌های روزمره، به آرامش دست یابد. حضرت فاطمه (س) با اخلاق نیکو، روی گشاده و محبت بی‌پایان خود، خستگی را از تن امیرالمومنین علی (ع) می‌زدودند. روایت است که هرگاه امیرالمومنین علی (ع) وارد خانه می‌شد، با دیدن فاطمه (س) تمام غصه‌ها و خستگی‌هایش از بین می‌رفت. این آرامش، نه تنها برای خودامیرالمومنبن علی (ع)، بلکه برای توانایی ایشان در انجام رسالت سنگینشان حیاتی بود.

مدیریت مدبرانه امور خانه:
با وجود ساده‌زیستی شدید و فقر مادی، حضرت فاطمه (س) همواره خانه‌داری را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دادند. تقسیم کار با همسر، تربیت صحیح فرزندان، و تلاش برای نظم و پاکیزگی خانه، همه از مصادیق مدیریت مدبرانه ایشان بود. ایشان با وجود سختی‌ها و کمبودها، هرگز گله و شکایتی نداشتند و همواره رضایت و شکرگزاری بر لبانشان جاری بود.

احترام و تکریم همسر:
حضرت فاطمه (س) با وجود فضیلت‌های بی‌شمار خود، همواره نهایت احترام و تکریم را نسبت به همسرشان به جا می‌آوردند. این احترام متقابل، بنیان محبت و مودت را در خانه مستحکم می‌ساخت. ایشان در برابر دیدگان فرزندان نیز، همواره احترام امیرالمومنین علی (ع) را حفظ می‌کردند تا الگوی حسن رفتار در خانواده برای آن‌ها باشد.

رضایت و عدم مطالبه‌گری بیجا:
با وجود سختی‌ها و فقر، حضرت فاطمه (س) هرگز از همسر خود مطالبه‌ای نداشتند که علی (ع) توانایی برآورده کردن آن را نداشته باشد. ایشان با قناعت و رضایت، به آنچه موجود بود، اکتفا می‌کردند و هرگز با توقعات بیجا، همسر خود را تحت فشار قرار نمی‌دادند. این رضایت قلبی، عاملی مهم در ایجاد آرامش در زندگی مشترک بود.

هدف از ازدواج: آرامش و مودت:
"وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ"(2)
 "و از نشانه‌های او این است که از (جنس) خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنها آرامش یابید و در میان شما دوستی و رحمت قرار داد؛ به راستی در این (امر)، برای گروهی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی است."
این آیه، بنیاد خانواده را بر پایه "سکون" (آرامش)، "مودت" (دوستی) و "رحمت" (مهربانی) قرار می‌دهد. سیره حضرت فاطمه (س) در خوب شوهرداری کردن، به طور کامل این اهداف قرآنی را محقق می‌ساخت.

حدیث نبوی (خیر النساء):
اِنَّ خَیْرَ نِسائِکُمُ الْوَلُودُ الْوَدُودُ الْعَفیفَةُ، الْعَزیزَةُ فی اَهْلِهَا، الذَّلیلَةُ مَعَبَعْلِهَا، الْمُتَبَرِّجَةُ مَعَ زَوْجِها، اَلْحِصانُ عَلی غَیْرِهِ الَّتی تَسْمَعُ قَوْلَهُ وَ تُطیعُ اَمْرَهُ وَ اِذاخَلابِها بَذَلَت لَهُ ما یُریدُ مِنها ؛(3)
بهترین زنانتان، زن زایا، بسیار مهربان و پاکدامن است که نزد خویشاوندان خود عزیزباشد و در برابر شوهرش فروتن و مطیع، خود را برای شوهرش بیاراید و از غیر اوبپوشاند، سخن شوهرش را بشنود و فرمان او را اطاعت نماید و چون شوهرش با او خلوتکند، خود را در اختیار او قرار دهد.
این حدیث ویژگی‌های بهترین زنان را برمی‌شمرد که بسیاری از آن‌ها در سیره حضرت فاطمه (س) به اوج خود رسیده بود؛ از جمله "الودود" (بسیار دوست‌داشتنی و با محبت) و "الذلیلة مع بعلها" (فروتن و مطیع در برابر همسر).
امام صادق (ع) : لعَبدُ کُلَّمَا ازدادَ لِلنّساءِ حُبّا ، ازدادَ فی الإِیمانِ فَضلاً . (4)
هر چه زنْ دوستی بنده افزایش می یابد ، بر ارزش ایمانش افزوده می شود .
این حدیث نشان‌دهنده رابطه مستقیم ایمان و محبت خانوادگی است. از سوی دیگر، خوب شوهرداری کردن زن نیز محبت و ایمان مرد را افزایش می‌دهد.
حضرت فاطمه زهرا (س) با فراهم آوردن فضایی گرم و سرشار از محبت، همدلی و آرامش در خانواده، روایت "جهاد زن، خوب شوهرداری کردن است" را به بهترین شکل ممکن عملی ساختند. سیره ایشان نه تنها بر ایجاد روابطی عمیق و دوستانه با همسر تأکید دارد، بلکه مدیریت مدبرانه خانه، احترام متقابل، و قناعت را نیز در بر می‌گیرد. این الگو، نشان می‌دهد که نقش زن در خانواده، نه تنها کمتر از مجاهدان در راه خدا نیست، بلکه اساس و بنیان هرگونه پیشرفت و کمال در جامعه محسوب می‌شود. زنان با اقتدا به زهرای اطهر (س) می‌توانند با تبدیل خانه به کانون محبت و آرامش، جهادی عظیم را در سعادت بشری به انجام رسانند.

پی نوشت:
1.تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام، ج۱، ص۶۰۰، بحار الأنوار، ج۱۰۰، ص۲۴۷، مکارم الأخلاق، ج۱، ص۲۱۵
2.سوره روم/ آیه 21 
3.کافی، ج 5 ، ص 324، ح 1
4.کتاب من لا یحضره الفقیه : 3 / 4 / 4350 عن أبی العبّاس فضل بن عبدالملک البقباق .

بانوف.دلداری(پژوهشگر، مشاور خانواده، فعال رسانه و فضای مجازی)