خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: امام علی(علیه السلام) در بخشی از نامه ۳۱ «نهج البلاغه» – که به امام حسن(علیه السلام) نوشته شده و در واقع خطاب به تمام انسان هاست - می فرماید: (و [بدان] تو رانده شده مرگ هستی [و مرگ پیوسته در تعقیب توست و سرانجام تو را شکار خواهد کرد] همان مرگی که هرگز فرار کننده از آن نجات نمی یابد و او هرکس را که در جستجویش باشد از دست نمی دهد و سرانجام وی را خواهد گرفت)؛ «وَ أَنَّکَ طَرِیدُ(۱) الْمَوْتِ الَّذِی لَا یَنْجُو مِنْهُ هَارِبُهُ وَ لَا یَفُوتُهُ طَالِبُهُ وَ لَا بُدَّ أَنَّهُ مُدْرِکُهُ».
تعبیر به «طرید» یعنی شخصی که در تعقیب او هستند یا شکاری که صیاد به دنبال او می دود تعبیر بسیار جالبی است، گویی از آغاز عمر، صیادِ مرگ در تعقیب انسان است؛ گاه در کودکی گاه در جوانی و گاه در پیری بالاخره او را شکار خواهد کرد و هیچ کس از دست این صیاد نمی تواند فرار کند و همان گونه که «قرآن مجید» می فرماید: «أَیْنَما تَکُونُوا یُدْرِکْکُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ کُنْتُمْ فِی بُرُوجٍ مُشَیَّدَةٍ» (۲)؛ (هرجا باشید مرگ شما را در می یابد، هرچند در برج های محکم باشید).
در جای دیگر می فرماید: «قُلْ لَنْ یَنْفَعَکُمُ الْفِرارُ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ» (۳)؛ (بگو: اگر از مرگ یا کشته شدن فرار کنید، سودی به حال شما نخواهد داشت).
آری انسان در هر چیز شک کند، در این معنا نمی تواند تردیدی به خود راه دهد که روزی باید از این جهان رخت بربندد، روزی که نه تاریخش معلوم است و نه ساعت و دقیقه آن، ممکن است دور باشد و شاید بسیار نزدیک؛ فردا یا امروز؟ قابل توجّه اینکه هیچ استثنایی در این قانون نیست. زورمندان، قوی پیکران، صاحبانِ ثروت و قدرت و طبیبان حاذق و حتی انبیا و اولیاء. «قرآن مجید» خطاب به پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) می گوید: «إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیِّتُونَ» (۴)؛ (تو می میری و آنها نیز خواهند مرد).
آن گاه امام(علیه السلام) به نکته مهمی اشاره می کند، می فرماید: (بنابراین از این بترس که مرگ، زمانی تو را بگیرد که در حال بدی باشی [در حال گناه] در صورتی که تو پیش از فرا رسیدن مرگ با خویشتن گفتگو می کردی که توبه کنی؛ ولی مرگ میان تو و توبه حائل می شود و اینجاست که تو خویشتن را به هلاکت افکنده ای)؛ «فَکُنْ مِنْهُ عَلَی حَذَرِ أَنْ یُدْرِکَکَ وَ أَنْتَ عَلَی حَالٍ سَیِّئَةٍ، قَدْ کُنْتَ تُحَدِّثُ نَفْسَکَ مِنْهَا بِالتَّوْبَةِ، فَیَحُولَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ ذَلِکَ، فَإِذَا أَنْتَ قَدْ أَهْلَکْتَ نَفْسَکَ». امام(علیه السلام) در این هشدار، فرزندش را به این حقیقت توجّه می دهد که تاریخ مرگ در هر حال مبهم و ناپیداست و گاه انسان گرفتار گناهی می شود و تصمیم می گیرد لحظه ای بعد آن را با آب توبه از صفحه نامه اعمالش بشوید؛ ولی مرگ ناگهان فرا می رسد و این فرصت را از او می گیرد.
همه ما در زندگی خود دیده یا شنیده ایم افرادی را که تصمیم به انجام کارهای خوب یا بدی داشتند ناگهان در همان لحظه از ادامه کار و رسیدن به مقصود باز ماندند.
در همین ایام که مشغول شرح این وصیّت نامه هستیم خبری در رسانه ها پخش شد که برای یکی از دانشمندان معروف در محیط ما بزرگداشتی گرفته بودند و گروهی در آن مجلس شرکت داشتند و او با نشاط و خوشحالی در انتظار دریافت لوحه تقدیر بود که ناگهان در همان جا دست تقدیر او را گرفت و ناگاه گرفتار ایست قلبی شد و همه چیز پایان یافت. (۵)
در حدیث معروف مفضّل می خوانیم که: «امام صادق(علیه السلام) خطاب به مفضّل فرمود: اگر سؤال کنی چرا خداوند مدت حیات انسان را مستور داشته و در هر ساعتی که مشغول انجام گناه و ارتکاب معاصی است، ممکن است مرگش فرا رسد!
در پاسخ می گوییم: حکمت آن این است که با اینکه انسان تاریخ مرگ خود را نمی داند باز هم هر زمان به سراغ گناه می رود، اگر تاریخ آن را می دانست و امید به طول بقای خود داشت بیشتر پرده دری می کرد، بنابراین انتظار مرگ در هر حال برای او از اطمینان به بقا بهتر است و اگر این انتظار در گروهی از مردم اثر نکند در گروه دیگر به یقین مؤثر خواهد بود؛ دست از گناه می کشند و به سراغ اعمال صالح می روند و از اموال نفیس خود برای انفاق به فقرا و مساکین بهره می گیرند».(۶)، (۷)
پی نوشت:
(۱). «طرید» به تعبیری که می آید به معنای «مطرود» یا صیدی است که صیاد به دنبال آن می دود از ریشه «طرد» به معنای راندن گرفته شده است.
(۲). سوره نساء، آیه ۷۸.
(۳). سوره احزاب، آیه ۱۶.
(۴). سوره زمر، آیه ۳۰.
(۵). مرحوم آقای دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی استاد پیش کسوت رشته مرمت و معماری، از نظر اعتقادات دینی مرد برجسته ای بود که به هنگام سخنرانی در همان مجلس سخن خود را با این آیه شریفه شروع کرد: «إِنَّا لَا نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً» (کهف، آیه ۳۰).
(۶). توحید المفضل، مفضل بن عمر، محقق / مصحح: مظفر، کاظم، قم، داوری، بی تا، چاپ: سوم، ص ۸۲.
(۷). گردآوری از کتاب: پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)، مکارم شیرازی، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعی از فضلاء، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۶ شمسی، چاپ: اول، ج ۹، ص ۶۰۲.
نظر شما