خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- تربیت فرزند از حقوق اساسی فرزند قلمداد شده است و از نگاه اندیشمندان، این امر به معنای ایجاد زمینه برای پرورش و ظهور استعدادهای فرزند است.
از نظر آنان، هدف از تربیت فرزند، ارتقای ابعاد روحی و جسمی فرزند در مصالح دینی و دنیایی اوست.
در برخی متون اخلاقی، توصیه هایی این چنین به پدر و مادر شده است: تقویت خوی حیا در کودک، آموزش آداب غذا خوردن، لباس پوشیدن، دوست یابی، آموختن خواندن و نوشتن و تعلیم قرآن و حدیث و اشعارِ نیک و احوال نیکان، صحبت کردن و بازی، و سرانجام دستورهای مربوط به پس از بلوغ، همچون اقامه نماز و روزه و برخی دیگر از تکالیف و احکام شرعیِ موردنیاز او.(1)
خواجه نصیرالدین طوسی، حکیم و متکلم شیعه، برای تربیت فرزند روش های زیر را توصیه می کند:
- کشف طبیعت و استعداد فرزند؛
- ملکه ساختن معارف از راه تکرار و تذکر مداوم؛
- مؤاخذه در صورت امتناع از وظایف دینی و انجام افعال زشت و ضرر زدن به دیگران؛
- عادت دادن به سختی.(2)
از نظر ابن سینا تربیت کودک دارای شش مرحله است:
- مرحله اول (بدو تولد): انتخاب نام نیکو و شیردهی سالم؛
- مرحله دوم (پس از بازگرفتن از شیر): بازی و تربیت اخلاقی کودک؛
- مرحله سوم (حدود شش سالگی): آموزش کودک و تحصیل ملایم قرآن و علم؛
- مرحله چهارم: آشنایی با صنعت و حرفه؛
- مرحله پنجم: پرداختن به کار و اشتغال؛
- مرحله ششم: تشکیل زندگی مستقل.(3)
ابن سینا همچنین تأکید می کند که هر یک از فرزندان را باید به فراخور استعداد خاصش بار آورد و به هیچ وجه نباید چیزی را بر همه، به یکسان تحمیل کرد
زیرا این کار به معنای نادیده انگاشتن تفاوت های سرشتی است که در نهایت به تباهی خواهد کشید.(4)
او در کتاب قانون، رژیم غذایی را از زمان طفولیت تا نوجوانی ذکر می کند که در آن ها علاوه بر مقاصد طبی، اهداف تعلیم و تربیتی را نیز مدنظر دارد.(5)
کتابشناسی
به گزارش برخی، کتاب های تربیت فرزند تنوع بسیار بالایی داشته و با دو رویکرد کلی نگاشته شده است.
برخی از این کتاب ها، همچون کتاب «با کودکت زندگی کن»، نوشته آذر دوست محمدی، تربیت فرزند را تنها از نظر روان شناسی بررسی کرده.
و برخی نیز همچون کتاب «اصول تعلیم و تربیت کودک (از منظر مکتب اسلام و علم روانشناسی)» نوشته فاطمه بیدی و اکبر رنجبر زاده تلفیقی از نگاه دینی و روان شناختی به این مسئله است.(6)
برخی دیگر از کتاب ها در این زمینه عبارت است از:
تربیت دینی کودک: این کتاب بازنویسی گفتارهای آیت الله حائری شیرازی در بیش از هفتاد جلسه «درس تربیت» با حضور دانشجویان علوم تربیتی است که در سال ۱۳۹۵ ش به همت نشر معارف به چاپ رسیده است.(7)
کتاب تربیت فرزند با رویکرد فقهی، نوشته علیرضا اعرافی و سید نقی موسوی: این کتاب در سال ۱۳۹۵ ش به همت مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان به چاپ رسیده است.
در آن، با طراحی نظام سؤالات مطرح در تربیت فرزند تلاش شده پاسخی نیمه استدلالی، به برخی سؤالات ارائه شود. با توجه به فهرست مطالب این کتاب، تربیت اعتقادی، تربیت عبادی، تربیت عاطفی، تربیت جنسی و تربیت جسمانی مورد توجه قرار گرفته است.(8)
پی نوشت ها و منابع:
1- مسکویه، تهذیب الأخلاق، ۱۳۹۸ق، ص۶۸–۷۵؛ غزالی، احیاء علوم‌الدین، دارالندوه، ج۲، ص۲۱۷–۲۱۸ و ج۳، ص۷۲–۷۴.
2- صدیق اعلم، تاریخ فرهنگ ایران، ۱۳۵۱ش، ص۱۳۹–۱۶۶.
3- پورحسینی لیلا کوهی، بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک های فرزندپروری، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.
4- پورحسینی لیلا کوهی، بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک های فرزندپروری، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.
5- پورحسینی لیلا کوهی، بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک های فرزندپروری، ۱۳۹۰ش، ص۳۸.
6- معرفی بهترین کتاب های تربیت کودک که هر والدینی باید بخواند!، سایت کتابراه
7- تربیت دینی کودک، سایت نشر معارف.
8- تربیت فرزند با رویکرد فقهی، سایت پاتوق کتاب فردا.
نظر شما