بر روی چه چیزهایی میتوانیم سجده کنیم؟

خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ سجده بر زمین و هر آنچه از زمین می روید صحیح می باشد؛ با این شرط که آنچه از زمین روییده، مورد استفاده خوراکی یا پوشاکی انسان نباشد؛ پس سجده بر گیاهانی؛ مانند گندم، جو و پنبه صحیح نیست.

برخی از این مصادیق، عبارتند از :

1. سنگ هایی؛ مانند سنگ مرمر، سنگ های سیاه، سنگ آهک و سنگ گچ.

2. گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گِلی و مانند آن.

3. کاغذی که آن را از چیزی که سجده بر آن صحیح است (مثلاً از کاه یا پنبه)، ساخته باشند.

4. خاک، مخصوصاً تربت حضرت سیّد الشّهداء (ع)

چند نکته :

الف. سجده بر مواد معدنی؛ مانند طلا، نقره، عقیق و فیروزه، صحیح نیست.

ب. سجده بر برگ درخت انگور، اگر تازه باشد صحیح نیست، اما پس از خشک شدن می توان بر آن سجده کرد.

ج. سجده بر گیاهان دارویی؛ مانند گُل بنفشه و گُل ‌گاوزبان، صحیح نیست، ولی سجده بر گُل هایی که خوراکی نیستند، جایز است.

د. اگر وقت نماز تنگ بود و چیزی که سجده بر آن صحیح باشد وجود ندارد، می توان بر لباس سجده کرد.

احکام مناسب برای سجده کردن

* پاسخ آیت الله مکارم شیرازی : هنگام سجده باید پیشانی بر زمین یا چیزهایی که از زمین می روید مانند چوب و برگ درختان باشد، ولی سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی هرچند از زمین بروید جایز نیست و همچنین سجده کردن بر فلزات مانند طلا و نقره باطل است، اما سجده بر سنگ های معدنی مانند سنگ مرمر و سنگ های سفید و سیاه و حتّی عقیق اشکال ندارد.

* سجده بر گل هایی که خوراکی نیستند صحیح است ولی سجده بر دواهای خوراکی که از زمین می روید مانند گل بنفشه و گل گاو زبان صحیح نیست.

* سجده کردن بر برگ سبز چای بنابر احتیاط واجب صحیح نیست، ولی سجده بر برگ درخت قهوه که خود برگ، استفاده خوراکی ندارد صحیح است.

* احتیاط واجب آن است که بر برگ درخت مو اگر تازه باشد سجده نکنید.

* سجده بر کاغذی که از چوب و گیاهان – غیر از کتان و پنبه – ساخته می‌شود، درست است.

* سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ صحیح است بلکه به گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گلی و مانند آن هم می‏شود سجده کرد.

* سجده بر گل و خاک سستی که پیشانی روی آن آرام نمی گیرد اگر بعد ‏‎ ‎‏از آن که مقداری فرو رفت آرام بگیرد اشکال ندارد.‏

* سجده بر چیزهایی که از زمین می روید و خوراک حیوان است مثل ‏‎ ‎‏علف و کاه صحیح است.‏

نظر مراجع درباره ی وسایل صحیح برای سجده کردن

• پرسش : در مکه و مدینه هنگام نماز آیا باید بر مهر سجده کنیم ؟ اگر خیر لطفاً راهنمایی فرمایید ؟

پاسخ آیت الله سیستانی : اگر در مسجدی که نماز می خوانید قسمتی نباشد که سجده بر آن صحیح است می توانید بر فرش و امثال آن سجده کنید .

• پرسش: آیا مهر امین ( ضد شکیات) مورد قبول هست با اینکه حرکت می کند؟

پاسخ آیت الله سیستانی : هنگام سجده باید محل سجده استقرار روثبات داشته باشد و حرکت قبل از استقرار مانعی ندارد.

• پرسش : آیا در سجده نماز می شود در مواقع اضطراری به پشت دست سجده کرد؟

پاسخ آیت الله خامنه ای :

 اگر در بین نماز چیزی که بر آن سجده می کند گم شود و چیزی که سجده بر آن صحیح است در دسترس نداشته باشد، چنانچه وقت وسعت داشته باشد باید نماز را بشکند، و اگر وقت تنگ است اگر چیزی که سجده بر آن صحیح است ندارد، یا به واسطه ی سرما یا گرما و مانند اینها نمی تواند بر آن سجده کند، چنانچه لباس او از جنس کتان است یا چیزی که جنس پنبه و کتان دارد باید بر آن سجده کند و احتیاط آن است که تا سجده بر لباسی که از پنبه و کتان باشد ممکن است بر غیر آن یعنی غیر لباسی که از این جنس باشد سجده نکند. و اگر ندارد بنابر احتیاط واجب بر پشت دست خود سجده کند.

• پرسش : آیا می توان بر ناخن دست سجده نمود؟ در مورد سجده های مستحب چطور؟

پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی : سجده بر ناخن، مطلقا صحیح نیست. بر پشت دست نیز تا زمانی که چیزهایی که سجده بر آن صحیح است، در اختیار دارد، صحیح نمی باشد، هم چنین در سجده های مستحبی می توانند بر فرش سجده نمایند.

• پرسش : درصورت در دسترس نبودن مهر آیا سجده بر ناخن انگشت صحیح است؟

پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی : سلام علیکم؛ مطابق با فتوای حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله) در مساله 971ـ  هرگاه چیزی که سجده بر آن صحیح است در اختیار ندارد، یا به واسطه گرمی و سردی زیاد نمی تواند بر آن سجده کند، باید بر لباسش اگر از کتان یا پنبه است سجده کند و اگر از چیز دیگر است (مثلاً از پشم است) بر همان یا بر فرش سجده نماید و اگر آن هم ممکن نیست بر فلزات و اشیاء معدنی سجده کند و اگر مطلقا چیزی پیدا نمی کند که بتوان بر آن سجده کرد بر پشت دست خود سجده می کند، بنابر این پشت دست آخرین چیزی است که می توان بر آن سجده کرد.