خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- یکی از نکات مناقشه برانگیز سریال های تاریخی، که در سریال «معاویه» خود را به نحو آشکار و قابل توجه تری نشان داده، تصویرسازی و روایت تاریخی است که عموما با اما و اگرها و مناقشاتی روبرو می شود.
معاویه در سریال «معاویه» فردی خانواده دوست و احساسی در خانه، دلاور و شجاع در میدان جنگ و باتدبیر و سیاس در مدیریت و سیاست ورزی تصویر شده است ضمن اینکه بسیار متدین و ارادتمند پیامبر اسلام معرفی شده تا هر آنچه یک مسلمان از خلیفه و پیشوای خود انتظار دارد در این شخصیت تصویرسازی شده باشد اما این تصویر تا چه اندازه با واقعیت سازگار است.
آیا واقعا معاویه پسر ابوسفیان که از همان ابتدای تولد شبهاتی درباره پدر و مادر آن در کتاب های تاریخی از جمله تاریخ طبری نقل شده، این چنین برازنده، جذاب، سمپاتیک و همراه‌کننده بوده یا قرار است به واسطه جادوی دوربین و سینما از یک شخصیت تاریخی با احوال و اراده مشخص، هر آنچه سازندگان تمایل دارند تصویر سازی شود.
این گونه تصویرسازی ها در شخصیت های دیگر سریال از عثمان، امیرالمومنین علی (ع)، عمر، مالک اشتر، ابوسفیان و حتی هندجگرخوار نیز قابل بررسی و تحلیل است تا بحث جعلی و واقعی بودن سریال و شخصیت ها اولین و اصلی ترین محل مناقشه و بحث مربوط به سریال باشد تا جایی که حتی بحث سفیدشویی و تطهیر شمایلی چون معاویه نیز در سریال بالا بگیرد.
معاویه، سریال رمضانی این روزهای برخی شبکه های تلویزیونی منطقه به شمار می آید. سریالی ۳۰ قسمتی که هر قسمت آن ۴۵ دقیقه بوده و کل هزینه آن حدود صد میلیون دلار اعلام شده است.
با یک حساب سرانگشتی برای این سریال که ۱۳۵۰ دقیقه می شود، دقیقه ای ۷۴ هزار دلار هزینه شده است.
با وجود چنین خرج فراوان، ساخت دکورهای عظیم در تونس و انبوه بازیگران سوری، اردنی، مصری، تونسی و سعودی، سریال از نظر ساختار و درام دچار مشکلات اساسی است. هر اثر تاریخی برای تاثیرگذاری نیاز به دو بال درام و مستندات دارد و معاویه این دو بال را ندارد.
هیچ درامی حول معاویه و اطرافیانش شکل نمی گیرد و همه شخصیت ها در قالب مونولوگ به ارائه بیانیه مشغولند.
رابطه حسی نه میان مردان و زنان شکل می گیرد و نه شخصیت لجین اسماعیل بازیگر ۳۷ ساله سوری تبار نقش معاویه، فراز و فرودی دارد. او در اکثر دقایق سریال در اتاق کارش که به کتابخانه ای امروزی می ماند، شنونده اخبار رخدادهای حجاز و عراق است.
از نظر مستندات تاریخی هم سریال به روایات معتبر سنی و شیعی تکیه ای ندارد. ظاهر معاویه به گواه تاریخ، فردی چاق و پرخور بوده اما در سریال ورزیده و چالاک است!
در قسمت ۱۳، سپاه امام علی (ع) در راه رفتن به شام و سرکوب معاویه متوجه رفتن عایشه و طلحه و زبیر به بصره شده و آن وقت به جای رفتن شام یا بصره به کوفه می رود!
در حالیکه در تاریخ، امام علی (ع) بعد از پیروزی بر عایشه، طلحه و زبیر در بصره راهی کوفه می شود و سپس عزم شام می کند.
کلاً شهرها نیز در ذهن سازندگان فاصله ای از هم ندارند، عتبه برادر معاویه خون آلود و زخمی از جنگ جمل به کاخ سبز می رسد. حال آنکه فاصله بصره (محل جنگ جمل) تا دمشق (پایتخت معاویه) بیشتر از ۱۴۴۰ کیلومتر است!
استدلال های معاویه نیز منطق تاریخی ندارد. او مدعی است چون فاتح شام بوده، حاکم آنجاست و ابقایش ربطی به خلافت عمر و عثمان ندارد که حالا علی بخواهد عزلش کند! این در حالیست که در زمان خلفای راشدین، بارها حاکمان شهرها عوض می شدند و فاتح بودن ربطی به امارت نداشت.
طبق استدلال معاویه، سعد ابی وقاص به واسطه فتح عراق و ایران می بایست حاکم ابدی عراق باشد و عمروعاص نیز به دلیل فتح مصر، حاکم مادام العمر آن سرزمین باشد که چنین نشد.
عثمان که معاویه بر طبل خونخواهی اش می زد با برکناری آن ها امارت عراق را به برادر ناتنی اش، ولید بن عقبه و امارت مصر را به برادر رضاعی اش عبدالله بن ابی سرح داد! سریال معاویه با چنین استدلال هایی، چفت و بست تاریخی و دراماتیک ندارد.
اما آنچه اهمیت دارد منظر سفارش سفارش دهنده آن است. چرا عربستان سعودی برای بازسازی چهره نه چندان موجه معاویه، هزینه کرده است؟
معاویه در میان اکثریت قاطع جریان های اسلامی وجه مناسبی ندارد و نامش با وجود القاب اموی پسندی مانند برادر همسر پیامبر، کاتب وحی و … بر کنگره های حیاط مسجد النبی در کنار اسامی صحابه و تابعین حک نشده است.
معاویه در تاریخ اسلام، نماد تبدیل حکومت دینی و خلافت ساده اسلامی به سلطنت پر زرق و برق موروثی است و برخی دگراندیشان اسلامی، او را اولین مصلح و مبدل قلمروی اسلامی در مواجه با جهان واقعی و به روز می دانند.
کسی که باعث پوست اندازی حکومت اسلامی سنتی به سلطنت مدرنی شد که برای خود سپاه، تجهیزات، بادیگارد، دیوان و … دست و پا کرد. شاید سفارش دهنده سریال، خود را در آینه معاویه می بیند.
فقط اشکال اینجاست نمایش استقلال و خودکفایی معاویه مانند ایجاد اولین نیروی دریایی اسلامی و… قبایی نیست که بر قامت عربستان سعودی وابسته به دلارهای نفتی و سلاح های غربی پوشانده شود!
منابع:
1- نگاهی به سریال جنجالی این روزهای جهان عرب، محمد تقی زاده
2- این قبا در قامت تو نیست! (نگاهی گذرا به ایرادات تاریخی سریال معاویه)، احسان ناظم بکایی
نظر شما