چرا سکانداری مرد، ضامن آرامش خانواده است؟

خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- نهاد خانواده به عنوان یکی از مهم ترین بنیان های جامعه در میان اندیشمندان و صاحب نظران علوم مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از ابعاد مهم این نهاد، مسأله مدیریت خانواده و معین نمودن نقش رهبری در خانواده است.

قرآن کریم نیز از صدر اسلام به دلیل جایگاه رفیع خانواده، آیات مختلفی را پیرامون این مسأله ذکر فرموده که تعیین سرپرست برای آن بخشی از آن آیات بود.

دلایل مدیریت مرد بر خانواده از نگاه اسلام

در ادامه آیه 34 سوره نسا، پس از اینکه مدیریت خانواده به مرد اعطا شد، خداوند متعال به دلایل اعطای این مسئولیت نیز اشاره نموده و یکی از علل آن را صفات و خصوصیاتی بر می شمرد که در جنس مذکر به ودیعه نهاده شده است.

و وجود این ویژگی ها، همچون: حُسن تدبیر، توان بیشتر در انجام کارها و قوّت اراده، سبب مدیریت شایسته تر مرد بر نهاد خانواده می شود.

در نتیجه وجود بعضی صفات ذاتی در مردان، آن ها را از نظر مدیریت و تدبیر خانواده، شایسته تر از زنان نموده و از سوی دیگر نیز وجود بعضی صفات ذاتی در زنان، آنان را در مراقبت از فرزندان و تدبیر امور داخی منزل شایسته تر از مردان نموده است. از این رو هر یک از زن و مرد شایستگی انجام وظیفه ای مطابق با صفات ذاتی خود را خواهند داشت.

علت دیگری که در این آیه برای قوامیت مرد ذکر شده است، هزینه هایی است که از نظر اقتصادی به دوش مرد قرار داده شده که دادن مهریه و نفقه از حقوق واجب مالی بر عهده مرد می باشد.

با اینکه هر دو طرف این رابطه از فواید ازدواج بهره مند می شوند، اما خداوند تکلیف مضاعفی بر دوش مرد قرار داده و در مقابل آن نیز حقی بر عهده زن لازم می آید، زیرا هنگامی که مرد هزینه های زندگی زن خویش را داده و دشواری تأمین معاش را به تنهایی بر عهده گرفته، زن نیز موظف است ریاست شوهر خویش را در خانواده بپذیرد.

و مرد در صورت عاجز بودن از تأمین نفقه همسر خویش، از نظر شرعی دیگر قیّم زن نبوده و ولایت اعطایی به او از بین خواهد رفت.

نگاه روان شناسی به مدیریت خانواده

به نظر می رسد اولین ویژگی ذاتی مردان که طبیعتا آن ها را به سمت مدیریت یک مجموعه سوق می دهد، ویژگی سلطه طلبی آنان است. که البته در روان شناسی اجتماعی نیز به عنوان یک عامل تمایز مهم رهبران از دیگر مردم شناخته می شود.

به همین جهت مردان بیش از زنان می کوشند تا به نوک هرم سلسله مراتب پیش روی خود برسند و حتی هنگامی که سلسله مراتبی وجود ندارد، خودشان آن را برای بالا رفتن ایجاد می کنند.

در این میان، پژوهش های زیست شناسی و انسان شناسی اثبات نموده که مردان بیش از زنان دارای روحیه جستجوگری بوده و اهل تفکر هستند و وجود همین مهارت های ذهنی، توانایی بالای جسمی و طاقت افزون تر آن ها نسبت به زنان، باعث شده مردان در تدبیر امور مختلف خانواده که بدون شک از وظایف یک مدیر در هر مجموعه ای است، تصمیم گیرنده باشند.

پی نوشت ها و منابع:

1- قرآن کریم.

2- پناهی، علی احمد. «مبانی نظری نقش مدیریتی مرد در خانواده با رویکرد روانشناختی»، دوفصلنامه مطالعات اسلامی ‌و روان‌ شناسی.

3- رودز، استون ای. تفاوت‌ های جنسیتی را جدی بگیریم، ترجمه معصومه محمدی.

4- زارعی توپخانه، محمد. «بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده از منظر متون اسلامی ‌در مقایسه با نظریه‌ های روان‌ شناسی و جامعه‌ شناسی»، ماهنامه معرفت.

5- طبرسی، فضل بن حسن. مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏.

6- فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی. تفسیر الصافی.

7- مهدوی، محمدصادق. «بررسی ساختار توزیع قدرت در خانواده»، دوفصلنامه مطالعات زنان.

8- نصیری، علی. «مدیریت خانواده در اسلام»، پژوهشنامه مطالعات اسلامی‌ زنان و خانواده.

فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده