به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا - در بخش‌های گذشته این نوشته، معناشناسی واژه «شهر» در قرآن کریم با سه واژه «مدینه»، «بلد» و «قریه» و نقش فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی همچنین حضور شخصیت‌های مومن در حفظ حرمت، اعتبار و جایگاه «شهر» مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش از این نوشته، رابطه میان کلمه «دین»، «مدینه» و «مُدن» مورد بررسی قرار می‌گیرد.
«ابن منظور» در فرهنگ لغات «لسان العرب» درباره معنای «دین» می‌نویسد: «دین، معانی زیادی دارد که عبارت است از: حساب، حکومت، شریعت، قانون، قضاوت، سیرت، اخلاق، تدبیر، سیاست، تقوا، پرهیزکاری، طاعت، بندگی، پاداش». در همین فرهنگ لغات نیز معانی دیگر مانند «معصیت، گناه، مجازات، خواری» برای کلمه «دین» آمده است اما بسیاری از معانی دین، دارای بار مثبت و با سه محور کلی «قانون‌مداری، حکمت و تدبیر و دینداری» است. نسبت این سه محور با موضوع تمدن‌سازی معنوی نیز بی‌نیاز از هر توضیح است.
با این توضیح، علت توجه آیات قرآن کریم به واژه «مدینه» در توصیف برخی از شهرها مشخص می‌شود، در این کتاب آسمانی ۱۴ بار از کلمه مدینه استفاده شده که در تمامی آنها با الف و لام و به صورت «المدینه» است، برخلاف کلمه «قریه» که به صورت‌های معرفه، نکره، مفرد، تثنیه و جمع استفاده شده است.
همچنین با نگاهی به تمامی مواردی که کلمه «المدینه» در قرآن آمده روشن می‌شود که هر آیه دارای این واژه، ارتباط مستقیمی با پیامبران - به عنوان آورندگان معارف الهی- یا سرزمین رسولان - به عنوان بستر انجام فعالیت فرهنگی - و یا وصف ایمان آورندگان - به عنوان پذیرندگان و مبلغان فرهنگ دینی - دارد.
به عنوان نمونه‌ای از این موارد می‌توان به آیه ۱۳ تا ۲۰ سوره مبارکه یاسین اشاره کرد. در بخش‌های ابتدایی این آیات، خداوند از اصحاب شهر و «قریه»ای سخن می‌گوید که به تکذیب رسولان پرداختند، در آیات مرتبط به این واقعه که براساس برخی از روایات شهر «انطاکیه» بوده آمده است: «وَ اضرِب لَهُم مَثلاً اَصحابَ القَریَةِ اِذا جائَهَا المُرسَلُونَ، إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَیْهِمُ اثْنَیْنِ فَکَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَیْکُمْ مُرْسَلُونَ، قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَیْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَکْذِبُونَ. مردم آن شهری را که رسولان بدانجا آمدند برای آنان، مثال بزن، آنگاه که دو رسول سوی آنان فرستادیم، ولی آن دو نفر را دروغگو نامیدند تا با فرستاده سومین آنان را تایید کردیم، پس آنان گفتند ما به سوی شما به پیامبری فرستاده شدهایم، تکذیب‌کنندگان گفتند: شما جز بشری مانند ما نیستید و رحمان چیزی نفرستاده و شما جز دروغ نمی‌گویید.»
اما در چند آیه بعد، خداوند درباره همین شهر، از واژه «مدینه» استفاده می‌کند: «وَ جاءَ مِن اَقصَی المَدینَةِ رَجُلٌ یَسعی قالَ یا قَومِ اتَّبِعُوا المُرسَلینَ، مردی از دورترین نقطه شهر شتابان آمد و گفت: ای قوم من! از فرستادگان پیروی کنید».
براساس این دو آیه قرآن، انجام فعالیت تبلیغی ولو توسط یک نفر در یک شهر، می‌تواند هویت کل آن شهر را تحت تاثیر قرار داده و بدون توجه به نتایج احتمالی پذیرش این دعوت دینی، ماهیت آن شهر از معنای شهریِ «قریه» به معنای شهریِ «مدینه» تغییر دهد.
بررسی آیات دیگر مرتبط با کلمه «المدینه» در قرآن مانند آیه ۱۲۳ اعراف، آیات ۱۰۱ و ۱۲۰ توبه، آیات ۱۸ و ۸۲ سوره کهف، آیه ۶۰ سوره احزاب ، آیه اول سوره حجر ابعاد دیگری از نگاه قرآنی به مقوله شهر را روشن می کند.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
...................
پایان پیام
نظر شما