خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ابنا:
مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و ایالات متحده که این در عمان در حال پی گیری است، صرف‌نظر از نتایج کوتاه‌مدت، حائز اهمیت است از آن حیث که بار دیگر گزینه گفت‌وگو در معادله‌ای پیچیده، به عنوان یک ابزار مشروع و ضروری، مورد استفاده قرار گرفته است.
این مذاکرات در حالی انجام می‌شود که تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله وضعیت امنیتی در فلسطین، تنش‌های منطقه‌ای و نیز تقابل‌های ژئوپلیتیک جهانی، بستر گفتگوها را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. با این حال، نفس گفت‌وگو، در چارچوب اصول عزت، حکمت و مصلحت، می‌تواند دریچه‌هایی تازه برای تنظیم مناسبات و کاهش تنش فراهم آورد.
اما در کنار سطح رسمی مذاکرات، عرصه‌ای پنهان ولی تعیین‌کننده وجود دارد که آن را می‌توان “دیپلماسی عمومی” و “میدان روایت‌ها” نامید. در دنیای امروز، روایت‌ها نه تنها بازتاب‌دهنده مذاکرات هستند، بلکه نقش مستقیمی در شکل‌دهی به نتایج و ماندگاری دستاوردهای مذاکرات ایفا می‌کنند.
رسانه‌ها به مثابه بازیگران مکمل دیپلماسی رسمی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: دکتر عابدین سیاحت اسفندیاری
(پزوهشگر بین الملل)
◀️ ۲۳ فروردین ۱۴۰۴
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رسانه‌ها امروزه صرفاً ابزار اطلاع‌رسانی نیستند؛ بلکه بخشی از «ساختار قدرت نرم» هر کشورند که در میدان دیپلماسی عمومی، افکار عمومی داخلی و خارجی را جهت می‌دهند، افق دید مخاطب را ترسیم می‌کنند و مشروعیت کنش‌های سیاسی را صورت‌بندی می‌نمایند.
در شرایط حساس مذاکره، سه نقش کلیدی رسانه‌ها عبارتند از:
- صورت‌بندی واقع‌بینانه از شرایط و اهداف ملی مذاکرات
رسانه‌ها باید با شفافیت و دقت، نه در جهت تحریک احساسات بلکه برای تبیین روندها، اهداف و خطوط قرمز کشور، فضای فهم مشترک را میان مردم و حاکمیت تقویت کنند.
- مقابله با عملیات روانی و جنگ شناختی طرف مقابل
یکی از اصلی‌ترین ابزارهای کنشگری کشورهای قدرتمند در مذاکرات، استفاده از رسانه برای شکل‌دهی به فضای ادراکی طرف مقابل است. ایجاد دوقطبی‌های کاذب، القای بن‌بست، بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی دستاوردها از جمله روش‌های رایج در این جنگ شناختی‌اند. رسانه‌های داخلی باید با هشیاری، این پدیده را رصد، تحلیل و خنثی کنند.
- تقویت سرمایه اجتماعی گفتگو در افکار عمومی
برای اینکه یک توافق یا حتی مذاکره در سطح افکار عمومی ماندگار و مشروع تلقی شود، نیاز به اقناع، روایت‌پردازی و انتقال درست پیام‌هاست. رسانه‌ها می‌توانند از طریق دعوت از نخبگان، تولید محتوای تعاملی، مستندسازی روندها، و ایجاد بستر گفت‌وگوی مدنی، فهم عمومی نسبت به دیپلماسی را تعمیق بخشند.
- ظرفیت‌های رسانه‌های ایرانی در دیپلماسی عمومی
رسانه‌های ایران، در کنار وظیفه اطلاع‌رسانی، می‌توانند با فعال‌سازی ظرفیت‌های زیر، نقش‌آفرینی مؤثرتری در مذاکرات حساس همچون عمان داشته باشند:
- رسانه‌های رسمی (تلویزیون، خبرگزاری‌ها): ایجاد تحلیل‌های تبیینی، دعوت از دیپلمات‌های پیشین، برنامه‌های گفت‌وگومحور تخصصی.
- رسانه‌های نوین (پلتفرم‌های اجتماعی، پادکست‌ها، ویدئوهای کوتاه): روایت‌سازی جذاب، گفتارهای بین‌نسلی، طراحی کمپین‌های رسانه‌ای ملی.
- ظرفیت زبان‌های خارجی و رسانه‌های بین‌المللی همسو: برای مقابله با روایت‌سازی جهت‌دار، باید روایت ایران در قالب زبان‌های دیگر نیز تولید و منتشر شود.
- رسانه‌های فرهنگی و هنری: با خلق آثار هنری، روایت دیپلماسی در قالب‌های غیررسمی و تأثیرگذار ارائه می‌شود؛ مانند فیلم‌های مستند، انیمیشن، شعر، کاریکاتور و نمایشنامه.
چه باید کرد؟ مسیر پیشنهادی برای میدان‌داری رسانه‌ها
برای آنکه رسانه‌ها مکمل دیپلماسی رسمی باشند، باید از «رویکرد واکنشی» به «رویکرد راهبردی و تهاجمی نرم» گذار کنند. این تحول نیازمند:
تشکیل اتاق فکر رسانه‌ای در کنار تیم مذاکره‌کننده: تا هم‌افزایی میان دستگاه دیپلماسی و ساختار رسانه‌ای شکل گیرد و از شکاف‌های گذشته کاسته شود.
راهبری روایت‌ها از طریق تولید پیوسته محتواهای رسانه‌ای حرفه‌ای و هدفمند: اعم از یادداشت تحلیلی، کلیپ، موشن‌گرافی، میزگردهای کارشناسی، مقالات بین‌المللی و تولید گفتارهای قابل درک برای افکار عمومی.
پایش مستمر فضای رسانه‌ای بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی با ابزارهای هوش رسانه‌ای: تا در برابر اخبار ساختگی و عملیات روانی، واکنش هوشمند و به‌موقع صورت گیرد.
سخن پایانی: گفت‌وگو، نه یک ضعف، که یک هنر تمدنی است
مذاکرات، هرچند محدود، اما بسترهایی برای کاهش تنش و بازسازی فضای تعامل‌اند. در این مسیر، گفت‌وگو هرگز به معنای عقب‌نشینی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از اعتماد به نفس، قدرت اقناع و تمایل به حل‌وفصل سازنده مسائل پیچیده است.
رسانه‌ها باید با درک این ظرافت، نه در پی دوقطبی‌سازی بله یا خیر مذاکرات باشند، بلکه در پی تبیین شروط، ظرفیت‌ها، مخاطرات و مزایای گفتگو به عنوان یک راهبرد هوشمندانه در مدیریت بحران‌ها و تأمین منافع ملی کشور گام بردارند.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما