بر اساس گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت (ع) ـ ابنا ـ امروز شنبه ۱۲ آوریل ۲۰۲۵، نخستین دور از مذاکرات مستقیم میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران در پایتخت عمان، مسقط، آغاز می‌شود. این دور از مذاکرات در سایه تنش‌های فزاینده منطقه‌ای و تشدید بحران هسته‌ای برگزار می‌گردد. مذاکراتی که در شرایطی آغاز می‌شود که شک و تردیدهای متقابل، مطالبات پیچیده و انتظارات متضاد بین‌المللی بر آن سایه انداخته است، به‌ویژه اینکه هرگونه پیشرفتی در این روند می‌تواند به‌طور مستقیم بر امنیت منطقه، بازارهای انرژی و موازنه ائتلاف‌ها تأثیر بگذارد.
فضای کلی مذاکرات
این مذاکرات در شرایطی بسیار حساس برگزار می‌شود؛ چرا که گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران همچنان به غنی‌سازی اورانیوم با درصدهایی بالاتر از ۶۰٪ ادامه می‌دهد، امری که آمریکا آن را نزدیک شدن خطرناک به "آستانه هسته‌ای" می‌داند. در مقابل، دولت ترامپ (در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش) همچنان به سیاست "فشار حداکثری" پایبند است و تهدید کرده در صورت شکست مسیر دیپلماتیک، اقدامات قاطعانه‌ای را با همراهی متحدانش در منطقه، به‌ویژه *رژیم اشغالگر اسرائیل* اتخاذ خواهد کرد.
در این مذاکرات، هیئت آمریکایی به ریاست شخصیت برجسته‌ای به نام استیو ویتکوف، فرستاده ویژه، وارد عمل شده است، در حالی که هیئت ایرانی را وزیر امور خارجه، عباس عراقچی، رهبری می‌کند و نقش میانجی فعال عمان را وزیر خارجه این کشور، بدر البوسعیدی، بر عهده دارد.
آیا در روز اول گشایشی ممکن است؟
با وجود فضای دیپلماتیک و تبلیغاتی گسترده‌ای که آغاز مذاکرات را همراهی می‌کند، اما تمام نشانه‌ها حاکی از آن است که وقوع هرگونه گشایش واقعی در روز نخست بسیار بعید است، دلایلی که این احتمال را کاهش می‌دهد عمدتاً به دو سطح راهبردی و عینی مربوط می‌شود:
۱. عمق اختلافات:
دو طرف با دیدگاه‌هایی بسیار متفاوت وارد اتاق مذاکره می‌شوند، این تفاوت دیدگاه نه تنها در خصوص پرونده هسته‌ای، بلکه همچنین درباره مسائل منطقه‌ای از جمله یمن، سوریه، حمایت از جنبش‌های مقاومت و برنامه موشک‌های بالستیک است. این شکاف بزرگ دستیابی به تفاهم از نخستین جلسه را دشوار می‌سازد.
۲. استراتژی آزمون و سنجش:
معمولاً نشست افتتاحیه در چنین مذاکراتی به "سنجش نبض" و تبادل مواضع کلی بدون ارائه پیشنهادهای قاطع اختصاص دارد. انتظار می‌رود که هر طرف در جلسه اول، فهرست اولیه‌ای از مطالبات خود را روی میز بگذارد، بدون آنکه واکنش نهایی و مشخصی دریافت کند.
۳. هشدارها و فشارهای پیش‌دستانه:
اظهارات اخیر آمریکایی‌ها ـ به‌ویژه تهدید رئیس‌جمهور ترامپ مبنی بر اینکه "زمان در حال پایان یافتن است" و اینکه "گزینه نظامی همچنان روی میز است" ـ احتمالاً باعث خواهد شد هیئت ایرانی مواضعی سخت‌گیرانه‌تر اتخاذ کند، امری که شانس هرگونه گشایش سریع را کاهش می‌دهد.
مطالبات احتمالی آمریکا
منابع نزدیک به دولت آمریکا گفته‌اند که واشنگتن در روز نخست مذاکرات بر محورهای زیر تمرکز خواهد داشت:
- تعهد ایران به توقف غنی‌سازی بالای ۶۰٪.
- موافقت فوری با بازگشت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های حساس هسته‌ای.
- تعهد به عدم توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته.
- آغاز گفت‌وگوی جداگانه درباره حمایت ایران از گروه‌های مسلح در عراق، سوریه و لبنان.
در مقابل، آمریکا ممکن است پیشنهاداتی محدود در زمینه کاهش برخی تحریم‌های انسانی یا آزادسازی مشروط بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران اما بدون هیچ‌گونه امتیاز اساسی از ابتدا، ارائه دهد.
پاسخ احتمالی ایران
از سوی دیگر، پیش‌بینی می‌شود که هیئت ایرانی با دیده تردید و به‌طور جزئی با این مطالبات مخالفت کند، به‌ویژه اگر این مطالبات با اقدامات ملموس در زمینه رفع تحریم‌ها همراه نباشد. ایران معتقد است که دست برتر را در اختیار دارد، زیرا:
- در صورت شکست مذاکرات، توانایی تشدید فعالیت‌های هسته‌ای را دارد.
- در عرصه منطقه‌ای، کارت‌های متعددی در یمن، عراق، سوریه و لبنان در اختیار دارد.
- مسکو و پکن از مسیری حمایتی برای کاهش فشار غرب بر ایران پشتیبانی می‌کنند.
بنابراین، ایران ممکن است مشروط به حسن نیت آمریکا، از جمله رفع توقیف دارایی‌ها و توقف تلاش‌ها برای مختل کردن صادرات نفتی‌اش، حاضر به بررسی هرگونه تعهد جدید هسته‌ای شود.
نقش عمان: میانجی آرام
سلطنت عمان با بهره‌گیری از تجربیات پیشین خود در نزدیک‌سازی دیدگاه‌ها، به‌ویژه در مذاکرات پیشین منتهی به توافق سال ۲۰۱۵، نقش فعالی ایفا می‌کند. مسقط تلاش دارد تا مذاکرات در فضای آرام و به دور از هیاهوی رسانه‌ای و تنش باقی بماند. در روز نخست، به احتمال زیاد طرف عمانی وظیفه انتقال پیام‌های غیرمستقیم و تنظیم ریتم مذاکرات را بر عهده خواهد داشت تا روند گفت‌وگو از مسیر خود خارج نشود.
جمع‌بندی: قطب‌نمای روز نخست
با توجه به داده‌های موجود، جلسه روز شنبه احتمالاً نشستی مقدماتی خواهد بود که چارچوب کلی گفت‌وگوها را ترسیم می‌کند، بدون دستیابی به نتایج ملموس. اما اگر دو طرف از خود انعطاف تاکتیکی نشان دهند و اجازه دهند که میانجی عمانی نقش سنتی خود را در نزدیک‌سازی دیدگاه‌ها ایفا کند، این نشست می‌تواند پایه‌ای برای روند مذاکراتی طولانی‌تر باشد.
گشایش بعید است، اما کاهش تنش ضروری است. میان تشدید بحران و مهار آن، روزهای آینده نیت‌های واقعی روی میز مسقط را آشکار خواهد کرد.
احمد الساری / نویسنده ایرانی
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما