به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ اگرچه در میان شیعیان، دعای عرفه امام حسین(ع) شناخته‌شده است، اما در میان ادعیه ائمه، دعاهای دیگری نیز برای روز عرفه نقل شده است. یکی از این ادعیه، دعای عرفه ایشان است که توسط امام سجاد(ع) بیان شده و توسط امام باقر(ع)، در حضور امام صادق(ع) نگاشته شده است و هم‌اکنون در قالب دعای ۴۷ صحیفه کامله سجادیه در اختیار عموم قرار دارد.
دعای عرفه امام حسین(ع)، از مضامین بسیار والایی برخوردار است، ولی به نظر می‌رسد پرکاربردترین محور مطرح‌شده در آن، محور خداشناسی است که حدود نیمی از محتوای دعا را به خود اختصاص داده است و در آن موضوعاتی مانند صفات و افعال خدا، احکام خدا، اسماء خدا و شعائر الهی تبیین شده است. انسان‌شناسی، راهنماشناسی، هستی‌شناسی و معادشناسی و زیرشاخه‌های مرتبط با آن نیز از موضوعات دیگر این دعا است.
انسان‌شناسی نیز بعد از خداشناسی بیشترین بخش را در دعای عرفه به خود اختصاص داده است و موضوعاتی مانند بررسی جنبه‌های مادی و ابعاد معنوی انسان، تشریح نیازها و ویژگی‌های او، همچنین درخواست‌های امام از خداوند درباره انسان است که به سه بخش نیازهای معنوی، نیازهای مادی و نیازهای روانی قابل تقسیم‌بندی است.
محورهای دعای چهل‌وهفتم صحیفه سجادیه نیز، شامل دعاهایی چون خداشناسی، معرفت‌شناسی، امام‌شناسی و انسان‌شناسی است. امام‌شناسی یکی از محورهای اساسی در دعای عرفه امام سجاد(ع) است، معرفی ویژگی‌ها، خصوصیات و جایگاه امام در نظام خلقت بخش‌هایی از این دعاست که کلیدی‌ترین معارف سیاسی و حاکمیتی را از زمان امام سجاد(ع) برای همگان در تمامی زمان‌ها اعلام کرده است.
بسیاری از عالمان و فرزانگان، در میان آثار خود، تأکید خاصی بر دعای عرفه امام سجاد (ع) داشته‌اند و نسبت آن با دعای عرفه امام حسین(ع) را بیان کرده‌اند. به‌عنوان نمونه، مقام معظم رهبری در سخنانی درباره این دعا می‌فرمایند: «من یک وقت این دو دعا را با هم مقایسه می‌کردم؛ اول دعای امام حسین را می‌خواندم، بعد دعای صحیفه سجادیه را. مکرر به نظر من این‌طور رسیده است که دعای حضرت سجاد، مثل شرح دعای عرفه است. آن، متن است؛ این، شرح است. آن، اصل است؛ این، فرع است. دعای عرفه، دعای عجیبی است». ایشان همچنین در بیاناتی در جمع فرماندهان سپاه و بسیج می‌فرمایند که: «دعای امام سجاد(ع) در روز عرفه، مثل شرح دعای امام حسین است؛ گویی این پسر یک ذیلی، تعلیقی، تبیین و شرحی برای کلمات پدر در ذیل دعا و با زبان دعا نوشته؛ هر کدام یک طعمی دارد».
حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی نیز درباره نسبت میان این دو دعا می‌فرمایند: «آنچه در مناجات شعبانیه از وجود مبارک حضرت امیر(ع) آمده و همچنین در دعای نورانی عرفه امام حسین(ع) آمده، وجود مبارک امام سجاد(ع) به‌منزله مفسر و شارح این مناجات‌ها و ادعیه، صحیفه سجادیه را سامان بخشید. بسیاری از بیانات نورانی آن حضرت در صحیفه سجادیه به برکت تفسیر و شرح مناجات شعبانیه است و بخشی از ادعیه آن حضرت به‌منزله تفسیر دعای نورانی عرفه سیدالشهدا(ع) است.»
حضرت علامه مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی، برای استفاده از هر «دو دعا» در روز عرفه، روشی را در جلد دوم کتاب سجاده‌های سلوک بیان می‌دارد که می‌تواند راهگشای علاقه‌مندان برای خواندن هر دو دعا در روز عرفه باشد: «دعای امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) در روز عرفه نیز از غرر ادعیه به شمار می‌آید و دارای چنان مضامین عالی و عظمتی است که انسان را مبهوت می‌سازد و آن تعابیر زیبا همراه با ترتیب و نظم خاص تنها از امام معصوم قابل انشاست. جا دارد که صبح روز عرفه، دعای عرفه امام سجاد (علیه‌السلام) را بخوانیم و عصر عرفه، دعای عرفه امام حسین (علیه‌السلام) را.»
بدون شک خواندن این دو دعا، دیدگاه‌های نوینی از شناخت خداوند و انسان، همچنین جایگاه امامت و آینده نظام خلقت را روشن می‌کند.
سید علی اصغر حسینی/ ابنا
----------------------
پایان پیام
نظر شما