بانوان تراز انقلاب اسلامی «زندگینامه خانم مجتهده معصومه گلگیری»

به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در بخشی از سخنان خود در دیدار اقشار مختلف زنان و دختران که در رور سه‌شنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۳ در حسینیه امام خمینی(ره) برگزار شد، با اشاره به درخشش زنان در فعالیت‌های علمی و تحقیقی دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه خاطرنشان کردند: امروز تعداد زنان مجتهد، کم نیست و حتی معتقدیم که در بسیاری از مسائل زنانه که مردها تشخیص خوب و درستی ندارند، خانم‌ها باید از مجتهدان زن تقلید کنند.

در طی تاریخ همیشه شیرزنانی بوده اند که پا به پای مردان در عرصه های مختلف تلاش کرده و در تاریخ کشورشان اثرگذار بوده اند. در این میان کسانی بوده اند که با اعتماد به قدرت زنان و فراهم نمودن ورودشان به عرصه های مختلف بستری مناسب جهت رشد و تعالی ایشان رقم زده اند. چه بسا رشد و بالندگی یک کشور در گرو توانمند بودن زنان آن سرزمین است. در ایام سلطنت رژیم شاهنشاهی یعنی تا سال 1350 زنان علاقمند به علوم دینی مدرسه ای برای آموزش این علوم نداشتند، با همراهی آیت الله سبحانی و حمایت آیت الله شریعتمداری بود که اولین هسته های اصلی تشکیل حوزه علمیه بانوان در قم شکل گرفت. با توجه به فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری در رابطه با تقلید بانوان از مجتهدان زن، بر آن شدیم تا یکی از بانوان اثرگذار این عرصه را به طالبان علم و دانش معرفی نماییم.

سرکار حاجیه خانم گلگیری از اولین افرادی بودند که در این مکتب اسلام تحت لوای علوم حوزی نزد علمای بزرگی چون آیت الله مشکینی «ره» و آیت الله سبحانی «دام ظله» دروس حوزوی و اخلاق اسلامی آموخته اند. برای ایشان از خداوند بزرگ طول عمر با عزت، و عافیت روزافزون خواهانیم. در ادامه اجمالی از زندگینامه و چکیده ای از فعالیت های بسیار ایشان در عرصه علم و تبلیغ ارائه می شود.

 حاجیه خانم مجتهده معصومه گلگیری دهم آبان ماه ۱۳۲۸ در خانواده‌ای متدین و در شهر آبادان به دنیا آمد. پس از دوره ابتدایی، وارد دبیرستان شد و تا سال نهم ادامه داد. اما در سال دهم دبیرستان بود که مجبور شد درس‌های دبیرستان را به دلیل ممنوعیت حجاب در دوره ریاست فرخ‌رو پارسا بر وزارت آموزش و پرورش، رها کند و به فراگیری هنرهای دستی مشغول شود. به دلیل حضور برخی از شاگردان بانو امین اصفهانی در آبادان، در دوره نوجوانی با زندگی و آثار «بانو امین اصفهانی» آشنا شد و آن آشنایی او را برای تحصیل در علوم دینی علاقه‌مند کرد.

ورود به مکتب فاطمیه آبادان

همان سال­ها بود که از تهران مبلغاتی جهت تبلیغ دین در ایام محرم و صفر و ماه مبارک رمضان به آبادان می آمدند و در حسینیه ی اصفهانی ها قرآن می خواندند و ترجمه می کردند. از جمله مبلغین فعال آن زمان خانم کاتوزیان و خانم زینت بخش بودند که اعلام کردند مکتب فاطمیه در آبادان تاسیس شده است و کسانی که برای ادامه تحصیل امکان حضور در دبیرستان های شاهنشاهی را ندارند می توانند به راحتی در مکتب فاطمیه ادامه تحصیل دهند.

سال ۱۳۴۶ بود که حاجیه خانم مجتهده معصومه گلگیری به همراه خواهرشان حاج خانم خدیجه گلگیری وارد مکتب فاطمیه آبادان شدند.پیش از این دو خواهر تعداد اندکی از خواهران وارد مکتب شده بودند و مقداری از دروس را گذرانده بودند که خواهران گلگیری به آنها ملحق شدند. پس لازم بود با تلاش بسیار خود را به ایشان رسانده تا در یک سطح قرار بگیرند. خواهران گلگیری به دلیل داشتن سابقه ی تحصیل در دبیرستان و گذراندن دروس عربی، توانستند در مدت ۶ ماه خود را به سطح بقیه دوستانشان برسند. این بانو مباحث «سیوطی»، «مغنی»، «معانی»، «بیان» و «لمعه» - از دروس مقدماتی حوزه-  و دیگر علوم جدید مانند روانشناسی، جامعه شناسی، فلسفه و دروس روز را نزد بزرگانی چون آیت الله سبحانی، آیت الله بهشتی و آیت الله موسوی فراگرفتند.

مهاجرت به قم

در سال ۱۳۵۰ بعد از ۴ سال که تحصیلات را به سطح رساندند به پیشنهاد آیت الله سبحانی جهت رشد علمی و بهره گیری از اساتید مطرح حوزه علمیه ی قم - پس از کسب رضایت از اولیاء ایشان - تقاضای فراهم نمودن شرایط تحصیل این گروه از خواهران به مراجع آن زمان داده شد. در سال 1350 بود که همراه خواهر و چند نفر از دوستانش برای ادامه تحصیل علوم دینی به قم مهاجرت کرد. با همراهی علمای اعلام، درس خواندن پنج دختر آبادانی در قم نزد علما شروع شد.

عدم وجود مراکز حوزوی مخصوص بانوان پیش از مهاجرت ایشان به قم

تا سال 1350 ش حوزه علمیه‌ای ویژه بانوان در قم وجود نداشت. البته از اواسط دهه ۴۰ مدارس اسلامی زیادی در سرتاسر ایران برای دختران تأسیس شده بود. به طور مثال «شیخ عباسعلی سبزواری اسلامی» طی دو دهه ۴۵ شعبه مدارس «جامعه تعلیمات اسلامی» را در کل ایران تأسیس کرده بود که تعداد زیادی از این مدارس، دخترانه بودند. همچنین اواسط همین دهه مدارس مذهبی دیگری برای دختران در شهرهای مختلف تأسیس شد که مدرسه رفاه در تهران یکی از آنهاست...، اما جایی به نام حوزه علمیه بانوان وجود نداشت.

تشکیل هسته ی اولیه

پس از پیگیری های آیت الله سبحانی با موافقت آیت الله شریعتمداری با اجاره منزلی در خیابان صفائیه و حمایت از ایشان، شرایط تحصیل برای ایشان را فراهم نمودند.در ابتدای ورود به قم در منزلی که متعلق به آقای یحیی برقعی بود سکونت داشتند و در همان مکان با نظارت آیت الله سبحانی نزد بزرگانی همچون آیت الله مشکینی و آیت الله انواری، مرحوم حقانی (مسئول مدرسه حقانی)، مرحوم حقی و آیت الله شهیدی؛ مکاسب و دروس سطح ۴ حوزه را فرا گرفتند. مدتی بعد در همان مکان کلاس هایی تشکیل شد که در آن همسران علما و دخترانشان حضور داشتند و دروس حوزوی را فرا می گرفتند. از جمله ایشان همسر و دختر آیت الله مصباح یزدی، خانم فریده خمینی دختر حضرت امام خمینی بودند.

مکانی جدید برای طلاب جدیدالورود

به سبب بروز مشقت های فراوانی بابت کمبود فضا، تصمیم بر آن شد که مکانی جدید برای آموزش و اسکان طلاب جدیدالورود در نظر گرفته شود. در کوچه ی بیگدلی منزلی که متعلق به آقای ربانی شیرازی بود، اجاره شد و پس از آن طلاب جدیدالورود در آنجا مستقر و کلاس ها در آنجا برگزار می شد. مرحومه حاج خانم آصفی، مرحومه حاج خانم نادری و ... بودند از کسانی بودند که جزء طلاب ورودی مکان دوم بودند.کم‌کم آوازه ی حوزه علمیه خواهران قم در شهرهای دور و نزدیک پیچید و بانوان مشتاق دروس حوزوی متقاضی ورود به این عرصه شده و مسئولین را بر آن داشتند تا به فکر مکانی بزرگتر برای این مهم باشند.

تأسیس مکتب توحید در سال ۱۳۵2

فردی خیّر از بازاری های تهران به نام حاج عبدالله توسلی متقبل پرداخت هزینه تاسیس ساختمانی جدید جهت تحصیل خواهران طالب علوم دینی شد. این ساختمان در کوچه ناصر در بلوار شهید منتظری فعلی تاسیس شد. که نام "مکتب توحید"  بر آن نهادند. پس از تأسیس مکتب توحید، به پیشنهاد آقایان ربانی شیرازی و ربانی املشی، آیت الله قدوسی به مدیریت مکتب توحید منتصب شدند.

تدریس در دارالزهراء و مکتب فاطمةالزهراء

خواهران گلگیری پس از تأسیس مکتب توحید در مکانی جدید به نام دارالزهراء در کوچه ارک مشغول تحصیل و تدریس شدند. تا زمان انقلاب در این مکان حضور داشتند و پس از آن مدتی دارالزهرا را رها کردند و مشغول خانه داری شدند. پس از پیروزی انقلاب در مکتب فاطمه الزهراء مشغول شدند و حاجیه خانم معصومه گلگیری مدیریت آنجا را بر عهده گرفتند و خواهرشان حاجیه خانم خدیجه گلگیری به تدریس مشغول شدند. در آن زمان در شهر قم مکتب های متعددی تاسیس شده بود و هر کدام تحت نظر یکی از علما مشغول فعالیت بودند.

حکم حضرت امام خمینی «ره» مبنی بر تأسیس جامعةالزهراء

با صدور حکم حضرت امام در سال ۱۳۶۳ مبنی بر تاسیس جامعه الزهراء، همه ی مکتب های موجود جمع شدند و با تاسیس جامعه الزهراء در مکان سه راه سالاریه همه ی حوزه های علمیه تحت یک مدیریت قرار گرفتند. در آن زمان بود که با حکم آیت الله طباطبایی سرکار حاجیه خانم معصومه گلگیری به مدت ۹سال مدیریت تربیتی طلاب جامعةالزهراء را به عهده گرفتند و خواهر ایشان مسئولیت بین‌الملل مکتب توحید را عهده دار شدند. پس از این مسئولیت ایشان از طرف آیت الله طباطبایی مامور به تدریس دروس خارج به طلاب سطح ۴ جامعه الزهرا شدند که این مهم تا کنون ادامه دارد.

سیاست انقلاب اسلامی در حمایت از تحصیل بانوان

از آنجا که در دوره پهلوی دوم شرایط فرهنگی جامعه به شدت دچار بحران ابتذال و فساد شده بود، بسیاری از خانواده‌های مذهبی و سنتی ترجیح می‌دادند دخترانشان در مدارس اسلامی درس بخوانند. به همین علت مدارس خصوصی اسلامی در آن زمان به شدت مورد استقبال قرار می‌گرفت ولی به این دلیل که بسیاری از خانواده‌ها در آن زمان توانایی تأمین هزینه مالی ثبت‌نام دختران خود را در اینگونه مدارس نداشتند، بودند دخترانی که از تحصیل به دلیل مسائل فرهنگی جامعه و در عین حال مشکلات مالی خانواده، محروم می‌شدند. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و سیاست‌های حمایتی نظام جمهوری اسلامی از تحصیل بانوان، روند علم آموزی دختران و بانوان ایرانی در مدارس از چنان سرعتی برخوردار شد که طی دو دهه تعداد بانوان باسواد از ۴۷ درصد در سال ۵۷ به ۹۱ درصد رسید. همچنین رشد تحصیلات عالی بانوان در دانشگاه‌ها به جایی رسید که از دهه ۸۰ شمسی بیش از ۶۰ درصد قبول شدگان دانشگاه‌ها را خانم تشکیل می‌دهند و اینکه با رشد درخواست تحصیل بانوان در حوزه‌های علمیه، در سال تحصیلی ۹۹- ۹۸ بیش از ۱۰۰ هزار طلبه خانم در حوزه‌های علمیه بانوان سرتاسر کشور مشغول تحصیل هستند.

اساتید

اساتیدی که نزد ایشان به تحصیل پرداخته اند: آیت الله فاضل لنکرانی «ره» آیت الله تبریزی «ره» آیت الله منتظری «ره» آیت الله استادی «ره» آیت الله مکارم شیرازی «حفظه الله» آیت الله سبحانی «حفظه الله»

با آرزوی سلامتی و طول عمر با عزت برای سرکار حاجیه خانم مجتهده معصومه گلگیری زیدعزها

این گزارش پس از مصاحبه ی مفصلی با سرکار حاجیه خانم خدیجه گلگیری، خواهر حاجیه خانم مجتهده معصومه گلگیری تهیه و تنظیم شده است.

تهیه و تنظیم: زهرا صالحی فر