خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- بررسی برخی حقوق کودکان در اسلام و پیمان نامه جهانی حقوق کودک(سازمان ملل متحد):
پیمان‌نامۀ حقوق کودک یک کنوانسیون بینالمللی است که حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کودکان را بیان می‌کند. دولت‌هایی که این معاهده را امضا کرده‌اند موظف به اجرای آن هستند و شکایت‌های راجع به آن به کمیته حقوق کودک ملل متحد تسلیم می‌شود.
این کنوانسیون در ۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ مورد پذیرش مجمع عمومی سازمان ملل متحد قرار گرفت و از ۲ سپتامبر ۱۹۹۰ (سی روز پس از تودیع بیستمین سند تصویب یا الحاق) لازم‌الاجرا شده‌است. تاکنون ۱۹۳ کشور (تمام اعضای ملل متحد به جز ایالات متحده آمریکا) این سند را تصویب کرده‌اند یا به آن ملحق شده‌اند. به این ترتیب مقبول‌ترین سند حقوق بشر در تاریخ می‌باشد.
در آموزه‌های آسمانی اسلام نیز، همه کودکان از دختر و پسر، حقوق و مزایای معیّنی دارند و همگان از اِعمال هرگونه خشونت و بی‌رحمی در حق آنان باز داشته شده‌اند. این در حالی است که پیش از اسلام، میان اعراب و دیگر اقوام ، کودکان در وضع نامناسبی قرار داشتند و از کمترین حقوق عادی نیز بهره‌مند نبودند. آنان با هر بهانه کوچکی از جمله رهایی از فقر و هزینه زندگی، آن‌ها را از میان بر می‌داشتند.
گزیده ای از اصول پیمان نامه حقوق کودکان در سازمان ملل متحد:
با توجه به این که طبق اصول اعالم شده در منشور سازمان ملل متحد، شالوده آزادی، عدالت و صلح جهانی همانا به رسمیت شناختن کرامت ذاتی و حقوق مساوی و غیر قابل انکار همه اعضای خانواده بشری است.
با اذعان به این که سازمان ملل متحد در اعالمیه جهانی حقوق بشر و در میثاق های بین المللی مربوط به حقوق بشر اعالم وموافقت نموده است که همگان، بدون هرگونه تبعیض از نظر نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقیده سیاسی یا هر عقیده دیگر، ملیت و وضع اجتماعی، دارایی، تولد یا در سایرموقعیت ها، سزاوار بهره مندی از کلیه حقوق و آزادی های مندرج در اسناد مذکور هستند. با یادآوری این که سازمان ملل متحد در اعالمیه جهانی حقوق بشر اعالم نموده که دوران کودکی شایسته توجه و مراقبت ویژه است.
با در نظر داشتن این که ضرورت ارائه مراقبت ویژه به کودک در اعالمیه حقوق کودک ژنو مورخ ۱۹۲۴ و در اعالمیه حقوق کودک مصوب مجمع عمومی در بیستم نوامبر ۱۹۵۹ تصریح گردیده و در اعالمیه جهانی حقوق بشر، در میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی )به ویژه مواد ۲۳ و ۲۴(، در میثاق بینالمللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی )به ویژه ماده ۱۰( و در اساسنامهها و اسناد سازمانهای تخصصی و سازمانهای بینالمللی مرتبط با رفاه کودکان به رسمیت شناخته شده است. با در نظر داشتن این که در اعالمیه حقوق کودک تصریح گردیده »کودک به دلیل عدم رشد کامل جسمی و ذهنی، نیازمند محافظت و مراقبت ویژه، از جمله حمایت حقوقی مناسب پیش و نیز پس از تولد است«.
با توجه دقیق به اهمیت سنتها و ارزشهای فرهنگی هریک از ملل در حمایت و رشد هماهنگ کودک، با عنایت به اهمیت همکاریهای بین المللی برای بهبود شرایط زندگی کودکان در همه کشورها، به ویژه در کشورهای در حال توسعه. به شرح زیر توافق نموده اند.
گزیده ماده در حمایت از کودکان جهان:
ماده ۳۹ :
کشـورهای عضو ، کلیـه اقدامات مقتضی را به عمـل خواهند آورد تـا بهبود جسـمانی و روانـی و ادغام مجدد اجتماعـی کودکی که قربانـی هرگونـه بیتوجهـی، بهرهکشـی، آزار، شـکنجه یا سـایر اشـکال رفتـار یـا تنبیـه بیرحمانه، غیـر انسـانی یـا تحقیرآمیز، و یـا مخاصمات مسـلحانه واقع شـده اسـت، تسـریع گـردد. بهبود و ادغـام مجـدد مذکـور بایـد در محیطـی صـورت پذیـرد کـه سلامت، عـزت نفـس و کرامت کـودک را تقویـت کند.
بیان اسلام ، قبل از پیمان نامه سازمان ملل متحد:
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
«از ما نیست، کسی که به خردسالان رحم نکند».[1]
کودکان یتیم به دلیل از دست دادن پدر یا مادر خود از سرچشمه محبت دور می افتند. لذا بیشترین نیاز به محبت را دارند. در احادیث وارده از امامان معصوم ما، تاکید ویژه ای به یتیم نوازی می شود.
پیامبر گرامی اسلام(صلوات الله علیها) فرمودند:
” بهترین خانه های شما خانه ای است که در آن طفل یتیمی مورد مهر و عطوفت قرار گیرد.[2]
رسول خدا(صلوات الله علیها):
کسی که یتیمی را در خاندان خود نگاهداری کند تا دوران کودکیش سپری گردد و از سرپرستی بی نیاز گردد, با این عمل بهشت را خداوند بر او واجب می کند.[3]
در اسلام، نگهداری یتیم با حفظ کرامت کودک به عنوان یک تکلیف دینی و انسانی مورد تأکید قرار گرفته است. این به معنای نه‌تنها تأمین نیازهای مادی، بلکه همچنین احترام به شان و جایگاه، حمایت از حقوق و احساسات کودک، و ایجاد محیطی امن و حمایتی برای رشد و شکوفایی اوست.
امیرالمومنین علی (علیه السلام) فرموده است:
یتیم را آن‌طور تربیت کن که فرزند خویش را تربیت می‌کنی و در مقام مجازات مانند فرزند خویش تادیب نما. (یعنی در وقت مجازات مانند فرزند خویش با یتیم مدارا کن).[4]
نتیجه گیری:
بر اساس تعالیم ارزشمند اسلام و تصریح حقوق بشردوستانه بین المللی، کودک به عنوان یک انسان کامل - خواه مسلمان و یا غیرمسلمان- بدون لحاظ مرزهای جغرافیایی مستقر در آن، زبان، نژاد و ... محق است که سلامتی او تحت هر شرایطی به شکل شایسته ای تامین شود.
مطابق حقوق بشردوستانه اسلام، ضرورت دارد افرادی که سلامتی کودکان را در مخاصمات مسلحانه بههرشکل به مخاطره می افکنند، به اتهام جرایم جنگی، تعقیب و محاکمه و مجازات شوند؛ در حالی است حقوق بشردوستانه بین المللی، با وجود حمایت از سلامت کودکان و تعهدآوربودن شان، در صورت نقض حق سلامت، فاقد ضمانتاجراهای مناسب و کارآمد هستند.[5]
پی‌نوشت:
1: مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ج 1، ص 341
2.مستدرک الوسائل، ج1, ص148.
3.تحف العقول، ص198.
4.حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۴۷۹، باب۸۵ من ابواب احکام الاولاد، ح۱.
5.مقاله حمایت از حق سلامت کودکان در مخاصمات مسلحانه از منظر اسلام و حقوق بشردوستانه بین المللی
منابع:
1.پرتال جامع علوم انسانی
2.ویکی‌پدیا
3.یونیسف ایران
نظر شما