به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ پیادهروی اربعین حسینی یکی از بزرگترین و باشکوهترین اجتماعات معنوی در جهان اسلام است که هر ساله میلیونها زائر را از سراسر دنیا گرد هم میآورد. در این مسیر عاشقانه در هوای گرم، مواکب مردمی نقش بسیار مهم و حساسی در خدمترسانی به زائران ایفا میکنند. یکی از این مواکب فعال و تاثیرگذار، موکب خدام العتره است که سالهاست با تلاش و همت خادمان دلسوز خود، پذیرای زائران امام حسین (ع) در کربلاست.
در گفتگوی اختصاصی با «علیرضا قانع» مسئول موکب خدام العتره رشت، به بررسی سابقه فعالیت، ساختار و چالشهای این موکب مردمی پرداختهایم. آقای قانع با صراحت و صداقت تمام از سختیها و شیرینیهای خدمترسانی به زائران اربعین میگوید و تصویری واقعی و ملموس از فعالیتهای روزمره و دغدغههای این موکب ارائه میدهد.
از نحوه تأمین هزینهها و منابع مالی گرفته تا چگونگی سازماندهی نیروها و نقش شهرداری در این میان، همه موضوعاتی است که در این گفتگو به آنها پرداخته شده است. همچنین، ایشان به صورت صمیمی و دلگرمکننده از خدمت فرهنگی و اجتماعی موکب، از پذیرایی از زائران تا تعزیهخوانی در کربلا و همچنین برگزاری مراسمات مذهبی و درمانی، سخن گفتهاند.
این مصاحبه فرصتی است تا با پشتصحنه تلاشهای خادمان اربعین آشنا شویم و از نزدیک با چالشها و موفقیتهای یک موکب مردمی که با نیت خالص خدمت به حضرت اباعبداللهالحسین (ع) شکل گرفته است، آشنا شویم. دعوت میکنیم در ادامه همراه ما باشید تا صدای خادمان راستین این مسیر معنوی را بشنوید.
ابنا: لطفاً درباره هدف از راهاندازی موکب خدام العتره و سابقه فعالیت آن توضیح دهید.
بسمالله الرحمن الرحیم، السلام علیک یا اباعبدالله. موکب خدامالعتره در سال ۱۳۹۴ تأسیس شد. ضرورت راهاندازی این موکب از آنجا شکل گرفت که در سال ۱۳۹۳، ستاد اربعین شهرداری تشکیل شد و ما برای نخستین بار در همان سال عازم کربلا شدیم. هدف اولیه، خدمترسانی به زائران بود؛ اما این خدمترسانی نیاز به مقدماتی داشت، از جمله اعزام، اسکان، تغذیه و سایر امور اجرایی. در آن زمان، با یکی از مواکب گیلانی صحبت کردیم که بتوانیم در محل آنها اسکان پیدا کنیم و خدماتمان را ارائه دهیم. اما متأسفانه در آن مقطع، شرایط به گونهای که انتظار میرفت فراهم نشد. همین مسئله باعث شد که به فکر بیفتیم و از دل آن یک اتفاق خیر و بابرکت رقم بخورد؛ تصمیم گرفتیم با همراهی گروهی از دوستان کربلاییمان در مجموعه شهرداری، موکبی مستقل راهاندازی کنیم.
این موکب با هدفی دو منظوره شکل گرفت: نخست، محلی برای استقرار ستاد اربعین شهرداری باشد و دوم، بستری برای ارائه خدمات به زائران حضرت اباعبداللهالحسین (ع) فراهم کند. از همان ابتدا تلاش کردیم این موکب محلی برای همافزایی، سازماندهی و خدمترسانی بهتر و منسجمتر باشد تا بتوانیم دین خود را در مسیر عاشقی به امام حسین (ع) ادا کنیم.
ابنا: این موکب زیر نظر کدام نهاد یا ستاد فعالیت میکند و نقش مستقیم شهرداری رشت در آن چیست؟
همانطور که مستحضرید، ماهیت مواکب بهصورت مردمی است و همگی زیر نظر ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات فعالیت میکنند. موکب خدامالعتره نیز دقیقاً مانند سایر مواکب مردمی، تابع همین چارچوب عمل میکند. با این حال، ما در مجموعه خود دو بخش مجزا داریم؛ یکی از این بخشها «ستاد اربعین شهرداری» است. این ستاد زیرمجموعه کمیته خدمات شهری استان و کشور محسوب میشود. همانطور که میدانید، ستاد مرکزی اربعین در سطح کشور شامل کمیتههای مختلفی است؛ از جمله کمیته اسکان، کمیته تغذیه، کمیته امنیت و... که یکی از این کمیتهها نیز کمیته خدمات شهری است. وظیفه این کمیته، ارائه خدمات شهری در عتبات عالیات است؛ خدماتی مانند رفت و روب، نظافت، و اقدامات مشابه.
در نتیجه، موکب ما از نظر ساختار، یک موکب مردمی محسوب میشود، اما در چارچوب فعالیتهای ستاد اربعین شهرداری نیز همکاریهایی داریم. البته فعالیتهای ما تنها به ایام اربعین محدود نمیشود؛ بلکه در طول سال برنامههای متعددی برگزار میکنیم که در بسیاری از آنها شهرداری یا هیچ نقشی ندارد یا نقش بسیار محدودی ایفا میکند. با این حال، بخش عمده خادمان موکب از همکاران شهرداری هستند و ما به این موضوع افتخار میکنیم. اینکه عضو این مجموعه هستیم و در عین حال در مسیر خدمت به زائران حضرت اباعبدالله (ع) گام برمیداریم، مایه مباهات ماست. در نهایت تأکید میکنم که موکب، مردمی است؛ اما همکاری نزدیکی با ستاد اربعین شهرداری دارد.
ابنا: چه خدماتی به زائران اربعین ارائه میدهید و ظرفیت روزانه خدمترسانی شما چقدر است؟
خدمات موکب ما از همان ابتدا بسیار متنوع بود. در گذشته، هنوز خیلی رایج نبود که موکبها فعالیت فرهنگی داشته باشند، اما موکب خدامالعتره از اولین مواکبی بود که در کربلا موضوع فعالیتهای فرهنگی را مطرح و پیادهسازی کرد. ما در سالهای نخست حتی اجرای تعزیه و تئاتر هم در کربلا داشتیم که واقعاً فضای خاص و معنوی متفاوتی ایجاد میکرد. این اقدام، یکی از ویژگیهای شاخص موکب ما در بخش فرهنگی بود و هست.
در سالهای اخیر، با حضور حاج ابوذر روحی، اجتماع دههنودیها و نسل ۱۴۰۰ را در مسیر پیادهروی اربعین برگزار کردیم که اجتماعات بسیار بزرگی بودند و تأثیر فرهنگی بالایی داشتند. علاوه بر اینها، برنامههایی مثل برپایی نماز جماعت، مراسم روضه، و ایستگاههای صلواتی متعددی را هم داریم. ایستگاههای ما به صورت شبانهروزی فعال هستند و از زائران با شربت، چای و میانوعدههای مختلف پذیرایی میشود.
آشپزخانه و نانوایی موکب نیز فعال است و خدمات آنها تنها محدود به زائرانی که در موکب اسکان داده میشوند نیست، بلکه گستردهتر عمل میکنند. ما در طول این سالها بهطور میانگین روزانه حدود هزار نفر اسکان داشتهایم و انشاءالله امسال هم این ظرفیت را حفظ یا افزایش خواهیم داد.
علاوه بر اسکان، امکاناتی مانند حمام، شستوشوی لباس، خدمات کفاشی و خیاطی نیز فراهم کردهایم تا زائران بتوانند در طول مسیر با آرامش و راحتی بیشتری سفر خود را ادامه دهند.
یکی دیگر از خدمات مهم و قابل توجه موکب، درمانگاه آن است. خوشبختانه حدود ۱۵ تا ۲۰ نفر از کادر درمان با ما همکاری دارند و بهصورت داوطلبانه در موکب حضور پیدا میکنند و به زائران خدمات پزشکی ارائه میدهند. تلاش ما در این سالها همیشه بر این بوده که هر سال خدمت جدیدی را اضافه کنیم و شبانهروز در خدمت زائران حضرت اباعبداللهالحسین (ع) باشیم.
ابنا: چند نفر از خادمان از رشت و استان گیلان در این موکب فعالیت میکنند و چگونه انتخاب یا اعزام میشوند؟
ترکیب خادمان ما هم مثل ساختار کلی موکب، شامل دو بخش است. برای مثال، امسال حدود ۲۰۰ نفر را به عنوان خادم به کربلای معلی اعزام میکنیم. از این تعداد، حدود ۱۵۰ نفر از عزیزان پاکبان هستند که با تمایل شخصی خودشان، به صورت داوطلبانه و افتخاری در این سفر شرکت میکنند.
در واقع، خود آنها درخواست میدهند و این فرایند با هماهنگی حوزههای خدمات شهری انجام میشود. امسال یکی از شرکتهای خدماتی به ما اعلام کرد که این سفر را بهعنوان «سفر تشویقی» برای نیروهای خود در نظر گرفته است؛ یعنی این فرصت به کسانی تعلق میگیرد که بهترین عملکرد، رفتار و اخلاق را در طول سال کاری خود داشتهاند. این رویکرد باعث شده سفر اربعین برای آنها همزمان یک پاداش معنوی و تشویقی باشد.
خوشبختانه یکی از توفیقاتی که در مجموعه ستاد اربعین شهرداری و موکب خدامالعتره نصیب ما شده این است که توانستهایم در این سالها بخش زیادی از عزیزان پاکبانمان را به زیارت کربلا اعزام کنیم؛ بعضی از آنها حتی دو یا سه بار هم همراه موکب بودهاند.
۵۰ نفر دیگر از خادمان ما، گروه تخصصی هستند. این افراد شامل آشپزها، برقکارها، نیروهای تأسیساتی و سایر افراد با تخصصهای مورد نیاز موکب هستند. بخشی از آنها از همکاران داخل مجموعه شهرداری و بخشی نیز از خارج از شهرداری هستند. این عزیزان معمولاً در طول سال با ما در ارتباط هستند، آموزش دیدهاند، با فضای خدمت آشنا هستند و از نظر بنیه جسمی و توانایی، آمادگی لازم را دارند که در شرایط سخت و گرمای بالای ۵۰ درجه در کربلا خدمترسانی کنند.
در مجموع، تمام تلاش ما این است که نیروهای اعزامی، علاوه بر داشتن انگیزه و اخلاص، از نظر مهارت و توانمندی هم در سطح مطلوبی باشند تا بتوانند بهترین خدمات را به زائران حضرت اباعبدالله (ع) ارائه دهند.
ابنا: در زمینه تغذیه، اسکان و بهداشت زائران چه برنامههایی دارید و این خدمات چگونه سازماندهی میشود؟
در خصوص موضوع تغذیه هم که پیشتر اشاره کردم، ما یک آشپزخانه فعال و مجهز در موکب داریم و الحمدالله از نیروهای زبده و کاربلدی در این بخش بهرهمند هستیم. امکانات پختوپز و سایر زیرساختهای مربوط به تغذیه، بهخوبی و با برنامهریزی مردمی شکل گرفته است.
یکی از کارهای خوبی که طی این سالها انجام دادیم – و به نظرم بسیار مؤثر بوده – این است که تلاش کردیم تمامی تجهیزات و امکانات مورد نیاز موکب، خصوصاً در حوزه تغذیه، را از محل هدایای مردمی تهیه کنیم. تجهیزات آشپزخانه، وسایل سرمایشی، امکانات سرمایهای موکب، همه و همه از محل نذورات و مشارکتهای مردمی تأمین شده است.
این مسئله باعث شده که هم نگهداری از این امکانات با دقت و نظم بیشتری انجام شود و هم نوعی تعلق خاطر و حس مسئولیت ویژه میان خادمان نسبت به حفظ و بهرهبرداری درست از این وسایل بهوجود بیاید.
همچنین، این امکانات تنها محدود به ایام اربعین نیستند؛ بلکه در طول سال و حتی در زمان وقوع حوادث و بحرانهای مختلف، در مناطق دیگر نیز از این تجهیزات استفاده و بهرهبرداری میشود. این موضوع یکی از برکات مردمی بودن موکب و سرمایهگذاری بر پایه نذورات و مشارکتهای خودجوش مردم است.
ابنا: موکب خدام العتره چگونه طرح پاکسازی مسیر پیادهروی را با حضور پاکبانان گیلانی اجرا میکند و چه نهادی در عراق با شما هماهنگ است؟
در خصوص خدمات شهری و طرح پاکسازی، ما زیر نظر «کمیته خدمات شهری ستاد مرکزی اربعین کشور» فعالیت میکنیم. تقسیم وظایف در این زمینه بهصورت متمرکز در تهران انجام میشود و بر اساس همان تقسیمبندی، هماهنگیهایی نیز با شهرداری کربلا صورت میگیرد.
برای مثال، همین امسال جلسهای با حضور شهردار رشت و شهردار کربلا برگزار شد که در آن، نیازهای خدمات شهری کربلا بررسی و مشخص شد. پس از آن، وظایف و حوزههای فعالیت تعیین گردید و نیروهای مورد نیاز نیز بر اساس این نیازسنجی اعزام میشوند.
در نهایت، طبق توافق و هماهنگی صورتگرفته، معمولاً یک ناحیه از شهر کربلا به ما واگذار میشود و ما مسئولیت پاکسازی آن منطقه را به عهده میگیریم. این فعالیتها شامل جمعآوری زباله، نظافت معابر و ارائه سایر خدمات شهری است تا بتوانیم سهمی مؤثر در میزبانی از زائران حضرت اباعبداللهالحسین (ع) ایفا کنیم.
ابنا: هزینههای موکب از چه منابعی تأمین میشود و نقش کمکهای مردمی، نهادهای دولتی یا شهرداری چیست؟
این هزینهها از دو مسیر تأمین میشود. بخشی از هزینهها مربوط به اعزام پاکبانها، استقرار آنها در کربلا، ایاب و ذهاب و سایر ملزومات اولیه است که برای این بخش، شهرداری سالیانه مبلغی را بهعنوان کمک اختصاص میدهد. برای مثال، در سال گذشته شهرداری رشت حدود یک میلیارد تومان به موکب کمک کرد. این در حالی است که مجموع هزینههای موکب در همان سال به حدود پنج میلیارد تومان رسید. یعنی بخش عمده هزینهها از مسیر دیگری تأمین شده است؛ که آن مسیر، کمکهای مردمی است.
نکتهای که برای ما بسیار مهم بوده و به آن افتخار میکنیم، شفافیت مالی است. موکب خدامالعتره جزو معدود مواکبی است که دارای سیستم حسابداری کامل و دقیق است؛ چه از نظر نیروی انسانی و چه از نظر نرمافزارها و سختافزارهای مالی. ما با حضور حسابدار رسمی فعالیت میکنیم و تمامی امور مالی بهصورت ثبتشده، مستند و قابل حسابرسی است.
در واقع، هر زمان که گزارشی از ما خواسته شود یا نیاز به حسابرسی باشد، تمام مستندات مالی موکب آماده و قابل ارائه است. ما جزو اولین مواکبی هستیم که هنگام درخواست گزارش مالی از سوی ستاد عتبات، توانستیم گزارش کامل و دقیق ارائه دهیم. اما همانطور که عرض کردم، بخش عمده هزینههای موکب از طریق کمکهای مردمی تأمین میشود؛ بهویژه از طرف خود خادمین موکب و دیگر خیرین و ناذرانی که در طول سال، به نیت خدمت به زائران حضرت اباعبدالله الحسین (ع) حمایت مالی میکنند.
ابنا: در سالهای گذشته با چه چالشهایی (لجستیکی، ارتباطی، اقامتی یا مالی) مواجه بودید و چگونه بر آنها غلبه کردید؟
مهمترین چالشی که ما داریم – البته اگر بتوان نامش را چالش گذاشت – این است که خدمت در مسیر اربعین یک لطف بسیار بزرگ و یک منت از طرف حضرت اباعبداللهالحسین (ع) است. ما حقیقتاً خودمان را مدیون ایشان میدانیم و در میان خادمان امام حسین (ع)، خود را از ذره هم کمتر میدانیم. اما واقعیت این است که کار، کار بسیار دشواری است. گرمای شدید هوا یک طرف، محدودیت امکانات طرف دیگر؛ شرایط سختی وجود دارد که گاهی واقعاً طاقتفرسا میشود. با این حال، من هیچوقت اهل گلایه نبودهام و همیشه شکر امام حسین (ع) را بهجا آوردهام و باز هم شکر میکنم که توفیق خدمت در این مسیر نصیبمان شده. واقعاً افتخار میکنیم که نوکر اباعبدالله هستیم.
در این مسیر، ممکن است حرف بشنویم، مورد تهمت قرار بگیریم، حتی بگویند گدایی میکنید؛ اما همه این حرفها را به جان میخریم، بدون هیچ ابایی، و باز هم این راه را ادامه میدهیم. ما شنیدهایم کسانی برای رسیدن به زیارت اباعبداللهالحسین (ع) دست و پا دادهاند؛ ما که کاری نکردهایم، ما که چیزی ندادهایم، فقط تلاش کردیم خادم زائران باشیم، همین. اما چالشها همچنان وجود دارد. مثلاً همین موضوع ایاب و ذهاب خودش مسئلهای جدی است؛ تأمین تریلر یا خودروهای سنگین برای حمل وسایل، بسیار سخت و پرهزینه است. امسال هم در این زمینه با چالشهایی مواجه هستیم.
مسئله مهم دیگر، نداشتن مکان ثابت در کربلاست. برخی از مواکب موفق شدهاند یک محل دائمی برای خود تهیه کنند، اما ما هنوز چنین امکانی نداریم و این باعث میشود هر سال با مشکلاتی روبهرو باشیم.
از طرفی، هزینههای تجهیزات سرمایشی بسیار بالاست و تأمین آنها یکی از چالشهای اصلی ماست. و در این میان، یکی از دغدغههای همیشگیمان نگاه دیگران است. وقتی به سمت خیرین میرویم، گاهی میگویند شما که وابسته به شهرداری هستید و کمکی نمیکنند. از آن طرف هم وقتی به شهرداری مراجعه میکنیم، میگویند شما که اعلام میکنید مردمی هستید! این نگاه دوگانه، گاهی واقعاً کار را برای ما سخت میکند و باعث میشود تا لحظه آخر با دغدغه و نگرانی پیش برویم. اما با همه اینها، باز هم لطف و عنایت خود حضرت اباعبدالله (ع) شامل حال ما شده و هر بار مسیر را برایمان باز کرده است. ما به امید عنایت ایشان، این راه را ادامه میدهیم.
ابنا: چه برنامههایی برای ارتقاء کیفیت خدمات، گسترش فعالیت موکب یا ارائه خدمات جدید در سالهای آینده دارید؟
یکی از بزرگترین چالشهایی که با آن مواجه هستیم، تأمین فضای مناسب برای اسکان زائران است. سختترین لحظه برای من زمانی است که زائری خسته و مستأصل به موکب مراجعه میکند و ما جایی برای اسکان او نداریم. ما به کسی قول خاصی نمیدهیم، هر زائری از هر جا بیاید، در را باز میکنیم؛ اما محدودیت امکانات، دست ما را بسته است.
تمام تلاش ما این است که فضای بهتری فراهم کنیم تا زائر اباعبدالله در رفاه بیشتری باشد. با وجود اینکه بضاعتمان کم است، اما نیتمان خالص است. واقعیت این است که در این سالها از نظر دریافت کمکها مظلوم واقع شدیم؛ نه مجموعههای دولتی ما را تمام و کمال میپذیرند، نه شهرداری میتواند آنطور که باید حمایت کند. بین این دو نگاه گرفتار شدهایم.
با این حال، خادمان موکب ما همه با نیت الیالله میآیند، نه بهصورت مأموریتی و اداری. برخلاف برخی شهرها که این خدمات به شکل رسمی انجام میشود، بچههای ما با اخلاص و بدون توقع دور هم جمع شدهاند تا ده، پانزده روز را وقف امام حسین (ع) کنند. این حرکتها اثرگذار بوده؛ فضای مجموعه شهرداری امروز با سالهای گذشته قابل مقایسه نیست. مدیران زیادی دغدغهمند و امامحسینی شدهاند و این برکت همین راه است.
-------------------------
پایان پیام/۳۴۴
۱۹:۴۴ - ۱۴۰۴/۰۵/۰۷
نظر شما