به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ قاره آفریقا سالهاست که در رسانههای جهانی اسیر کلیشههای منفی است؛ کلیشههایی که این قاره را تنها بهعنوان سرزمین فقر، فساد و جنگ معرفی کرده و هرگونه انگیزهای برای سرمایهگذاری را در نطفه خفه کرده است.
این تصاویر نهفقط نگاه مخاطبان جهانی را نسبت به آفریقا و مردمش منحرف کرده، بلکه در عرصههای حیاتی، بهویژه اقتصاد، اثرات جدی بر جای گذاشته و زندگی و آینده میلیونها نفر را تحت تأثیر قرار داده است.
چگونه رسانهها تصویر منفی از آفریقا ساختهاند؟
رسانههای غربی برای دههها، قاره آفریقا را با تصاویری ناامیدکننده به جهان معرفی کردهاند. یکی از نمونههای بارز آن، جلد مجله اکونومیست در ۱۳ مه ۲۰۰۰ است که با پسزمینهای سیاه، نقشه آفریقا را نشان میداد و مردی با اسلحه روی شانهاش، با تیتر بزرگ «قاره ناامید» تصویر شده بود. این تصویر تحقیرآمیز به بیش از یک میلیون خواننده در سراسر جهان مخابره شد و سرزمینی با یک و نیم میلیارد جمعیت در ۵۴ کشور متنوع را تنها در سه کلمه خلاصه کرد.
حتی امروز نیز، پس از گذشت بیش از دو دهه، مطالعات متعدد نشان میدهد که رسانههای آمریکایی و بینالمللی همچنان کلیشههای منفی درباره آفریقا را ترویج میکنند. بهعنوان مثال، در جریان اجلاس تاریخی سران آمریکا و آفریقا در واشنگتن (۲۰۱۴)، رسانهها بهجای تمرکز بر میلیاردها دلار سرمایهگذاری، بیشتر به شیوع ویروس «ایبولا» پرداختند.
قاره بحرانها؟
تحلیلهای رسانهای نشان میدهد که غالبترین برچسب خبری برای آفریقا اخبار بحران بوده است. در حالی که صدها مقاله درباره فقر در آفریقا منتشر شده، تنها تعداد اندکی به رشد اقتصادی یا نوآوریهای آن پرداختهاند. حتی برخی رسانههای آفریقایی خود نیز ناخواسته به بازتولید این کلیشهها کمک کردهاند.
کلیشههای رایج
مطالعات مختلف نشان دادهاند که برداشتهای نادرستی درباره آفریقا در رسانهها تثبیت شده است. اینکه آفریقا یک کشور واحد است، نه قارهای با ۵۴ کشور متفاوت میباشد. اینکه سراسر آفریقا بیابان و همیشه گرم است. اینکه آفریقا عقبمانده و فاقد نوآوری است، در حالی که کشورهای مختلف آن نمونههای پیشرفتهای از فناوری و خلاقیت ارائه کردهاند. اینکه همه مردم آفریقا در فقر مطلق زندگی میکنند، در حالی که کشورهایی چون نیجریه و آفریقای جنوبی جزو اقتصادهای متوسط جهانی هستند. اینکه آفریقا سرزمینی پر از بیماری و ناامن برای سفر است، در حالی که مقاصد گردشگری مشهوری چون مراکش، تانزانیا، سنگال و آفریقای جنوبی را در خود جای داده است.
پیامدهای اقتصادی
کلیشههای رسانهای تنها تصویر ذهنی نیستند؛ هزینههای اقتصادی واقعی هم دارند. نهادهای مالی و سرمایهگذاران جهانی بهخاطر همین تصویر منفی، به کشورهای آفریقایی حق بیمه ریسک بیشتری تحمیل میکنند. برای مثال، نرخ سود اوراق قرضه در کشورهای آفریقایی مانند کنیا یا مصر چندین برابر کشورهای آسیایی با شرایط مشابه است.
این امر باعث شده که کشورهای آفریقایی سالانه بیش از ۴ میلیارد دلار اضافه بابت بهره بدهیهای خود بپردازند. چنین هزینههایی به فقر، بیکاری و بحرانهای اجتماعی دامن میزند و آینده میلیونها جوان آفریقایی را تهدید میکند.
سرمایهگذاری بازدارنده
تصاویر منفی آفریقا مانع ورود سرمایهگذاران خارجی و حتی تأثیرگذار بر کمکهای بینالمللی و گردشگری شده است. برای نمونه، حتی رویدادهایی در یک کشور میتواند بر بازار مالی کشورهای دیگر آفریقایی، بدون ارتباط مستقیم، تنها به دلیل نگاه کلیشهای به آفریقا بهعنوان یک کل، اثر منفی بگذارد.
راه برونرفت
کارشناسان معتقدند مقابله با این چرخه منفی نیازمند روایتهای تازه و واقعی از آفریقاست. روایتهایی که رشد اقتصادی، فرصتهای سرمایهگذاری، تنوع فرهنگی و دستاوردهای فناورانه را پررنگ کند.
گزارش بانک جهانی نشان میدهد رشد اقتصادی در آفریقا در سالهای آینده شتاب خواهد گرفت و پیشبینی میشود از ۳.۳ درصد در سال ۲۰۲۴ به ۴.۳ درصد در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ برسد. این آمار نشاندهنده پویایی و ظرفیتهای قارهای است که اغلب نادیده گرفته میشود.
برای تغییر این روند، کشورهای آفریقایی و سازمانهای منطقهای باید استراتژیهای رسانهای نوینی تدوین کنند، شفافیت دادهها را افزایش دهند و با حمایت از نهادهایی که کلیشهها را به چالش میکشند، به بازتعریف تصویر واقعی قاره کمک کنند.
..............................
پایان پیام/ ۲۶۸
نظر شما