به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ نشست روز سهشنبه شورای امنیت سازمان ملل متحد، که با دستور کار اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (تأییدکننده برجام در سال ۲۰۱۵) برگزار شد، به صحنهای برای آشکارسازی اختلافات عمیق میان قدرتهای دارای حق وتو تبدیل شد. این اختلافات، بر سر تلاش سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) برای فعالسازی مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، تمرکز یافته است.
شکاف عمیق بر سر انقضای قطعنامه ۲۲۳۱
چین و روسیه، دو عضو دائم شورای امنیت، با قاطعیت ادعای سه کشور اروپایی مبنی بر جاری بودن قطعنامه ۲۲۳۱ و امکان بازگشت خودکار تحریمها (مکانیسم «پسگشت» یا اسنپبک) را رد کردند. مسکو و پکن تأکید کردند که اختیارات شورا در این پرونده به پایان رسیده است.
- موضع چین: «سان لئی»، معاون نماینده چین در سازمان ملل، فعالسازی مکانیسم «پسگشت» توسط اروپا را «آکنده از حفرههای قانونی و رویهای» خواند و اظهار داشت: «قطعنامه ۲۲۳۱ روز ۱۸ اکتبر منقضی شده و شورا بررسیهای خود در خصوص پرونده هستهای ایران را به پایان رسانده است.»
- موضع روسیه: «واسیلی نبنزیا»، نماینده روسیه، هشدار داد که اصرار بر این مسیر، شکاف موجود در شورا را عمیقتر خواهد کرد و تأکید کرد که نه شورای امنیت و نه دبیرخانه سازمان ملل دیگر اختیاراتی در پرونده ایران ندارند.
رزماری دیکارلو، معاون دبیر کل سازمان ملل، نیز اذعان کرد که تلاشهای دیپلماتیک گسترده در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ برای یافتن اجماع بر سر نحوه ادامه مسیر در خصوص برنامه هستهای ایران، تاکنون بینتیجه مانده است.
معمای اجرای تحریمها: فراتر از لفاظی سیاسی
چالش اصلی در اجرای موفقیتآمیز تحریمهای احیا شده نه در بیانیههای سیاسی، بلکه در ساختار فنی اجرای تحریمهای سازمان ملل نهفته است. فعالسازی موفقیتآمیز مکانیسم پسگشت (که به کشورهای عضو برجام اجازه میدهد در صورت عدم پایبندی ایران، تحریمها را بازگردانند) نیازمند احیای نهادهایی است که با اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ منحل شده بودند.
به طور مشخص، اجرای تحریمها منوط به بازگرداندن دو نهاد کلیدی است:
- کمیته تحریمهای قطعنامه ۱۷۳۷: این کمیته که متشکل از ۱۵ عضو شورا بود، وظیفه نظارت بر اجرای تحریمها، بهروزرسانی فهرست افراد و نهادهای تحریمشده، و تهیه گزارشهای فنی را بر عهده داشت.
- پنل کارشناسان: این گروه تخصصی (تشکیل شده بر اساس قطعنامه ۱۹۲۹) مسئول جمعآوری، تحلیل اطلاعات و تحقیق در مورد موارد نقض تحریمها بود.
نکته حیاتی: تصمیمگیری در هر دو نهاد ۱۷۳۷ و پنل کارشناسان نیازمند اجماع کامل اعضا است.
«وتوی خاموش» روسیه و چین
مخالفتهای قوی چین و روسیه به یک «وتوی خاموش» تبدیل شده است. این دو کشور با ارسال نامهای مشترک به شورا اعلام کردهاند که تحریمهای احیا شده فاقد پایه قانونی هستند، زیرا به زعم آنها، کشورهای غربی خود به تعهداتشان پایبند نبودهاند.
این موضعگیری عملاً ماشین اجرای تحریم را از کار میاندازد:
- اگر روسیه و چین در کمیتههای فنی همکاری نکنند، گزارشهای لازم را ارائه ندهند، یا در جلسات شرکت نکنند، لیست تحریمها بهروزرسانی نخواهد شد.
- نظارت بر تجارت با ایران ضعیف شده و تحریمها عملاً روی کاغذ باقی میمانند و تأثیرگذاری عملی خود را از دست میدهند.
در مقابل، قدرتهای غربی احتمالاً به دنبال تشکیل ائتلافهای موازی یا کمیتههایی خارج از چارچوب مصوبات شورای امنیت خواهند بود؛ اقدامی که اگرچه ممکن است موقتاً تحریمها را اعمال کند، اما این خطر را به همراه دارد که رویههای حقوق بینالملل را تضعیف کرده و راه را برای نادیده گرفتن قوانین سازمان ملل در آینده باز کند.
................
پایان پیام
نظر شما