به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ با روی کار آمدن دونالد ترامپ، احتمال افزایش تنش از سوی آمریکا با رقبای خود و حتی شرکای بین‌المللی بیشتر شده است و سیاستمداران در کشورهای مختلف، خود را برای سیاست‌های چالش‌برانگیز ترامپ آماده می‌کنند.
عراق یکی از کشورهایی است که در سال‌های اخیر به دلایل مختلف ژئوپلیتیکی، اقتصادی و سیاسی جایگاهی کلیدی در سیاست دولت‌های مختلف آمریکا داشته است. از این رو، به نظر می‌رسد اکنون دولت‌مردان عراقی درباره سیاست‌های مداخله‌جویانه دولت آمریکا به رهبری ترامپ و چالش‌های ناشی از آن برای ثبات داخلی و روابط خارجی کشور خود نگرانی‌های جدی دارند.
در این میان، تقابل گروه‌های مقاومت عراق با آمریکا موضوع جدیدی نیست و با توجه به سوابق اقدامات ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود، سناریوی تشدید فشارها بر نیروهای حشدالشعبی، گروهی که در سال ۲۰۱۴ در واکنش به حملات گروه تروریستی داعش بر اساس فتوای آیت‌الله سیستانی تشکیل شد، دور از انتظار نیست.
در همین راستا، فالح الفیاض، فرمانده حشدالشعبی، در نشست هماهنگی اعضای این گروه، به‌طور ضمنی وجود فشارها را تأیید کرد و گفت که برخی در تلاشند تا نگرانی‌هایی علیه این نیروهای داوطلب ایجاد کنند. با این حال، او بر اراده قاطع این نیرو در مقابله با توطئه‌ها و ادامه مسیر و رویکرد سیاسی در چارچوب مقاومت تأکید کرد.
این در حالی است که در روزها و هفته‌های اخیر، برخی رسانه‌های عراقی و مقامات در داخل و خارج عراق از فشارهای مستقیم آمریکا و غیرمستقیم رژیم صهیونیستی بر بغداد برای انحلال این نیروی داوطلب و مؤثر در مبارزه با تروریسم یا دست‌کم ادغام کامل آن در ارتش عراق سخن گفته‌اند.
دولت عراق همواره تحت فشارهای بین‌المللی و منطقه‌ای برای انحلال حشدالشعبی یا ادغام آن در وزارتخانه‌های امنیتی بوده است. برای مثال، در ماه اکتبر، در جریان دیدار محمد الحسن، فرستاده سازمان ملل به عراق با آیت‌الله سیستانی در نجف، وی از مرجع عالی شیعیان خواست تا فتوایی برای انحلال یا ادغام حشدالشعبی در ارتش صادر کند که این درخواست رد شد.
همچنین، گزارش‌های منابع میدانی نشان می‌دهد که در هفته‌های اخیر اختلالاتی در پرداخت حقوق اعضای حشدالشعبی در سیستم بانکی رخ داده است، به‌طوری‌که نیروهای این گروه نتوانسته‌اند حقوق ماه گذشته خود را برداشت یا انتقال دهند.
در همین حال، باید به اقدامات نظامی آمریکا اشاره کرد که طی جنگ غزه، چندین بار مواضع حشدالشعبی را بمباران کرده و نیروها، تجهیزات نظامی و لجستیکی آن‌ها را هدف قرار داده است.
در ماه‌های اخیر، دولت محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، هرگونه فشار خارجی برای انحلال گروه‌های مسلح شیعه را رد کرده است. بااین‌حال، منابع سیاسی عراقی و مقامات دولتی تأیید کرده‌اند که چنین درخواست‌هایی از سوی آمریکا مطرح شده و واشنگتن برای انحلال حشدالشعبی به نخست‌وزیر عراق فشار آورده است.
یک مقام عراقی نزدیک به السودانی که نخواست نامش فاش شود، به عرب‌پست گفت: «وزیر خارجه آمریکا، آنتونی بلینکن، پیش از آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ به طور محرمانه به بغداد سفر کرده و از السودانی خواسته است تا گروه‌های مقاومت را منحل کند. این درخواست حاوی تهدیدی غیرمستقیم بر این مبنا بود که عدم انحلال این گروه‌ها و تحویل سلاح‌های آنان عواقب جدی در پی خواهد داشت». همچنین باید گفت که این فشارها برای انحلال حشدالشعبی از زمان سرنگونی دولت بشار اسد در سوریه افزایش یافته است. تهدیدهای آمریکا همچنین شامل قرار دادن سیاستمداران برجسته شیعه در فهرست سیاه تروریسم بوده است.
این مقام عراقی ادامه داد که آمریکایی‌ها تهدید کرده‌اند که شخصیت‌های مهم سیاسی وابسته به چارچوب هماهنگی شیعیان مانند حیدر العبادی و نوری المالکی را در لیست سیاه قرار خواهند داد. آن‌ها حتی به السودانی اطلاع داده‌اند که احتمال حملات نظامی از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه پایگاه‌ها و انبارهای تسلیحاتی این گروه‌ها منتفی نیست.
یک مقام عراقی دیگر که از مذاکرات با طرف آمریکایی اطلاع دارد، به عرب‌پست گفت: آمریکایی‌ها نگران آن هستند که گروه‌های عراقی وابسته به ایران در آینده اقداماتی انجام دهند که دولت جدید سوریه را تهدید کند. واشنگتن از تلاش ایران برای بازگرداندن نفوذ خود در سوریه هراس دارد.
عرب‌پست به نقل از یک دیپلمات آمریکایی گزارش داد: واشنگتن نگران است که گروه‌های مسلح عراقی در هر سناریوی احتمالی ایران برای سوریه جدید، نقش مهمی ایفا کنند.
با این حال، بسیاری از تحلیلگران عراقی معتقدند که نگرانی‌های آمریکا نه درباره دخالت گروه‌های مقاومت در سوریه، بلکه درباره ناکام ماندن طرح‌های آمریکا در عراق است. در واقع، با حضور و فعالیت نیروهای مقاومت در عراق آمریکا شانس کمی برای تحقق توطئه‌های خود دارد.
تحلیلگران بر این باورند که آمریکا همچنان داعش را به عنوان یک ابزار و اهرم فشار برای پیشبرد برنامه‌های خود در منطقه به کار خواهد گرفت و با سقوط اسد در سوریه، سناریوی بی‌ثبات‌سازی مرزهای عراق با شدت بیشتری دنبال خواهد شد تا حضور نیروهای آمریکایی در عراق تداوم یابد.
گروه‌های اصلی مقاومت اسلامی در عراق که هدف فشارهای آمریکا برای انحلال قرار دارند، عبارت‌اند از: کتائب حزب‌الله، حزب‌الله النجباء، کتائب سیدالشهداء و عصائب اهل الحق.
علاوه بر این، گروه‌های کوچک‌تری نیز وجود دارند که حملاتی را علیه نیروهای آمریکایی در عراق انجام می‌دهند. این گروه‌ها به‌طور جدی در دو مقطع به نبرد ضداشغالگری پیوستند: نخست، پس از ترور فرماندهان مبارزه با تروریسم، یعنی سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در سال ۲۰۲۰؛ و در مرحله دوم، پس از آغاز جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه در اکتبر ۲۰۲۳. این گروه‌ها شامل «الوارثین»، «تیپ الوعدالصادق» و «مقاومت اسلامی عراق» هستند.
توانمندی‌های حشدالشعبی برای مقابله با فشارها
با وجود مواجهه با فشارهای مختلف، نیروهای حشدالشعبی قابلیت‌های منحصربه‌فردی برای مدیریت چالش‌ها و حفظ جایگاه خود به‌عنوان یکی از ارکان اصلی امنیت عراق دارند. از جمله این قابلیت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
الف. نظم و فعالیت حرفه‌ای: حشدالشعبی سطح بالایی از سازمان‌دهی و انضباط را از خود به نمایش گذاشته است که نشان‌دهنده تکامل آن از یک گروه شبه‌نظامی به یک نیروی رزمی حرفه‌ای است.
ب. حمایت مرجعیت دینی: با توجه به اینکه حشدالشعبی در سال ۲۰۱۴ بر اساس یک فتوا تشکیل شد، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی طرف‌ها در تلاشند تا از طریق صدور فتوایی دیگر از سوی مرجعیت دینی، این نیرو را منحل کنند. با این حال، پیروی از مرجعیت دینی و حرکت در راستای دفاع از منافع، امنیت، وحدت و استقلال عراق که با دیدگاه‌های سیاسی مرجعیت نیز همخوانی دارد، پیوندی ناگسستنی میان گروه‌های مقاومت و مرجعیت ایجاد کرده است. بنابراین، آیت‌الله سیستانی با حمایت‌های مستمر خود، نقشه دشمنان برای ایجاد تفرقه از این طریق را خنثی کرده است.
ج. مشروعیت قانونی و قانون اساسی: پس از آنکه داعش در سال ۲۰۱۴ موصل و بخش‌های وسیعی از خاک عراق را تصرف کرد، گروه‌های داوطلب در چارچوب حشدالشعبی به‌طور رسمی به ساختار نیروهای شبه‌نظامی عراق پیوستند. در سال ۲۰۱۶، پارلمان عراق حشدالشعبی را به‌عنوان یک نیروی رسمی به رسمیت شناخت و در سال ۲۰۱۹، بر اساس فرمان اجرایی شماره ۳۳۱، این نیروها تحت فرمان نخست‌وزیر به‌عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح عراق قرار گرفتند.
د. بلوغ سیاسی در بحران‌های داخلی و ایستادگی در برابر تهدیدات: بررسی عملکرد سیاسی و نظامی شاخه‌های مختلف حشدالشعبی نشان می‌دهد که این گروه‌ها همان‌گونه که در حل بن‌بست‌های سیاسی نقش داشته‌اند (مانند تشکیل کمیته ائتلافی و انتخاب رئیس جدید پارلمان به جای محمد الحلبوسی و ترجیح منافع ملی بر منافع حزبی)، در برهه‌های حساس تاریخی نیز در کنار سایر نیروهای مسلح برای دفاع از امنیت و حاکمیت ملی عراق وارد عمل شده‌اند. بنابراین، حمایت مردمی، نه‌تنها از سوی شیعیان بلکه از سوی اقلیت‌های قومی و مذهبی، یکی از سپرهای حفاظتی حشدالشعبی در برابر فشارها به شمار می‌رود.
هـ. انعطاف‌پذیری در برابر فشارهای سیاسی: با وجود فشارهای سیاسی برای انحلال یا ادغام، حشدالشعبی توانسته است جایگاه و نقش خود به عنوان یک نیروی امنیتی کلیدی حفظ کند و همچنان از حمایت مردمی و مشروعیت دینی برخوردار باشد.
**************
پایان پیام/ 345
