خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا - پیامبر (صلیاللهعلیهوالهوسلّم) فرمود: «و هو شهر المواساة؛ ماه رمضان، ماه همدردی است.» روزه ماه رمضان از تعالیم شگفت اسلام است که با آداب و شرایط خاص خود علاوه بر فواید بسیار جسمی و روحی که دارد، فرد مسلمان را در معرض یک تجربه واقعی از گرسنگی و محرومیت قرار میدهد و بدین وسیله حس همدلی و همدردی با نیازمندان را در او زنده نگه میدارد. از فایدههای روزه، باخبر شدن اغنیا از حال فقرا است.
هشام بن حکم میگوید: از امام صادق (علیهالسّلام) از چرایی وجوب روزه پرسیدم، ایشان در پاسخ فرمودند: علت وجوب روزه این است که ثروتمند و مستمند با هم یکسان شوند؛ زیرا شخص متمکن و پولدار، هرگز احساس گرسنگی را درک نکرده تا بر شخص فقیر و بیچاره رحم کند. برای آن که هر وقت هر چه خواسته، در اختیار او بوده است و رنج و سختی نکشیده؛ پس خدای تعالی خواست به وسیله روزه بین بندگانش تساوی برقرار فرماید و به ثروتمند طعم و مزه گرسنگی را بچشاند و این درد را برای او واضح و ملموس کند؛ تا شاید دلش برای بیچارگان نرم شود و بر گرسنگان ترحم کند.
«اما العله فی الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک لان الغنی لم یکن لیجد مس الجوع فیرحم لان الغنی لما اراد شیئا قدر علیه فارادا لله عزوجل ان یستوی بین خلقه و ان یذیق الغنی من الجوع و الالم لیرق علی الضیعف فیرحم الجائع». بنابراین یکی از مهمترین منافع روزه این است که به انسان هشدار میدهد که مسلمانی تنها نماز و عبادت و زیارت و اصول عبادی اسلام را بجا آوردن نیست؛ بلکه باید از حال فقیران و مستمندان نیز مطلع شد و به آنها رسیدگی کرد؛ زیرا هر اجتماعی که اغنیاء آن به فکر مستمندان باشند روی فقر و محرومیت را نخواهند دید و این از فوائد روزه به شمار میآید.
تقویت هنجارهای اجتماعی : روزه با توجه به اینکه در اسلام زمان خاصی به آن اختصاص داده شده است، در ایجاد و تقویت هنجارهای مذهبی در جامعه، نقش به سزایی دارد. نمودهای اجتماعی ماه روزهداری، تغییرات ساعات کار و خواب و بیداری مردم، تعطیلی اغذیهفروشیها در طول روز، ممنوعیت دخانیات، و برپایی افطاریها و مجالس مذهبی، و... با تاثیری که بر فضای عمومی جامعه میگذارد، موجب تقویت هنجارهای دینی و دعوت افراد به همنوایی درونی و ظاهری با فرهنگ دینی، و هماهنگ شدن با اخلاق و رفتار مذهبی میشود. افراد در جامعه اسلامی، در ماه رمضان، با مشاهده روزهدار بودن اکثریت جامعه و حالت ویژهای که فضای جامعه در شب و روز این ماه به خود میگیرد، یکی از دو نوع احساس درونی متفاوت را تجربه میکنند: در افراد متدین و روزهدار احساس هماهنگی و همرنگی اعتقادی با دیگران و روحیه اعتماد به نفس مذهبی بیشتر پدید میآید؛ و در افراد لاابالی و بیاعتنا به احکام دینی نوعی احساس ناخوشایند ناهمنوایی و ناهمرنگی با جمع بروز میکند که از نظر روانی میتواند منزوی کننده یا بازدارنده و تغییر دهنده رفتار باشد. بی شک هر یک از این دو پیامد روانی، به حفظ و ارتقای سطح دینداری جامعه و امنیت روانی فرد مسلمان در جامعه اسلامی کمک مینماید. بنابراین تعجببرانگیز نیست که هر ساله، طبق آمارهای رسمی نهادهای انتظامی و قضایی، میزان تخلفات و جرایم مختلف در طول ماه رمضان، کاهش چشمگیری پیدا کرده است .
پیوندهای دوستانه و خانوادگی : بی تردید یکی از عوامل تقویت روابط اجتماعی خاص در گروه دوستان، خویشان و همسایگان، رفت و آمدهایی است که بر اساس دعوت و اجابت برای وعدههای غذایی صورت میگیرد، که علاوه بر فایدهای که از نظر برآوردن نیازهای عاطفی و پرورش شخصیت کودکان دارد، برای خود بزرگسالان بسیار مفید و میتوان گفت برای سلامت روانی ایشان حیاتی است. اکنون در دنیایی که به سرعت رو به فردیت و دوری عاطفی افراد از یکدیگر حرکت میکند و به تدریج ارتباطات خانوادگی و خویشاوندی را تضعیف مینماید، ماه مبارک رمضان فرصتی برای مقابله بر این جبر نامیمون دنیای مدرن است. توصیههای موءکد اولیای دین بر افطاری دادن در این ماه شریف از یک سو و تاکید بر اجابت دعوت دیگران از سوی دیگر، از عواملی است که به طور محسوس، بهبودی و تقویت روابط دوستانه و خویشاوندی افراد و خانوادهها را در جامعه اسلامی در ماه رمضان موجب میشود. البته باید توجه داشت که افطاری رفتن و افطاری دادن نیز همچون هر نوع تعامل اجتماعی دیگر، در معرض آفاتی قرار دارد که ممکن است در صورت بیتوجهی، فواید آن را تحت الشعاع قرار دهد.
به عنوان مثال همچشمی و رقابت کردن در بالا بردن کیفیت و کمیت پذیراییها، داشتن توقعات غیر واقعی از یکدیگر در دعوت یا اجابت شدن، به زحمت انداختن بیش از حد همسر و فرزندان برای برگزار کردن مراسم افطاری و مواردی از این قبیل، همه مخالف هدف اصلی پیامبر و امامان معصوم (علیهمالسلام) در تشویق و ترغیب به افطاری دادن و افطاری رفتن است. به نظر میرسد از همه اینها و موارد مشابه آن میتوان با بازگشتن به نیت اصلی که حصول ثواب الهی و تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی دوستانه است، احتراز نمود.
عامل ازدیاد صبر جامعه : هیچ جامعهای اگر تحمل ناگواریها را نداشته باشد، بر مشکلات مختلف و بر دشمنان خویش نمیتواند پیروز گردد. با صبر و مقاومت است که میتوان به پیکار ستمگران رفت و دست استعمارگران را کوتاه نمود و روزه به ویژه در روزهای گرم و طولانی تابستان که فشار تشنگی طاقتفرسا میشود، به طور چشمگیری به انسان صبر و مقاومت میبخشد و تحمل رنج و سختی را بر آدمی آسان میسازد؛ لذا در قرآن کریم از روزه به صبر تعبیر شده است: «و استعینوا بالصبر و الصلوة...؛ از صبر و از نماز کمک بگیرید...». امامان معصوم (علیهمالسلام) «صبر» را در این آیه به «روزه» تفسیر کردهاند و رسول خدا (صلیاللهعلیهوالهوسلّم) نیز ماه رمضان را ماه صبر نامیده است: «شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنة؛ رمضان ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است».
نظر شما