به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ سه ماه از تسلط هیئت تحریرالشام بر قدرت در سوریه گذشته است. پیش‌بینی می‌شد دیر یا زود ثبات نسبی در این کشور بار دیگر با هرج‌ومرج امنیتی بهم ریزد. در همین راستا عملکرد دولت هیئت تحریرالشام سرانجام باعث بروز درگیری‌های داخلی شد و نگرانی‌ها درباره آینده‌ای مبهم را تشدید کرد؛ آینده‌ای که در تضاد با تظاهر احمد الشرع به داشتن رفتار متمدانه در برابر دوربین‌های رسانه‌های جهان به ویژه الجزیره است.
پس از اعتراضات مکرر اقلیت‌های سوریه به سیاست‌های هیئت تحریر الشام، اکنون این اعتراضات به رویارویی مستقیم تبدیل شده است. در همین راستا، رسانه‌ها از درگیری‌هایی میان گروه‌های مسلح دروزی در منطقه جرمانا در حومه دمشق با نیروهای وفادار به الشرع، یا همان ابومحمد الجولانی، فرمانده سابق تروریست‌ها و رئیس‌جمهور موقت سوریه، خبر داده‌اند.
به ادعای مقامات دولت موقت، تنش‌های امنیتی روز جمعه پس از آن آغاز شد که دو عضو نیروهای امنیت داخلی حکومت جولانی به دست افراد مسلح دروزی در جرمانا کشته شدند. مقامات امنیتی از رهبران قبایل جرمانا خواستند که بلافاصله عاملان قتل این نیروها را تحویل دهند، اما پاسخی دریافت نکردند.
برخی منابع گزارش داده‌اند که مقامات امنیتی سوریه به افراد مسلح دروزی جرمانا پنج روز فرصت داده‌اند تا سلاح‌های خود را تحویل دهند و موانع خیابانی را جمع‌آوری کنند. علاوه بر این، نیروهای امنیتی و نظامی نیز در جرمانا مستقر شده و ایست‌های بازرسی در اطراف آن ایجاد کرده‌اند.
شبه‌نظامیان دروزی استان السویداء نیز به جرمانا حمله کرده و کنترل آن را از نیروهای الجولانی خارج کردند. یک شورای نظامی دروزی وضعیت آماده‌باش اعلام کرده و گزارش‌ها حاکی از آن است که دروزی‌ها به خیابآنها آمده‌اند و آماده اعزام به دمشق برای جنگ با نیروهای الجولانی هستند.
ابهامات در حکمرانی هیئت تحریرالشام
خشم دروزی‌ها نقطه آغازی برای نافرمانی مدنی در برابر شرایطی است که رهبران هیئت تحریرالشام در سوریه ایجاد کرده‌اند. ابهامات و تضاد میان اظهارات و اقدامات الشرع و سایر رهبران هیئت تحریر الشام، به‌ویژه در زمینه نحوه برخورد با اقلیت‌ها و سبک حکمرانی، موجب افزایش بی‌اعتمادی و شکاف در میان اقلیت‌های سوری شده است. درگیری‌های اخیر با جامعه دروزی نمونه‌ای از پیامدهای این ابهامات است که می‌تواند منجر به افزایش تنش‌ها و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه شود.
پس از سقوط بشار اسد، جولانی با لحنی مصالحه‌جویانه و تصنعی خواستار وحدت ملی، حمایت از اقلیت‌ها و انحلال گروه‌های مسلح شد. او در مصاحبه‌های خود ادعا می‌کرد که هیئت تحریرالشام به دنبال ایجاد یک حکومت جامع و غیرفرقه‌ای است که نماینده همه جوامع سوری باشد! بااین‌حال، او مدت کوتاهی بعد از وعده خود عقب‌نشینی کرد و گفت که تشکیل دولت یک فرآیند زمان‌بر است و تا چهار سال انتخابات برگزار نخواهد شد. ماه گذشته، رهبران شبه‌نظامیان هیئت تحریرالشام او را به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت انتخاب کردند و پایه‌های حکومت او را تثبیت کردند.
باوجود اینکه رهبران گروه‌های مسلح مدعی استقلال کمیته مقدماتی کنگره ملی سوریه هستند، شواهد زیادی نشان می‌دهد که جولانی نفوذ گسترده‌ای بر تصمیمات این نهاد دارد. انتصاب اعضای این کمیته توسط جولانی و حضور افرادی با سابقه عضویت در گروه‌های تروریستی در آن، نگرانی‌هایی را درباره استقلال و اهداف واقعی این کمیته ایجاد کرده است.
هیئت تحریرالشام که از نظر ایدئولوژیک وابسته به تفکرات تکفیری-وهابی است، در سال‌های اخیر تلاش کرده تا خود را متفاوت از گذشته نشان دهد. این تغییرات ابهاماتی درباره اهداف واقعی این گروه و مقاصد سیاسی آن ایجاد کرده است. اینکه الجولانی با کت‌وشلوار و کراوات، برخلاف ظاهر سنتی پیشین خود، درباره اجرای دموکراسی و حمایت از حقوق اقلیت‌ها سخن می‌گوید، همچنان نتوانسته بدبینی عمومی و معضل امنیتی اقلیت‌های دینی و قومی سوریه را برطرف کند؛ به‌ویژه آنکه آنچه مردم سوریه در عمل می‌بینند، کاملاً خلاف ادعاهای الجولانی است.
حتی برخلاف ادعاهای او، این شبه‌نظامیان از لحاظ ایدئولوژیک تغییری نکرده‌اند و تفکرات افراطی گذشته همچنان در ذهن این گروه‌های تکفیری ریشه دوانده است. بنابراین، تغییر لحن و ظاهر رهبران نمی‌تواند چهره واقعی این گروه‌ها را تطهیر کند. باوجود تلاش‌های هیئت تحریرالشام برای بهبود روابط با اقلیت‌ها، گزارش‌هایی از نقض حقوق آنان در مناطق تحت کنترل این گروه منتشر شده است؛ ازجمله بازداشت‌های خودسرانه، سرکوب و حتی قتل‌عام.
مردم سوریه به این گروه‌های مسلح سه ماه فرصت دادند تا کارآمدی خود را ثابت کنند و نشان دهند که آیا شایسته احترام هستند یا خیر. اما روند تغییر مطابق انتظارات مردم سوریه پیش نرفت و اکنون اکثریت جامعه دریافته‌اند که زیر پرچم هیئت تحریرالشام نمی‌توانند به خواسته‌های خود، یعنی ثبات و یک حکومت دموکراتیک، دست یابند. ازاین‌رو، آنها اقدام مسلحانه را تنها راه اصلاح ساختارهای حکومتی جدید می‌دانند. زیرا حکومتی فراگیر که الجولانی وعده داده بود، در عمل محقق نشد و اقلیت‌هایی که قرن‌ها در سوریه زندگی کرده‌اند، به‌سادگی از دایره قدرت کنار گذاشته شدند.
سوءاستفاده رژیم صهیونیستی از بی‌ثباتی سوریه
ازآنجاکه رژیم صهیونیستی همواره از هرگونه تنش در سوریه برای تحقق اهداف شوم خود بهره می‌برد، این بار نیز درگیری‌های میان دولت و دروزی‌ها را بهآنها ی برای پیشبرد سیاست‌های اشغالگرانه خود قرار داده است.
در پی تنش‌های داخلی سوریه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، به دولت سوریه هشدار داد که اگر حملات علیه دروزی‌ها ادامه یابد، این رژیم فورا وارد عمل خواهد شد. دفتر نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی اعلام کرد که اجازه نخواهد داد «حکومت رادیکال» سوریه به دروزی‌ها آسیب برساند. بااین‌حال، دولت نتانیاهو تنها به تهدید بسنده نکرد، بلکه به بهانه دفاع از دروزی‌ها اقدام به اشغال مناطق جدیدی در جنوب سوریه کرد.
این ژست حمایتی رژیم صهیونیستی نسبت به دروزی‌ها در حالی صورت می‌گیرد که این اقلیت مذهبی در دوران حکومت بشار اسد همواره نگاهی محتاطانه به این رژیم داشته و حتی در برخی موارد مخالفت خود را با سیاست‌های تل‌آویو ابراز کرده است.
دروزی‌ها به‌عنوان یک اقلیت دینی در سوریه، همواره برای حفظ هویت و امنیت خود تلاش کرده‌اند. با افزایش نفوذ هیئت تحریرالشام در مناطق دروزی‌نشین، تنش میان این گروه‌ها افزایش یافته و ابهام در سیاست‌ها و اهداف این گروه، نگرانی‌هایی را درباره آینده سیاسی و اجتماعی مناطق دروزی‌نشین به وجود آورده است.
دروزی‌ها یکی از اقلیت‌های مهم سوریه محسوب می‌شوند که همواره در کنار سایر گروه‌های قومی به‌صورت مسالمت‌آمیز زندگی کرده‌اند. استان السویداء تنها استانی است که در آن دروزی‌ها اکثریت را تشکیل می‌دهند، درحالی‌که سهم آنها از کل جمعیت سوریه تنها سه درصد است. گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از گروه‌های اقلیت دروزی در السویداء مسلح هستند و می‌توانند چالشی جدی برای گروه‌های مسلح مستقر در دمشق ایجاد کنند.
این درگیری‌ها پیچیدگی‌های بیشتری را به بحران سوریه اضافه می‌کند. دروزی‌ها به‌عنوان یک اقلیت مذهبی در تلاش‌اند تا استقلال و امنیت خود را در برابر گروه‌های مسلح حفظ کنند. ازاین‌رو، ورود احتمالی ارتش رژیم صهیونیستی به این درگیری‌ها می‌تواند به تشدید تنش‌ها و پیچیده‌تر شدن اوضاع منجر شود.
چشم‌انداز تیره سوریه تحت حکومت هیئت تحریر الشام
با عملکرد کنونی گروه‌های تکفیری در ساختارهای سیاسی کشور، امنیت و ثبات برای سوریه بیشتر به یک رؤیا شباهت دارد و با توجه به ماهیت گروه‌های مسلح، امید بستن به تحقق دموکراسی بی‌معنا به نظر می‌رسد. کارشناسان هشدار می‌دهند که این تنش‌ها باعث افزایش بی‌اعتمادی اقلیت‌ها نسبت به حاکمان جدید دمشق خواهد شد و احتمال دارد که دیگر مردم سوریه در مناطق مختلف کشور نیز علیه دولت موقت شورش کنند.
درگیری‌های اخیر ممکن است شکاف‌های فرقه‌ای در سوریه را عمیق‌تر کند، به‌ویژه میان هیئت تحریرالشام و اقلیت‌هایی همچون دروزی‌ها. چنین تنش‌هایی می‌تواند آتش یک درگیری گسترده‌تر را شعله‌ور کند و تلاش‌ها برای آشتی ملی را تضعیف نماید.
از سوی دیگر، این درگیری‌های داخلی می‌تواند بهانه‌ای برای دخالت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم کند، امری که می‌تواند اوضاع آشفته سوریه را بیش‌ازپیش پیچیده کند. نمونه‌ای از این مداخلات، مواضع رژیم صهیونیستی در حمایت از جامعه دروزی‌ها است. چنین تحولات ممکن است به بی‌ثباتی بیشتر منطقه بیانجامد و روند تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی را دشوارتر کند، چراکه جامعه جهانی هرگونه تعامل با دولت تحت رهبری هیئت تحریرالشام را مشروط به رعایت حقوق اقلیت‌ها و ایجاد یک حکومت دموکراتیک کرده است. بنابراین، درصورتی‌که حاکمان دمشق به سرکوب و تندروی ادامه دهند، در انزوای سیاسی باقی خواهند ماند.
درمجموع، درگیری‌های اخیر چالشی پیچیده را در مسیر حکمرانی بر جامعه متنوع سوریه پس از جنگ داخلی و بحران ایجاد کرده است. این درگیری‌ها نشان داد که تنش‌های قومی-مذهبی در سوریه می‌تواند پیامدهای سنگینی بر آینده امنیتی و سیاسی این کشور داشته باشد.
علیرغم تلاش‌های هیئت تحریرالشام برای ارائه تصویری جامع از حکومت خود، بی‌اعتمادی اقلیت‌ها و درگیری‌های اخیر نشان می‌دهد که برای دستیابی به صلح پایدار، حاکمان جدید سوریه نیاز به تعاملات عمیق‌تر با اقلیت‌ها و ایجاد ترتیبات واقعی برای مشارکت آنها در قدرت دارند.
در پایان باید گفت که درگیری‌های اخیر در سوریه، به‌ویژه تنش‌های میان دروزی‌ها و هیئت تحریر الشام، نشان‌دهنده پیچیدگی بحران این کشور و آینده مبهم آن است. علیرغم تلاش‌های این گروه برای ارائه تصویری متفاوت از گذشته، اقدامات عملی آن همچنان نشان‌دهنده سیاست‌های سرکوبگرانه و عدم رعایت حقوق اقلیت‌ها است. این مسئله موجب افزایش بی‌اعتمادی میان اقلیت‌ها و نارضایتی گسترده در سوریه شده است.
از سوی دیگر، این تنش‌ها به قدرت‌های خارجی مانند رژیم صهیونیستی فرصت داده است تا با بهانه دفاع از اقلیت دروزی، در مناطق جنوبی سوریه نفوذ کنند. چنین تحرکاتی می‌تواند به تشدید درگیری‌های داخلی، افزایش بی‌ثباتی و پیچیده‌تر شدن بحران سوریه منجر شود. برای دستیابی به صلح پایدار، حاکمان جدید سوریه باید تعاملات واقعی با اقلیت‌ها داشته باشند و از سیاست‌های سرکوبگرانه فاصله بگیرند.
**************
پایان پیام/ 345
