خبرگزاری بین المللی اهل بیت (ع) ابنا- پرسش/شبهه: چرا بر اساس آیاتی از قرآن کریم، خداوند به جای آنکه به هدایت گمراهان بپردازد، آنان را مجازات می کند؟ طبق آیه 91 سوره شعراء کسی که گمراه شد؛ چرا باید مجازات شود؟
پاسخ:
آنچه در جواب پرسش مطرح شده باید گفت؛ این است که اگرچه همه ی امور عالم، از جمله بهشت و جهنم و ثواب و عقاب به دست خداوند است، اما خدای متعال مهربان تر از آن است که کسی را به مجرد گمراهی مجازات کند.
و به عبارت دیگر، خدای متعال کسی که ناخودآگاه و بدون هیچ تقصیری به ضلالت و گمراهی افتاده را مجازات نمی کند، بلکه مجازات و جهنم، نتیجه ی عملکرد افرادی است که عامدانه خود را به وادی گمراهی افکنده اند.
مَثَل چنین افراد گمراهی دقیقاً مانند کسی است که برای پیمودن یک مسیر و رسیدن به سر منزل مقصود، با وجود تابلوهای بسیار گویا و روشن، به علائم مسیر توجه نکرده و بر طبق میل و خواسته خودش حرکت کند، چنین فردی به طور طبیعی به سر منزل مقصود نمی‌رسد.
بلکه به بی راهه می رود و به جای رسیدن به هدف، به پرتگاه سقوط می افتد، و چنین سرانجامی تقصیر راه و راهنما نیست و راهنما او را به دره سقوط نکشانده، بلکه او با توجه به علائم هشدار دهنده، خود مسیر سقوط را انتخاب نموده و سرانجام به دره هلاکت سقوط کرده است.
بنابراین مجازات قیامت دقیقاً این گونه است؛ یعنی خداوند با فرستادن پیامبران و راهنمایان خود، انسان را به مسیر درست و صحیح فراخوانده و راه را از چاه به وی نشان داد، و انسان گمراه با وجود علائم هشدار دهنده، خود مسیر انحرافی را انتخاب نمود که پایان راهش، جهنم و عذاب آخرت است.
قرآن کریم آن جا که می فرماید: «گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم آن ها دل هایی دارند که با آن اندیشه نمی کنند، و چشمانی که با آن نمی بینند و گوش هایی که با آن نمی شنوند، آن ها مانند چارپایان، بلکه گمراه ترند»(1)
دقیقاً بیانگر حال کسانی است با در اختیار داشتن عقل، گوش و چشم و دانستن سرانجام مسیر، مانند چارپایان با این علائم برخورد کرده و هیچ توجهی به هشدارها نکرده و مسیر انحرافی را انتخاب نموده و سر از جهنم درآوردند؛ لذا مجازات، نتیجه طبیعی عملکرد خودشان است.
و دلیل جهنمی بودنشان با داشتن همه گونه امکانات هدایت، خودشان هستند: «ثُمَّ تُوَفَّی کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ»؛(2) هر کس هر عمل نیک و بد در دنیا به جا آورد در قیامت تمام و کامل به جزای آن می‌رسد و به هیچکس ستم نخواهد شد (چرا که محصول اعمال خود را خواهند دید).
و «کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهینَة»؛(3) هر کس در گرو اعمال خویش است.
بر این اساس، آیاتی، مانند آیه «وَ بُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِلْغاوِینَ»؛(4) (و دوزخ برای گمراهان آشکار می‌شود)، ناظر به گمراهانی نیست که ناخودآگاه و بدون تقصیر نتوانسته اند به بخشی از حقیقت دست یابند؛ بلکه در وصف کسانی است که با اراده خود گمراه شدند و یا پس از علم پیدا کردن هم، بر گمراهی باقی ماندند.(5)
در طرف مقابل، خداوند در آیات فراوانی؛ مانند آیه 257 سوره بقره و آیه 69 سوره عنکبوت به صراحت اعلام فرمود آنانی که دل پاکی داشته و به دنبال حقیقت اند، خداوند خودش دست آنان را گرفته و از ظلمات و گمراهی رهایشان می کند.
پی نوشت ها و منابع:
1- اعراف، 179. «وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ».
2- آل عمران، 161.
3- مدثر، 38.
4- شعراء، 91.
5- مدرسی، سید محمدتقی، تفسیر هدایت، گروه مترجمان، ج 9، ص 70، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، 1377ش.
نظر شما