خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام _ ابنا: پرسش/شبهه: منظور از انس با قرآن چیست؟ آیا روزی یک صفحه قرآن خواندن انس با قرآن حساب می شود؟
پاسخ:
یکی از معانی «انس» آرامش و طمأنینه است که در نقطه مقابل «وحشت» قرار می گیرد.(1) یعنی دیدن همراه با آرامش را نیز می توان از مصادیق «انس» دانست.
چنان که در قرآن از زبان موسی (ع) آمده است هنگامی که به خانواده‌اش گفت: «... امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ ناراً لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِنَ النَّار»؛(2)
هنگامی که موسی مدّتش را به پایان رسانید و همراه خانواده اش حرکت کرد، از جانب طور آتشی دید! به خانواده اش گفت: درنگ کنید که من آتشی دیدم! (می روم) شاید خبری از آن برای شما بیاورم، یا شعله ای از آتش تا با آن گرم شوید.
«آنست» از ماده «ایناس» به معنای مشاهده کردن و دیدن توأم با یک نوع آرامش و انس است.(3)
بنابراین واژه «انس» در مقابل «وحشت» به کار می رود؛ از این رو کسی که با شخصی و یا چیزی مأنوس باشد، نه تنها در صدد فرار از آن نیست، بلکه همواره در شوق هم نشینی با او خواهد بود.
چرا که انس با او مایه آرامش خاطر و ازدیاد ایمان خواهد بود: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إِیماناً».(4)
اینگونه است که امام علی (ع) می فرماید: خدایا! تو با دوستانت از همه انس گیرنده تری،... اگر تنهایی و غربت به وحشتشان اندازد، یاد تو آرامشان می کند.(5)
بر این اساس، قرائت قرآن به عنوان سخن و کلام خدای متعال، انس با قرآن است و مایه آرامش خواهد بود.
اما این که راه های انس با قرآن چیست باید گفت؛ اگر چه تلاوت قرآن حتی بدون تفکر و خواندن روزانه چندین آیه خوب است و به آن سفارش شده است: «قرآن عهد خدا به سوی مردم است؛ بنابراین سزاوار است فرد مسلمان در عهد خدا نظر کند، و در روز پنجاه آیه از آن را بخواند».(6)
اما چه بسیار کسانی بوده و هستند، در حالی که قرآن را قرائت می کنند، مورد لعن قرآن هستند: «وَ قَالَ ص رُبَّ تَالِی الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ یَلْعَنُهُ».(7)
چه بسیار قاریان و حافظان قرآن بودند که در صف باطل و برابر جبهه حق ایستادند، و منکر آیاتش شده، و سرانجام در راه باطل کشته شدند!
لذا برای انس با قرآن و آرامش یافتن با آن، مجرد خواندن کافی نیست، و این انس ظاهری، مراد از انس با قرآن نمی تواند باشد، بلکه مراد تلاوت قرآن است پیوسته در اوقات شب، و در حال سجده،(8) برای طهارت روح و عمل به دستورات آن.
انس با قرآن وقتی است که قرآن و آموزه هایش با زندگی انسان عجین گشته و تمام افکار و عقاید و اعمال و رفتارش بر اساس تعالیم قرآن باشد: امام صادق (ع) فرمود:
«هر کس در حال جوانی قرآن بخواند و با ایمان هم باشد، قرآن با گوشت و خونش آمیخته شود، و خدای عز و جل او را با فرشتگان پیغام برنده و نیک رفتارش رفیق کند، و قرآن برای او در روز قیامت پرده و مانعی از آتش باشد و گوید: بار پروردگارا! هر کارگری به مزد کار خویشتن رسیده جز کارگر من».(9)
انس با قرآن، تدبر و تفکر در آیات آن و به کار بستن آن در زندگی فردی و اجتماعی است.
«کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ»؛(10) این قرآن کتابی است با برکت که به سوی تو فرود آوردیم تا آن که (افراد بشر) در آیات آن تدبر نمایند و صاحبان عقل و دانش پند گیرند و متذکر گردند.
بنابراین با دقت و تفکر و تدبر در قرآن است که می توان از معارف بی کران آن بهره جست. و کامل ترین مرتبه انس با کلام خدا که در آیات و روایات فراوان بر آن تأکید شده، همین تفکر و سپس عمل به تعالیم آن است.
چنان که امام صادق (ع) فرمود: «عَلَیْکُمْ بِالْقُرْآنِ فَمَا وَجَدْتُمْ آیَةً نَجَا بِهَا مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ فَاعْمَلُوا بِهِ وَ مَا وَجَدْتُمُوهُ مِمَّا هَلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ فَاجْتَنِبُوه»؛(11)
بر شما باد به قرآن! پس چون نشانه ای را یافتید که کسی که پیش از شما بوده با عمل به آن نجات یافته است، به آن عمل کنید، و چون نشانه ای را سبب هلاک گذشتگان یافتید، از آن بپرهیزید.
نتیجه آن که، انس با قرآن یعنی این که انسان همواره آن را تلاوت کند؛ در معنایش تدبر کند، و برای تنظیم رفتارهای خود با آموزه های قرآنی تلاش جدی و حداکثری به عمل آورد؛ یعنی قرآن با خون و گوشت او آمیخته شود.
بر این اساس، بیش از خواندن قرآن، انس با قرآن زمانی معنا خواهد داشت که آموزه های قرآن با جان انسان عجین شود و عمل انسان با قرآن هماهنگ باشد.
پی نوشت ها و منابع:
1- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، مصحح، میر دامادی، جمال الدین، ج 6.
2- سوره قصص، آیه 29.
3- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 16.
4- سوره انفال، آیه 2.
5- سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه.
6- کلینی، محمد بن یعقوب، کافی.
7- شعیری، محمد بن محمد، جامع الاخبار.
8- سوره آل عمران، آیه 113.
9- کافی، ج 2.
10- سوره صاد، آیه 20.
11- عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر.
نظر شما