به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ رهبران کشورهای عربی روز شنبه 17 می در پایتخت عراق، بغداد، گرد هم آمده‌اند تا درباره چالش‌های مهم منطقه غرب آسیا، به‌ویژه بحران فلسطین، گفت‌وگو و تبادل نظر کنند. این نشست تحت عنوان «گفت‌وگو، همبستگی و توسعه» برگزار می‌شود و هدف آن یافتن راه‌حل‌های مشترک برای مسائل منطقه‌ای است.
علاوه بر سران کشورهای عربی، شماری از رؤسای سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نیز در این نشست حضور داشتند که در رأس آن‌ها آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، و همچنین پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، و چهره‌های برجسته بین‌المللی قرار بودند.
با این حال، برخی کشورها در سطح سران در این نشست شرکت نکرده‌اند. احمد الشرع، رئیس‌جمهور خودخوانده سوریه، در این نشست حضور ندارد و هیئت سوری به ریاست وزیر امور خارجه این کشور در اجلاس شرکت کرده است. همچنین هیچ‌یک از شش کشور پادشاهی عرب حاشیه خلیج فارس در سطح سران در این اجلاس شرکت نکرده‌اند.
باسم العوادی، سخنگوی دولت عراق، درباره دستور کار این نشست گفت: عراق ۱۸ ابتکار راهبردی را آماده کرده که در طول سه اجلاس مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
این طرح‌های دولت عراق در میان اجلاس عادی اتحادیه عرب، پنجمین اجلاس اقتصادی و توسعه و نیز سازوکار همکاری سه‌جانبه عراق، مصر و اردن، که در حاشیه نشست اصلی برگزار می‌شود، برگزار خواهند شد. در میان برجسته‌ترین موارد مطرح‌شده در این مجموعه ابتکارات، می‌توان به ابتکار شورای وزیران تجارت عرب، تحقق امنیت غذایی، دوره اصلاحات اقتصادی عرب برای آینده، تأمین پناهگاه‌های ایمن برای آسیب‌دیدگان از بلایا، افزایش امنیت مسکن، و همچنین ابتکاراتی برای تقویت همکاری در مقابله با آثار تغییرات اقلیمی اشاره کرد.
حسام زکی، معاون دبیرکل اتحادیه عرب، در این‌باره گفت: ابتکارها و طرح‌های ارائه شده از سوی عراق، بازتاب دیدگاهی روشن برای تقویت همکاری عربی در زمینه‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی است.
با میزبانی عراق از اجلاس اتحادیه عرب، انتظار می‌رود این کشور نقش فعالی در حمایت از آرمان فلسطین و مدیریت چالش‌های منطقه‌ای ایفا کند. عراق با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خود، روابط متوازن با کشورهای محور مقاومت و جهان عرب، و تلاش برای احیای نقش تاریخی خود در سیاست منطقه‌ای، اکنون در جایگاهی قرار دارد که می‌تواند به‌عنوان یک میانجی مؤثر برای همگرایی و وحدت منطقه‌ای عمل کند.
اهداف عراق از میزبانی اجلاس اتحادیه عرب
در میانه بحران‌های منطقه‌ای، عراق اهداف خاصی از برگزاری این اجلاس دارد. بغداد در تلاش است جایگاه خود به‌عنوان یک بازیگر فعال و میانجی در تحولات منطقه‌ای را تقویت کند. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، این اجلاس را فرصتی تاریخی برای بازتعریف مسیر همکاری عربی و ارائه ابتکارهای مشترک در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی می‌داند.
عراق با میزبانی اجلاس اتحادیه عرب تلاش دارد نقش ژئوپلیتیکی ویژه خود در غرب آسیا را برجسته کرده و به‌عنوان پلی میان بلوک‌های مختلف منطقه‌ای عمل کند. موقعیت جغرافیایی عراق در قلب غرب آسیا، روابط راهبردی آن با ایران، و در عین حال روابط خوب با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، این کشور را در جایگاهی منحصربه‌فرد برای میانجی‌گری و ایجاد توازن قرار داده است.
با این اقدام، عراق می‌خواهد پیامی روشن به جهان مخابره کند مبنی بر اینکه قصد دارد به صحنه فعال دیپلماسی منطقه‌ای بازگردد، از حقوق ملت فلسطین دفاع کند و برای ایجاد نظمی جدید مبتنی بر همکاری و گفت‌وگو در جهان اسلام تلاش نماید.
یکی دیگر از اولویت‌های عراق در میزبانی اجلاس اتحادیه عرب، تمرکز بر توسعه اقتصادی و گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورهای عربی است. دولت‌های مختلف عراق در سال‌های اخیر همواره با چالش‌هایی همچون وابستگی به نفت، بیکاری، ضعف زیرساخت‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری خارجی مواجه بوده‌اند. از این رو، اجلاس بغداد فرصتی مهم برای جذب حمایت مالی و فنی از کشورهای ثروتمند عربی، به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، تلقی می‌شود.
افزون بر این، مقامات عراقی بارها تأکید کرده‌اند که توسعه پایدار اقتصادی نیازمند همکاری منطقه‌ای و تقویت تجارت و سرمایه‌گذاری مشترک است. بنابراین بغداد تلاش می‌کند در حاشیه اجلاس، توافق‌نامه‌هایی را با کشورهای عربی در حوزه‌های انرژی، زیرساخت، کشاورزی و فناوری به امضا برساند تا زمینه رشد اقتصادی را فراهم کرده و وابستگی به درآمدهای نفتی را کاهش دهد. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که ارزش تجارت میان کشورهای عربی در سال ۲۰۲۴ از مرز ۵۵۰ میلیارد دلار فراتر رفته و حدود ۱۸ تا ۲۰ درصد از کل تجارت عربی را به خود اختصاص داده است.
عراق همچنین در پی ارائه چهره‌ای جدید از خود به‌عنوان کشوری باثبات و آماده برای همکاری‌های اقتصادی است. این تلاش‌ها بخشی از راهبرد بلندمدت بغداد برای تبدیل شدن به یک مرکز ارتباطی، اقتصادی و ترانزیتی در غرب آسیاست؛ راهبردی که هم منافع داخلی را تقویت می‌کند و هم جایگاه منطقه‌ای کشور را ارتقا می‌دهد.
این کشور می‌کوشد نقش خود به‌عنوان گذرگاه حیاتی برای اتصال شرق به غرب و پیوند ترکیه به خلیج فارس را تثبیت کند. این کشور که در مرکز ژئوپلیتیکی غرب آسیا قرار دارد، در موقعیتی ممتاز برای تبدیل شدن به مسیر کلیدی ترانزیت میان آسیا، اروپا و جهان عرب قرار گرفته است.
یکی از طرح‌های راهبردی عراق در این زمینه، پروژه «جاده توسعه» است که هدف آن ایجاد مسیر ریلی و جاده‌ای از بندر فاو در جنوب عراق تا مرز ترکیه است. این پروژه می‌تواند عراق را به شاهراه تجاری میان چین، ترکیه، ایران و جهان عرب تبدیل کند. اجلاس اتحادیه عرب فرصتی است برای جذب سرمایه‌گذاری عربی در این طرح‌ها و کسب حمایت سیاسی برای تقویت جایگاه ترانزیتی بغداد.
عراق با تاکید بر این نقش در اجلاس بغداد، به‌دنبال کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، تقویت جایگاه اقتصادی و راهبردی خود در منطقه، و ایفای نقش فعال اقتصادی در سطح منطقه و فراتر از آن به‌عنوان حلقه اتصال راهبردی میان شرق و غرب است.
بازگرداندن مسئله فلسطین به کانون توجه جهان اسلام
عراق به‌عنوان یکی از شاخه‌های محور مقاومت، باید برای احیای ندای حمایت از فلسطین و مردم غزه در اتحادیه عرب که به‌تدریج کمرنگ شده، تلاش کند و مسئله فلسطین را دوباره به کانون توجه جهان اسلام بازگرداند. از ابتدای جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، بسیاری از کشورهای عضو، مواضعی قوی علیه جنایات رژیم صهیونیستی در نشست‌های اتحادیه عرب اتخاذ کرده‌اند. اما با گذر زمان، مسائل سیاسی و فشارهای بین‌المللی موجب کاهش تدریجی این حمایت‌ها شده است.
در این چارچوب، بغداد با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی خود و روابط هم‌زمان با ایران و پادشاهی‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس، باید تلاش کند تا وحدت اسلامی در حمایت از مسئله فلسطین را احیا کند. در همین راستا، مقام‌های عراقی از جمله محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر این کشور تأکید کرده‌اند که فلسطین همچنان «مسئله محوری» جهان عرب است و اجلاس بغداد بستری برای بازتعریف این اولویت خواهد بود.
رسانه‌ها گزارش داده‌اند که بغداد در تلاش است ابتکاری دیپلماتیک ارائه دهد که بر اساس آن، حمایت عملی و منسجم‌تری از مردم غزه و مقاومت فلسطین صورت گیرد. از نگاه بغداد، بازگرداندن مسئله فلسطین به صدر دستور کار اتحادیه عرب، نه‌تنها از منظر سیاسی بلکه از منظر اخلاقی و انسانی نیز اهمیت دارد. عراق با این اقدامات نشان می‌دهد که قصد دارد از موقعیت خود برای احیای همبستگی اسلامی با غزه در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی استفاده کرده و نقش فعال‌تری در تعیین مسیر آینده منطقه ایفا کند.
این اجلاس فرصتی است برای تقویت وحدت عربی و همگرایی اسلامی و ارائه ابتکارهایی در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی. اگر این نشست بتواند رویکردی جدید در سیاست عربی و اسلامی ایجاد کند و به گفت‌وگو و حمایت جمعی از مسائل مهم جهان اسلام، به‌ویژه مسئله فلسطین، منجر شود، انتظار می‌رود که نتایج قابل قبولی را در پی داشته باشد. اما اگر اختلافات میان کشورهای اسلامی ادامه یابد، امید بستن به چنین نشست‌هایی برای حل چالش‌های منطقه‌ای بی‌ثمر خواهد بود.
در پایان باید گفت که نشست اتحادیه عرب در بغداد فرصتی بی‌سابقه برای عراق است تا نقشی تازه در نظم منطقه‌ای ایفا کند. بغداد با بهره‌گیری از موقعیت ژئوپلیتیکی و روابط متوازن با ایران و کشورهای عربی، تلاش دارد میانجی‌گری فعال‌تری در مسائل مهمی چون بحران فلسطین و توسعه اقتصادی داشته باشد. طرح‌هایی چون «جاده توسعه» و ابتکارهای اقتصادی، چشم‌انداز تبدیل عراق به پل ارتباطی شرق و غرب را ترسیم می‌کند. با این حال، موفقیت این تلاش‌ها مشروط به کاهش اختلافات درون جهان عرب و انسجام واقعی پیرامون مسائل کلیدی، به‌ویژه فلسطین، خواهد بود. اجلاس بغداد آزمونی مهم برای آینده دیپلماسی منطقه‌ای عراق است.
**************
پایان پیام/ 345
