خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: اگر روح نباشد، انسان به جسم بی حرکت و مرده تبدیل می شود؛ همان گونه که هنگام مرگ روح از بدن جدا می شود، در موقع خواب هم روح از بدن جدا می شود، با این تفاوت که در موقع مرگ ارتباطش به طور کامل قطع می شود و به بدن برنمی گردد، امّا در موقع خواب ارتباطش کاملا قطع نشده، بلکه کم می شود و دستگاه درک و شعور از کار می افتد و چون ارتباطش به طور کامل قطع نشده به همین خاطر قسمتی از فعالیت هایی که برای ادامه حیات بدن ضرورت دارد؛ مانند: ضربان قلب و گردش خون و فعالیت دستگاه تنفس و... ادامه می یابد. و چون روح انسان در هنگام خواب از بدن جدا می شود، (شبیه حالت مرگ) و با حواس ظاهری ارتباط ندارد، حقایق بیشتری را درباره آینده و یا امور پنهانی درک می کند و این امر، اساس رؤیاهای صادقه را تشکیل می دهد. [۱]
امّا چگونگی جداشدن روح از بدن هنگام خواب، برای ما قابل درک نیست.
تفاوت خواب و مرگ چیست؟ آیا انسان به هنگام مردن مانند خواب رفتن، چیزی را درک می کند؟
در دو قسمت به پاسخ پرسش می پردازیم:
الف) مردن مثل خواب است؛
ب) همان طور که انسان در خواب متوجه چیزهایی است، در مرگ و پس از مرگ نیز متوجه چیزهای بیشتری می شود.
در مورد قسمت اول، این توضیح لازم است که مرگ و خواب، شباهت بسیاری به هم دارند، ولی یک تفاوت عمده و اساسی میانشان هست که آنها را از هم متمایز می سازد و آن این که خداوند هم در مرگ و هم در خواب روح انسان را قبض می کند، امّا در مرگ دیگر روح به بدن باز نمی گردد و دستگاه مغز آدمی تعطیل می شود، ولی در خواب، فقط بخشی از دستگاه مغز تعطیل می شود و روح دوباره به بدن باز گردانده می شود: (اللَّهُ یَتَوَفَّی الاَْنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَ الَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَی عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ الاُْخْرَی إِلَی أَجَل مُّسَمًّی) [۲] ; خداوند ارواح را به هنگام مرگ به تمامی باز می ستاند و ارواحی را که نمرده اند نیز به هنگام خواب می گیرد؛ سپس ارواح کسانی را که فرمان مرگ آنها را صادر کرده، نگه می دارد و ارواح دیگری را] که باید زنده بمانند [تا سرآمد] وقت [معیّنی باز می گرداند.
به این ترتیب، روشن می شود که خواب برادر مرگ و شکل ضعیفی از آن است. از امام جواد(علیه السلام) سؤال شد مرگ چیست؟
فرمود: مرگ همان خوابی است که هر شب به سراغ شما می آید، جز این که مدّتش طولانی است و انسان از آن بیدار نمی شود تا روز قیامت. [۳]
در مورد قسمت دوم سؤال، باید چنین توضیح داد: چنان که انسان در خواب چیزهایی را متوجه می شود، پس از مرگ نیز در مقیاس وسیع تر مسائل رامی فهمد. وقتی انسان می میرد، پرده از مقابل چشمان او کنار می رود و عالَمیفراتر از عالم دنیا را مشاهده می کند. در آن عالَم، محدودیت های این عالموجود ندارد و زمان و مکان در آن جا مطرح نیست. زندگی آخرتی در مقایسه بازندگی دنیایی، بسیار عمیق‌تر و پر دامنه تر است؛ قرآن کریم در این موردمی فرماید: (وجاءَت سَکرَةُ المَوتِ بِالحَقِّ ذلِکَ ما کُنتَ مِنهُ تَحید * ونُفِخَ فِی الصّورِذلِکَ یَومُ الوَعید * وجاءَت کُلُّ نَفس مَعَها سائِقٌ وشَهید * لَقَد کُنتَ فی غَفلَة مِنهـذا فَکَشَفنا عَنکَ غِطَـاءَکَ فَبَصَرُکَ الیَومَ حَدید) [۴] ; و سرانجام سکرات] و بی خودی درآستانه [مرگ، حقیقت را] پیش چشم او [می آورد] و به انسان گفته می شود [این همان چیزیاست که تو از آن می گریختی و در صور دمیده می شود؛ آن روز، روز تحقق وعده وحشتناک است. هر انسانی وارد محشر می گردد در حالی که همراه او حرکت دهنده و گواهی است. ]به او خطاب می شود [تو از این صحنه] و دادگاه بزرگ [غافل بودی و ما پرده را از چشم تو کنار زدیم و امروز چشمت کاملا تیزبین است.
با توجّه به این که روحِ انسان در زمان و مکان محصور نیست و می تواند به آینده برود، آیا روح انسانی که در خواب است می تواند به روز قیامت برود؟
روح انسان می تواند در خواب اخبار قیامت و آینده دور را به دست آورد و ازآن جا خبر گیرد. از برخی آیات قرآن استفاده می شود که پاره ای از خواب ها انعکاسی از آینده دور یا نزدیک است. آیات ۳۶ تا ۴۳ سوره یوسف، رؤیای پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) که در سوره فتح آیه ۲۷ آمده و خواب حضرت ابراهیم(علیه السلام) که در سوره صافاتآیه ۱۰۲ آمده، از جمله این آیات است. از این آیه ها استفاده می شود که دستگاهگیرنده حساس روح آدمی، از طریق ارتباط مرموزی، می تواند از حوادث آینده خبر آورد. خواب در اسلام حرکت روح به سوی عالم ارواح شمرده شده است. روح انسان در عالم خواب، قالب مثالی (برزخی) به خود می گیرد و به پروازدر می آید و عوالمی را سیر می کند که در بیداری میسر نیست؛ این آگاهیبستگی به تکامل روحی افراد دارد، لذا تنها بعضی از ارواح به آنها آگاه می شوند؛همان گونه که برای برخی از اولیای خداوند متعال در بیداری نیز چنین چیزیممکن می باشد. رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) بنابر آن چه در روایت معراجیه آمده است، در عالم بیداری و از نزدیک، بهشت و جهنم را مشاهده فرمودند. [۵] [6].
پی‌نوشت ها:
1. م. سیدمحمدباقر همدانی، ترجمه المیزان، ج ۱۷، ص ۴۰۷ ـ ۴۰۸; ج ۱۱، ص ۳۶۹ ـ ۳۷۲;
2. تفسیر نمونه، ج ۱۹، ص ۴۷۶ ـ ۴۸۴. [۲]. زمر، آیه ۴۲. [۳]. بحارالانوار، ج ۶، ص ۱۵۵;
3. ر. ک: تفسیر نمونه، ج ۲۲، ص ۲۶۱ - ۲۶۳ و ج ۵، ص ۲۷۲ ـ ۲۷۳. [۴]. ق، آیه ۱۹ ـ ۲۲. [۵].ر. ک: المیزان، ج ۱۱، ص ۲۶۸، نشر اسلامی؛
4. تفسیر نمونه، ج ۱۹، ص ۴۷۶ ـ ۴۸۴;
5. ناصر مکارم شیرازی، معاد و جهان پس از مرگ، ص ۲۶۶ ـ ۲۹۷;
6. احمد زمرّدیان، حقیقت روح، ص ۱۹۶،۲۰۳.
نظر شما