منظور از صبر جمیل چیست؟

خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا: جابر گوید: به ابوجعفر(علیه السلام) عرض کردم: رحمت خداوند بر شما! منظور از «صبر جمیل» چیست؟
فرمود:
«ذَلِکَ صَبْرٌ لَیْسَ فیهِ شکْوَی اِلَی النّاسِ»(1) «صبر و شکیبایی ای که با شکوه و گلایه کردن نزد دیگران همراه نباشد».

در روایت نقلشده از امام باقر(علیه السلام)، «صبر جمیل» به صبری تعریف شده است که در آن شکایت به مردم وجود ندارد. این تعریف، نگاهی عمیق به ابعاد اخلاقی و معنوی صبر ارائه میدهد.  

۱. عدم شکایت به مردم:  

صبر جمیل به معنای تحمل مشکلات بدون ابراز ناراحتی و گلایه نزد دیگران است. این نوع صبر، نشاندهنده توکل کامل به خداوند و دوری از جلب ترحم یا توجه مردم است.  
در مقابل، برخی افراد در مصیبتها به دیگران پناه میبرند و با بیان دردهای خود، سعی در تخلیه هیجانی یا جلب حمایت دارند، اما صبر جمیل فراتر از این سطح است.

۲. تفاوت با صبر معمولی:  

صبر معمولی ممکن است همراه با ناله، شکایت یا اظهار ناتوانی باشد، اما صبر جمیل آرام، متین و همراه با حفظ کرامت انسانی است.  
مثال بارز آن، صبر حضرت یعقوب(ع) پس از فراق یوسف(ع) است که با وجود غم شدید، فرمود:  
«إِنَّمَا أَشْکُو بَثِّی وَحُزْنِی إِلَی اللَّهِ» (یوسف: ۸۶)(من تنها غم و اندوه خود را به خدا شکایت میبرم.)
 

۳. رابطه با توکل و ایمان:  

این صبر نشان میدهد فرد به جای تکیه بر مردم، امور خود را به خدا واگذار کرده و میداند که حل مشکلات به دست اوست.  
ازاینرو، صبر جمیل تنها با ایمان قوی و یقین به حکمت الهی ممکن است.
 

۴. ثمرات صبر جمیل:  

حفظ آبرو و عزت نفس: انسان با شکایت نکردن، شخصیت خود را کوچک نمیکند.  
جلب رضایت الهی: زیرا صبری خالصانه و بیآلایش است.  
الگوی اخلاقی برای دیگران: همانگونه که ائمه(ع) در سخت‌ترین شرایط، اسوه صبر بودند.

صبر جمیل از نگاه امام باقر(ع) ترکیبی از استقامت، سکوت همراه با وقار، و توکل بر خداست، نه انفعال یا سکوت از روی ناچاری. این صبر، نشانه بلوغ روحی و ایمانی است و در روایات دیگر نیز به «صبری که در آن معصیت خدا نباشد» یا «صبری که باعث خشنودی خدا شود» تعبیر شده است.  

1. [ الکافی، ج 2، ص 93.]