داستان شهر آبیجان؛ از روستاهای صیادی تا «پاریس غرب آفریقا»

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ «پاریس غرب آفریقا»، «مروارید دریاچه» یا به سادگی «بابی»، لقب‌هایی است که برای شهر آبیجان بزرگ‌ترین شهر غرب آفریقا و مشهورترین پایتخت ساحل عاج، به کار رفته است.

نکته جالب اینجاست که آبیجان که گویی پاره‌پاره شده و آب همه جا را در آن بریده، در واقع به‌واسطه همین آب یکپارچه مانده است. دریاچه «اِبریه» شاخص‌ترین ویژگی جغرافیایی این شهر، همچون شریانی حیاتی در دل آبیجان جریان دارد و زندگی بیش از ۵ میلیون نفر جمعیت امروز آن را به هم پیوند می‌دهد.

در هیچ‌کجای شهر آبیجان نیست که بتوان از محله‌ای به محله دیگر رفت بی‌آنکه مسیر دریاچه اِبریه پیش رویت قرار گیرد؛ چرا که طول آن بیش از ۱۳۰ کیلومتر، عرضش حداکثر ۷ متر و عمقش تا ۲۰ متر می‌رسد. به همین دلیل عبور از آن جز از روی پل‌ها یا با قایق‌ها و کشتی‌ها ممکن نیست.

داستان آبیجان در واقع با همین دریاچه گره خورده است. اداره استعماری فرانسه وقتی ارزش راهبردی این دریاچه را دریافت، در سال ۱۹۳۴ آبیجان را به عنوان سومین پایتخت ساحل عاج فرانسه پس از گراندبسام و بینگرویل برگزید. 

در آغاز، فرانسوی‌ها شهر آبیجان را «زمین بی‌فایده» می‌پنداشتند، اما ماجرای واقعی آنها با این منطقه از اوایل قرن بیستم آغاز شد، زمانی که در جست‌وجوی بندری تازه برای توسعه اقتصادی بودند. ساخت کانال فریدی در سال ۱۹۵۰ نقطه عطفی بود: این کانال دریاچه اِبریه را به اقیانوس اطلس پیوند داد و بندری بزرگ پدید آورد؛ پروژه‌ای که شهر آبیجان جوان را به مرکز اقتصادی منطقه بدل کرد.

این تصمیم سیلی از مهاجران را از سراسر ساحل عاج و کشورهای همجوار به شهر آبیجان کشاند. در نتیجه، روستاهای کوچک صیادیِ مردم اِبریه جای خود را به شهری زنده و پررونق دادند.

با استقلال ساحل عاج در سال ۱۹۶۰، شهر آبیجان قلب تپنده ملت جوان و نماد مدرنیته آفریقا شد. خیابان‌های پهن، ساختمان‌های دولتی شیک و برج‌های شیشه‌ای‌اش، همه دست به دست هم دادند تا این شهر لقب «پاریس غرب آفریقا» را به خود بگیرد.

امروز آبیجان خود را با ظرفیت‌های بزرگ در گردشگری و فرهنگ، و با اراده سیاسی برای تبدیل شدن به «الگوی توسعه پایدار»، شهری آینده‌نگر می‌داند؛ آن‌گونه که نخست‌وزیر ساحل عاج در همایش سرمایه‌گذاری آگوست ۲۰۲۵ اعلام کرد.

اما چرا نام آن آبیجان است؟

طبق روایت شفاهی مردم اِبریه، ریشه نام آبیجان به سوء‌تفاهمی ساده بازمی‌گردد. می‌گویند پیرمردی که از مزرعه برمی‌گشت و دسته‌ای شاخه برای تعمیر سقف کلبه‌اش در دست داشت، با یک جهانگرد اروپایی روبه‌رو شد. جهانگرد از او پرسید نام این روستا چیست. پیرمرد، که زبان او را نمی‌فهمید، گمان کرد درباره کارش می‌پرسد. او در پاسخ فریاد زد: «مِن چان مبی‌جان!» به معنای «دارم از بریدن برگ‌ها برمی‌گردم». اروپایی فکر کرد این همان نام روستاست: «آبیجان».

روایت دیگری می‌گوید که نام از مردم «بِیجان» گرفته شده است؛ حرف «آ» در ابتدای کلمه به معنای «سرزمین» است، پس آبیجان یعنی «سرزمین بیجان».

«هنریِت دیاباته» تاریخ‌نگار ساحل عاج هم تفسیر دیگری دارد: در زبان اِبریه «آبی» به معنای «برگ» و «نجان» به معنای «چیزی که آن را می‌برم» است.

صرف‌نظر از ریشه نام، آبیجان همواره الهام‌بخش و موضوع توجه بوده است؛ از روزی که بنیان نهاده شد تا وقتی که عنوان پایتخت را از دست داد. با این حال، حتی پس از انتقال پایتخت سیاسی ساحل‌عاج به یاموسوکرو در سال ۱۹۸۳، آبیجان همچنان قلب تپنده این کشور و یکی از مهم‌ترین مراکز غرب آفریقا باقی ماند.

شهر آبیجان هرچند جایگاه رسمی‌اش را پذیرفته است، اما هنوز مصداق ضرب‌المثل ساحل عاجی است: «بهترین خورش‌ها آنهایی هستند که در دیگ قدیمی پخته می‌شوند.»

..............................

پایان پیام/ ۲۶۸