به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ استاد رضا نصیری، کارشناس رسانه و فضای مجازی و منتقد سینما، در کرسی آزاداندیشی با موضوع «اثرات دوسویه نمایش خانگی بر هویتیابی و سلامت روان نوجوان» تصریح کرد: ظهور «زندگی دوم» در فضای مجازی و محتوای پلتفرمهای نمایش خانگی، هویت نسل جدید را دچار چندپارگی کرده و سلامت روان آنها را با تهدیدهای جدی مواجه ساخته است. او هشدار داد که خانوادهها و نظام آموزشی در برابر این تغییرات منفعل ماندهاند و ضرورت دارد سیاستگذاران فرهنگی، آموزشی و والدین بهصورت هماهنگ وارد عمل شوند.
دو محور اصلی بحث: هویت و سلامت روان
استاد رضا نصیری در ابتدای سخنان خود با اشاره به اهمیت موضوع گفت: بحث امروز دو وجه اصلی دارد؛ یکی هویت، بهعنوان مسئلهای وجودی، و دیگری سلامت روان، بهعنوان مسئلهای سبک زندگی و روحی. این دو موضوع درهمتنیدهاند و یکدیگر را تقویت یا تضعیف میکنند.
وی افزود: نوجوان امروز در جامعه ما، در کنار ما زندگی میکند، اما لازمهها، بایدها و نبایدهای زندگی او با هنجارهای نسلهای قبل انطباق ندارد. و ریشه این عدمانطباق در بحران هویت نسل جدید است؛ بحرانی که در فضای دیجیتال و شبکههای نمایش خانگی تشدید میشود.
ظهور «زندگی دوم» و انفعال خانوادهها و نهاد آموزشی
نصیری تأکید کرد: خانوادهها و نظام آموزشی، ناخواسته فرزندان را وارد «زندگی دوم» کردند؛ زیستی موازی که الگوهای فرهنگی آن توسط نوجوانان و در بستر فناوریهای نو ساخته شد. او با ذکر تجربه خانوادهای که دو فرزند همسن داشت ولی یکی مسیر متفاوتی برگزید، نشان داد که ورود به «زندگی دوم» تفاوتهای بنیادین در سبک زندگی و انتخابهای نوجوان ایجاد کرده است.
وی توضیح داد: از اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد، فناوریهای جدید مانند بلوتوث و گوشیهای هوشمند وارد زندگی نوجوانان شد و بهسرعت به دست همه رسید، بیآنکه فرهنگ استفادهاش شکل گرفته باشد. نوجوان برای خود فرهنگ ساخت، اما خانواده و آموزش و پرورش منفعل ماندند.
وی گفت: آموزش و پرورش زمانی وارد عمل شد که مشکلات روانی و رفتاری ایجاد شده بود. «درسها و دستورالعملها بعد از بحران آمدند، نه پیش از آن. ساختار ما چابک نیست تا بتواند بحرانها را در زمان خودش مدیریت کند.
اثرات بر هویت نوجوانان
استاد نصیری خاطرنشان کرد: هویت نوجوان ما امروز در فضایی شکل میگیرد که دیگری ساخته است؛ دیگریای که میتواند از آنسوی مرزها برای فرزندان ما روایت بسازد و ارزش تعیین کند.
وی تأکید کرد: اگر خانواده و نهادهای تربیتی نتوانند زبان نوجوان را بفهمند و نیازهای او را درک کنند، همگرایی نسلی از میان میرود.
وی افزود: آنچه امروز در فضای مجازی و نمایش خانگی عرضه میشود، میتواند حتی تعریف جدیدی از دین، سبک زندگی و اخلاق به نوجوان بدهد؛ تعریفی سکولار و فردی که آرامآرام جایگزین هویت دینی و اجتماعی او میشود.
سلامت روان و سبک زندگی در معرض تهدید
کارشناس رسانه تغییرات در نوع تغذیه، رفتار، زبان، پوشش و حتی سرگرمی نوجوانان را نشانهای از تأثیر «زندگی دوم» بر سلامت روان دانست. و با اشاره به نقش خوراک، نشانهها و نمادها بر روحیات نوجوانان گفت: وقتی فرزند ما در انزوای دیجیتال قرار میگیرد، آرامآرام از اجتماع فاصله میگیرد و به فردی زدهاجتماع بدل میشود. چنین فردی آمادگی بیشتری برای جذب در جریانهای آسیبزا یا حتی اقدامات ضد اجتماعی دارد.
نصیری افزود: زندگی دوم، نوجوان ما را در جزیرهای تنها قرار داده که تنها راهنمایش همان پلتفرمها و شبکههای مجازی هستند.
نقش شبکه نمایش خانگی در نرمالسازی خشونت و قانونگریزی
وی با ذکر مثالهایی از سریالهای پربیننده نمایش خانگی، هشدار داد: در بسیاری از این آثار خشونت عریان و قانونگریزی عادیسازی میشود. کاراکتر اصلی که قاتل یا قانونشکن است، در پایان به قهرمان تبدیل میشود و پلیس یا قانون، ناتوان و منفعل نمایش داده میشود. پیام پنهان چنین آثاری این است که باید حق خود را با خشونت و بیرون از چارچوب قانون گرفت.
پیامدهای اجتماعی و فرهنگی
منتقد سینما گفت: تکرار این روایتها در کنار انزوای دیجیتال نوجوانان، باعث شده جامعه با نسلی مواجه شود که نه با هنجارهای خانواده همراستا است و نه به نهادهای اجتماعی اعتماد دارد. «این شکاف نسلی، بحران اجتماعی آینده را رقم میزند.»
راهکارهای پیشنهادی
استاد نصیری برای برونرفت از وضعیت موجود پیشنهاد کرد:
آموزش سواد رسانهای به نوجوانان و والدین، همزمان با تغییرات فناوری.
بازنگری در ساختار آموزش و پرورش و افزودن درسها و کارگاههای مرتبط با فضای مجازی.
تولید محتوای بومی و جذاب در نمایش خانگی برای رقابت با آثار آسیبزا.
توجه به مزاج، سبک تغذیه و فعالیتهای اجتماعی نوجوانان برای تقویت روحیه و سلامت روان.
ایجاد پل ارتباطی میان نسلها از طریق شناخت زبان و نیازهای نوجوانان.
نصیری در پایان تصریح کرد: شبکه نمایش خانگی بخشی از پازل بزرگتری است که زندگی دوم نوجوانان را شکل داده است. این پازل اگر مدیریت نشود، هویت نسل آینده را دچار چندپارگی و سلامت روان آنان را متزلزل میکند. خانواده، مدرسه، سیاستگذاران و رسانهها باید با هم وارد عمل شوند تا نوجوان ما در فضای دیجیتال هویت سالم و تابآور پیدا کند.
نظر شما