خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا: با آغاز سال تحصیلی جدید، یکی از مهمترین دغدغههای خانوادهها و کارشناسان تربیتی، نقش و جایگاه فضای مجازی در زندگی روزمره دانشآموزان است. امروزه گوشی هوشمند و شبکههای اجتماعی به همراه ثابت نوجوانان تبدیل شده و بهطور مستقیم بر سبک زندگی آنان تأثیر میگذارد. این تأثیرات هم جنبههای مثبت دارد و هم آسیبهایی جدی به دنبال میآورد؛ به همین دلیل بازخوانی و مدیریت آن در ایام بازگشایی مدارس ضرورتی اجتنابناپذیر است.
فضای مجازی از یک سو امکان دسترسی دانشآموزان به منابع آموزشی متنوع، کلاسهای آنلاین، و ابزارهای کمکدرسی نوین را فراهم میکند. بسیاری از دانشآموزان با بهرهگیری از اپلیکیشنهای آموزشی، فیلمهای علمی و گروههای درسی در شبکههای اجتماعی، توانستهاند کیفیت یادگیری خود را افزایش دهند. از سوی دیگر، این فضا قابلیت پرورش مهارتهای جدید همچون تحقیق، یادداشتبرداری دیجیتال و حتی تقویت خلاقیت در تولید محتوا را دارد. در نگاه اسلامی نیز بهرهبرداری از علم و ابزارهای نوین برای رشد انسان ارزشمند شمرده شده است و میتواند به پیشرفت علمی دانشآموزان یاری رساند.
اما در کنار این فرصتها، تهدیدهایی جدی نیز وجود دارد که نباید از آنها غافل شد. غلبه سرگرمیهای بیپایان، محتوای غیراخلاقی یا ناسالم، تبلیغات مصرفگرایانه و همچنین وابستگی روانی به گوشی و شبکههای اجتماعی، بسیاری از نوجوانان را از مسیر درست تحصیل و زندگی سالم دور میکند. کاهش زمان مطالعه کتابهای درسی، بینظمی در خواب و بیداری، افت کیفیت ارتباط با خانواده و حتی سستی در انجام عبادات روزانه، از جمله آسیبهایی است که کارشناسان بارها نسبت به آن هشدار دادهاند. به تعبیر آموزههای دینی، هر ابزار و نعمتی اگر بدون هدایت و کنترل به کار گرفته شود، میتواند انسان را به غفلت و دوری از معنویت بکشاند.
در چنین شرایطی، نقش خانواده و مدرسه برای هدایت دانشآموزان پررنگتر از همیشه است. خانوادهها باید با فرزندان خود درباره فرصتها و تهدیدهای فضای مجازی گفتوگوی صمیمی داشته باشند و الگوی استفاده صحیح را در خانه پیاده کنند. تعیین ساعات مشخص برای استفاده از اینترنت، همراهی والدین در فعالیتهای آموزشی آنلاین و جایگزین کردن بخشی از اوقات فراغت با جلسات خانوادگی، مطالعه جمعی و فعالیتهای ورزشی، میتواند دانشآموزان را از افراط در فضای مجازی دور کند. در کنار این موارد، ایجاد «قرارداد خانوادگی» برای استفاده از تلفن همراه، نصب فیلترهای هوشمند بر روی دستگاهها، تشویق فرزندان به تولید محتوای مفید به جای مصرف صرف، و حتی شرکت دادن آنان در فعالیتهای گروهی مساجد و کانونهای فرهنگی، از جمله راهکارهای عملی است که میتواند به اصلاح سبک زندگی دیجیتال دانشآموزان کمک کند. مدارس نیز باید در کنار آموزش رسمی، به تربیت رسانهای دانشآموزان توجه کنند و با برنامههای فرهنگی و پرورشی، الگوی سبک زندگی متوازن را آموزش دهند.
در نهایت، بازگشایی مدارس تنها به معنای باز شدن درهای کلاسها نیست، بلکه فرصتی برای بازتنظیم سبک زندگی دانشآموزان و بازگرداندن نظم، مسئولیتپذیری و معنویت به زندگی آنان است. اگر فضای مجازی در مسیر درست هدایت شود، میتواند ابزار مفیدی برای رشد علمی و دینی دانشآموزان باشد؛ اما اگر بدون نظارت و برنامهریزی رها شود، تهدیدی جدی برای ایمان، سلامت و آینده نسل جوان خواهد بود. آنچه امروز بیش از هر چیز اهمیت دارد، نگاه هوشمندانه به فضای مجازی و استفاده مسئولانه از آن در سایه آموزههای اسلامی است تا دانشآموزان بتوانند هم در عرصه تحصیل و هم در عرصه معنویت و اخلاق پیشرفت کنند.
الناز موسوی یکتا
پژوهشگر عرصه رسانه و دانشپژوه جامعهالزهرا(س)
نظر شما