به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ از فارس، در روزگاری که عدالت بهعنوان یکی از بنیادیترین ارکان جوامع انسانی شناخته میشود، بازخوانی نقش آموزههای دینی در تحقق عدالت قضایی، ضرورتی انکارناپذیر است. در همین راستا، گفتوگویی با عبدالغفار ابراهیمزاده، رئیس دادگستری شهرستان سرچهان، که افزون بر مسئولیت قضایی، صاحبنظر در حوزه اخلاق دینی و نویسنده کتاب «آموزههای عقیدتی و اخلاقی ستایشهای خدا از حضرت ابراهیم (ع)» نیز هستند داشته ایم.
ابنا؛ با توجه به مسئولیت قضایی شما، چرا تصمیم گرفتید به موضوع «نقش آموزههای دینی در اجرای عدالت قضایی» بپردازید؟
ابراهیم زاده: درود بر شما و سپاس از طرح این پرسش بنیادین. عدالت، صرفاً یک مفهوم حقوقی یا اداری نیست؛ بلکه ریشه در فطرت انسانی و آموزههای وحیانی دارد. در مقام قضاوت، اگر قاضی تنها به ظاهر قانون بسنده کند و از روح دین و اخلاق غافل شود، ممکن است تصمیمی اتخاذ کند که از منظر قانونی صحیح باشد اما از منظر انسانی و الهی، فاقد عدالت واقعی باشد.
آموزههای دینی، بهویژه در اسلام، عدالت را نهتنها توصیه میکنند بلکه آن را از صفات الهی و از ارکان اصلی حیات اجتماعی میدانند. از اینرو، پرداختن به این موضوع را وظیفهای علمی، اخلاقی و اجتماعی میدانم.
ابنا؛ آموزههای دینی چگونه میتوانند در رفتار و تصمیمگیری قضات تأثیرگذار باشند؟
ابراهیمزاده؛ آموزههای دینی، قاضی را به رعایت تقوا، انصاف، پرهیز از تعصب، و حفظ کرامت انسانی دعوت میکنند. در قرآن کریم، آیات متعددی به قضاوت عادلانه اشاره دارند؛ از جمله آیه شریفه «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَیٰ أَهْلِهَا وَإِذَا حَکَمْتُم بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ». این آیه، قاضی را مکلف میسازد که در هر شرایطی، عدالت را محور تصمیمگیری قرار دهد.
همچنین در روایات اسلامی، قضاوت ناعادلانه از گناهان کبیره شمرده شده و پیامدهای اخروی سنگینی برای آن ذکر شده است. قاضی باید بداند که هر رأی او، نهتنها در دنیا بلکه در آخرت نیز مورد محاسبه قرار خواهد گرفت.
ابنا؛ آیا در سیره پیامبران و امامان معصوم (ع) نمونههایی از قضاوت دینی و عادلانه وجود دارد که بتوان آنها را الگو قرار داد؟
رئیس دادگستری سرچهان؛ بیتردید، سیره انبیاء و اولیاء الهی، سرشار از نمونههای درخشان قضاوت عادلانه است. یکی از برجستهترین این نمونهها، حضرت ابراهیم (ع) است. در کتابی که به قلم اینجانب تألیف شده با عنوان «آموزههای عقیدتی و اخلاقی ستایشهای خدا از حضرت ابراهیم (ع)»، به بررسی صفاتی پرداختهام که خداوند متعال در قرآن کریم، حضرت ابراهیم (ع) را بهواسطه آنها ستوده است.
از جمله این صفات میتوان به «حلیم بودن»، «اهل مناجات»، «پرهیز از ظلم»، «دعوت به توحید»، و «تسلیم در برابر حق» اشاره کرد. حضرت ابراهیم (ع) حتی در مواجهه با مخالفان، با منطق، آرامش، و اخلاق برخورد میکرد. این رفتار، الگویی بینظیر برای قضات است تا در مواجهه با متهم یا شاکی، با حفظ کرامت انسانی، تصمیمی عادلانه اتخاذ کنند.
ابنا؛ به نظر شما، چه چالشهایی در مسیر پیادهسازی آموزههای دینی در نظام قضایی کشور وجود دارد؟
ابراهیمزاده؛ یکی از چالشهای اصلی، غلبه نگاه صرفاً حقوقی و خشک به مقوله قضاوت است. گاهی در فرآیند دادرسی، بهدلیل فشارهای اجتماعی، کمبود وقت، یا ضعف در آموزشهای اخلاقی، قاضی ناچار میشود تصمیمی اتخاذ کند که از منظر قانونی صحیح است اما از منظر دینی و انسانی، فاقد روح عدالت است.
همچنین، برخی ساختارهای اداری و رویههای موجود، مانع از بروز و ظهور آموزههای دینی در رفتار قضایی میشوند. از دیگر چالشها میتوان به کمرنگ شدن نقش تربیتی نهادهای دینی، ضعف در ارتباط میان حوزه و دستگاه قضایی، و گاه بیتوجهی به سیره اهل بیت (ع) در آموزشهای قضایی اشاره کرد.
ابنا؛ چه راهکارهایی برای تقویت نقش آموزههای دینی در دستگاه قضایی پیشنهاد میکنید؟
رئیس حوزه قضایی سرچهان؛ راهکارهای متعددی وجود دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: تدوین و اجرای دورههای آموزشی ویژه قضات با محوریت اخلاق قضایی و آموزههای دینی، بهرهگیری از سیره پیامبران و امامان در آموزشهای ضمن خدمت، تدوین منشور اخلاقی قضات با تأکید بر اصول دینی و انسانی، تقویت نظارت درونی و بیرونی بر رفتار قضات با رویکرد تربیتی و اصلاحی، ترویج فرهنگ پاسخگویی، شفافیت، و عدالتمحوری در میان مسئولان قضایی، استفاده از ظرفیت روحانیت، نخبگان دینی، و اساتید حوزه در مشاورههای قضایی و تقویت ارتباط میان حوزههای علمیه و دستگاه قضایی برای تولید محتوای فقهی کاربردی، که می تواند بسیار مهم و حائز اهمیت باشد.
ابنا؛ در پایان، اگر بخواهید یک جمله از آموزههای دینی را بهعنوان شعار عدالت قضایی مطرح کنید، چه جملهای را انتخاب میکنید؟
رئیس دادگستری شهرستان سرچهان: بیتردید، آیه شریفه «اعدلوا هو أقرب للتقوی» از سوره مبارکه مائده، بهترین شعار برای عدالت قضایی است. این آیه، قاضی را به عدالت دعوت میکند و آن را نزدیکترین راه به تقوا میداند. اگر قضاوت با عدالت همراه باشد، هم رضایت مردم حاصل میشود و هم رضایت الهی. قاضی باید بداند که رأی او، نهتنها در پروندهای خاص، بلکه در سرنوشت انسانها و در پیشگاه الهی تأثیرگذار است.
گفت گو: حجت کهیاری
..............................
پایان پیام/
نظر شما