هم‌زمانی خون و عدالت؛ روزی که دیر یاسین و بوگوتا هر دو به آتش کشیده شدند

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نهم آوریل ۱۹۴۸، روزی است که تاریخ در دو سوی جهان، در فلسطین و کلمبیا، به خون نشست.

در همان ساعاتی که در بوگوتا، صدای گلوله جان «خورخه الیسر گایتان» سیاستمدار محبوب و صدای فقرا را گرفت، در روستای «دیر یاسین» در حاشیه قدس، گروه‌های مسلح صهیونیست ایرگون و لحی بر مردم بی‌دفاع تاختند و فاجعه‌ای رقم زدند که بعدها «نکبه» نام گرفت.

در دیر یاسین، بر اساس گزارش صلیب سرخ، مهاجمان بدون تمایز میان زن و مرد، کودک و سالخورده، به خانه‌ها حمله کردند. شاهدان از تجاوز، قتل و دفن اجساد در چاه‌ها خبر دادند. مورخ اسرائیلی «ایلان پاپه» این واقعه را نه حادثه‌ای تصادفی، بلکه بخشی از «برنامه پاک‌سازی قومی» دانست که هدفش حذف مردم فلسطین از سرزمین خود بود. از همان روز، آوارگی و مقاومت آغاز شد و حافظه‌ای شکل گرفت که هنوز خاموش نشده است.

در همان لحظات، در آن سوی جهان، ترور گایتان در خیابان‌های بوگوتا جرقه‌ای بود بر انبار خشم مردم. شورش گسترده‌ای موسوم به «بوگوتاسو» شهر را فرا گرفت؛ ترامواها در آتش سوختند و شعارها بر دیوارها نشست. روزنامه‌نگار کلمبیایی «ادواردو زالامئا» آن روز را چنین توصیف کرد: «شهر چون دهانه آتشفشانی بود که قرن‌ها خشم را در خود پنهان کرده بود؛ نه رهبر داشت، نه نقشه، فقط خشم.»

اما پاسخ قدرت در هر دو سرزمین مشابه بود: سرکوب. از دل آن روز در کلمبیا، دوره‌ای طولانی از خشونت سیاسی زاده شد. کمیسیون حقیقت این کشور در گزارش سال ۲۰۲۲ نوشت: «مرگ گایتان برای کلمبیا همان بود که دیر یاسین برای فلسطین؛ لحظه‌ای که مردم فهمیدند قدرت، وقتی از عدالت می‌ترسد، زبان گفت‌وگو را می‌کُشد.»

با گذر دهه‌ها، هنوز میان قدس و بوگوتا پیوندی ناپیدا برقرار است؛ در هر دو، قدرت تلاش کرد مردم را از تاریخ خود جدا کند، اما حافظه زنده ماند. فیلسوف فلسطینی ادوارد سعید، دیر یاسین را «گناه نخستین دولتی دانست که بر فراموشی دیگری بنا شد»، و مورخ کلمبیایی هربرت براون نوشت: «بوگوتاسو آخرین فریاد ایمان به کلمه بود و آغاز ایمان به آتش.»

امروز، جای دیر یاسین را محله‌ای اسرائیلی گرفته و محل ترور گایتان به موزه‌ای خاموش بدل شده است، اما زیر سنگ و سیمان هر دو مکان، هنوز صدایی زمزمه می‌کند: «عدالت نمی‌میرد، فقط در خاک می‌خوابد.»

هر سال، در ۹ آوریل، فلسطینیان یاد نکبه را زنده می‌کنند و کلمبیایی‌ها روز قربانیان را گرامی می‌دارند؛ دو ملت، دو زبان، اما یک حافظه مشترک از رنج و مقاومت.

هفتاد و هفت سال گذشته، اما شعله آن روز هنوز خاموش نشده است؛ از غزه تا بوگوتا، تاریخ همچنان می‌پرسد: آیا می‌توان از خاکستر عدالت، دوباره انسانی تازه آفرید؟

.......................

پایان پیام