به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ مجمع الفکر الاسلامی در سال ۱۳۶۶ به همت آیتالله محسن اراکی و گروهی از اندیشمندان حوزه علمیه تأسیس شد تا گامی در جهت احیای میراث علمی و نشر معارف اصیل اسلامی بردارد. این مؤسسه با تمرکز بر حوزههای فقه، اصول، کلام، تاریخ و سایر علوم اسلامی، بیش از سه دهه است که به تحقیق، تألیف و انتشار آثار ارزشمند اسلامی - به ویژه کتب درسی حوزه - میپردازد و با تحقیق و تصحیح آثار بزرگانی چون شیخ انصاری، رتبههای برتر علمی را کسب کرده است. این مجمع با ساختار سازمانی گسترده و معاونتهای تخصصی، همچنان در خدمت طلاب و پژوهشگران حوزوی قرار دارد.
حجتالاسلام والمسلمین «سید علی برقعی» معاون انتشارات این مجمع، با حضور در دفتر خبرگزاری ابنا، از اهداف تأسیس و فعالیتهای این مرکز گفت، که متن کامل گفتوگو با ایشان به شرح زیر است:
ابنا: در ابتدا، اهداف تأسیس و فعالیتهای پژوهشی و انتشاراتی نهاد مبارک «مجمع الفکر الاسلامی» را تشریح کنید.
بسم الله الرحمن الرحیم
مؤسسه مجمع الفکر الاسلامی به همت حضرت آیتالله اراکی و با نیّت تحقیق و پژوهش در آثار اسلامی در سال 1366 تأسیس شد. به دلیل برگزاری کنگرهی مرحوم شیخ انصاری در سال 73، مجمع الفکر به عنوان اولین کار پژوهشی، مشغول فعالیت در تحقیق و بررسی آثار شیخ انصاری شد. الحمدلله آن سال کنگرهی مفید و آبرومندی در این زمینه برگزار شد و مکاسب شیخ انصاری و فرائد الاصول یا همان رسائل، با تصحیح دقیقی تحقیق و به زیور طبع آراسته شد. مجمع الفکر الاسلامی، الحمدلله بعد از گذشت 30 سال به عنوان منبع اصلی انتشار کتابهای حوزوی تلقی شده و اساتید عموماً ارجاعاتشان را با این کتابها انجام میدهند، آن هم به دلیل دقتی که در تصحیح آنها انجام شده است.
بعد از تمام شدن کنگره شیخ انصاری، فعالیتهایی که مجمع شروع کرد این بود که یک دورهی «موسوعة التاریخ الاسلامی» را در 8 جلد چاپ کرد که میتوان گفت کاملترین موسوعهی تاریخی اسلام است و امروزه در دسترس محققین قرار دارد.
ما در مجمع سه بخش پژوهشی داریم. یک بخش پژوهشی مربوط به موسوعهای به نام «موسوعة الفقهیة المیّسره» است. این موسوعهی فقهی که تا کنون 18 جلد از آن چاپ شده و آمادهی بهرهبرداری و در دسترس محققین است، به اذعان بسیاری از بزرگان و مراجع، شاید یکی از بهترین موسوعهها در زمینهی مداخل فقهی باشد. علاوه بر آن، در این موسوعه به بخشی از مداخل اصولی هم پرداخته شده که تحت اشراف آیتالله محمدعلی انصاری این کار انجام میشود و ذیل یکی از بخشهای مجمع الفکر است.
موسوعهی دیگری که ما مشغول فعالیت و پژوهش آن هستیم، «موسوعة مؤلفی الإمامیه» است که تا کنون 32 جلد از آن چاپ شده و در دسترس محققین قرار دارد. این موسوعه کار بسیار عظیمی است و احتمالاً به 55 جلد برسد. تقریباً تمام مؤلفین شیعهی امامیه در طول تاریخ تا سال 1415 قمری در این کتاب ذکر شدهاند؛ نام کتاب، زندگینامهشان، شرحی از آنها و شرحی از کتابهایشان ذکر شده است.
موسوعهی جدیدی که چند سالی است مشغول آن شدهایم و در ابتدای مسیر راه است، به اسم «موسوعة سنة الشریفه» است که مشغول بررسی و تحقیق هستیم و انشاءالله با توفیق الهی و عنایت اهل بیت(ع) به نتیجهی مطلوب برسیم.
در مجمع الفکر الاسلامی، از مرحوم آقا ضیاء عراقی «مقالات الأصول» در دو جلد چاپ شده است، تقریراتی از مرحوم شیخ انصاری تحت عنوان «مطارح الأنظار» در دو جلد تحقیق و بررسی و چاپ شده است و آثاری از حضرت آیتالله العظمی آقا سید کاظم حائری تحقیق شده است، مثل «کتاب البیع» و «فقه العقود» و امثالهم. همچنین آثاری از مرحوم شعرانی و مرحوم شهید سید محمدباقر حکیم چاپ شده است. مجموعاً چیزی در حدود 300 عنوان کتاب در این مرکز تحقیق و بررسی شده است.
یکی از آثار بسیار تأثیرگذار و مناسبی که در مجمع کار شد ولی به دلایلی بخشی از آن باقی مانده بود، حلقات شهید صدر است. «دروس فی علم الأصول» از مرحوم آیتالله العظمی سید محمدباقر صدر است که حلقهی أولی و ثانیه در یک جلد، بخش اول حلقهی ثالثه در یک جلد و با تعلیقهی حضرت آیتالله آقا سید علیاکبر حائری است که تحقیق و تعلیق خیلی خوبی میباشد. منتها ایشان فرصت نکردند به بخش آخر تعلیقه بزنند لذا ما در یکی، دو سال گذشته از آیتالله اراکی به عنوان یکی از شاگردان شهید صدر و کسی که با مبانی ایشان آشنایی کامل دارد، خواهش کردیم و ایشان حلقهی سوم و بخش دوم را هم تعلیقه زدند، اما در چاپ جدید که انشاءالله یکی، دو ماه آینده تمام و آمادهی چاپ میشود، این را چهار جلد کردیم؛ به این صورت که جلد اول حلقهی أولی، منتها با مقدمهای از زندگینامهی شهید صدر، جلد دوم حلقهی ثانیه با مقدمهای دربارهی تاریخ علم اصول، جلد سوم بخش اول حلقهی ثالثه و جلد چهارم بخش دوم حلقهی ثالثه با تعلیقهی آیتالله اراکی است. انشاءالله حلقات شهید صدر به زودی در دسترس طلاب، روحانیون و محققین قرار خواهد گرفت.
مجمع الفکر الاسلامی مکاسب مرحوم انصاری و رسائل را تحقیق کرد و وارد تحقیق کتب درسی دیگر مثل لمعه یا روضة البهیة فی شرح لمعة الدمشقیهی شهید ثانی شد. همچنین کتاب کفایة الأصول مرحوم آخوند را تحقیق کرد. تحقیق اصول فقه مظفر با همان روش تحقیقی انجام شد و تقریباً دو سال طول کشید و الحمدلله به زیور طبع آراسته شده و در دسترس طلاب و محققین قرار گرفته است.
امیدواریم که خداوند به ما توفیق دهد و بتوانیم به عنوان طلبه در راه اهل بیت(ع) قرار بگیریم و انجام وظیفه کنیم.
ابنا: درباره بُعد بینالمللی و استقبال از آثار مجمع الفکر الاسلامی در نجف و کشورهای دیگر بگویید.
بحمدلله الان آثار مجمع الفکر، به عنوان منبع اصلی کتابهای درسی حوزه در تمام کشورها استفاده میشود. وقتی شما به حوزهی نجف مراجعه کنید، تقریباً هر طلبهای که ببینید کتابهای مجمع را در دست دارد؛ اعم از کتابهای مکاسب، رسائل، لمعه و کفایه. چون هم بحث تحقیقاتی این آثار در اقبال طلبهها مؤثر بوده است، هم ظرافتهای فنی که در این چاپها رعایت شده، هم به لحاظ رسمالخط و هم به لحاظ نمایههایی که در حاشیهی کتابها وجود دارد. به همین دلیل از لحاظ بینالمللی، بخشی از این کتابها در لبنان و همچنین در حوزهی علمیهی نجف در دسترس قرار دارد. ما نمایندگیهایی داریم که آثار مجمع را در کشورهای دیگر عرضه میکنند و به عنوان یکی از کتب مرجع و منبع کتب درسی تلقی میشود.
امروزه در مجمع وارد فضای بینالمللی شدهایم و شروع به ترجمهی آثار فارسی بهروز کردهایم. از جمله مجموعهی آثار آیتالله اراکی تحت عنوان «فقه نظامات» است؛ 6 جلد فقه نظام سیاسی، 5 جلد فقه نظام اقتصادی، فقه نظام بانکی، فقه نظام عمران شهری و فقه ملکیة المعادن است که 14-15 جلد را به زبان عربی امروزی ترجمه کردیم. این آثار به ویژه برای جوامع مسلمان و عربزبان ترجمه شده است تا بتوانند از این کتابها به عنوان مرجع برای بحثهای فقهی معاصر استفاده کنند. ما 3 جلد از این کتابها را ترجمه کردهایم و به عراق ارسال شده و استقبال خوبی هم شده است؛ بقیه هم در دست چاپ است.
بحث ارتباطات بینالمللی یکی از مهمترین بخشهای مجمع الفکر اسلامی است، مخصوصاً در این دورهی جدید که نیاز است ارتباطات بینالمللی تقویت شود. از این رو، تحقیقاتی که در حوزهی علمیهی قم و به ویژه تحقیقات حاکمیتی و بحثهای فقه حکومتی و فقه نظامات اسلامی انجام شده است، درصدد هستیم در وهلهی اول با ترجمهی خوب و روان در دسترس عربزبانان و بعد هم در دسترس زبانهای دیگر قرار دهیم.
آخرین کاری هم که در حال چاپ است، تصحیح جدید تفسیر قرآنی «المختصر المفید فی تفسیر القرآن الکریم» است که مرحوم آیتالله تسخیری و آیتالله نعمانی به سفارش شهید صدر تفسیر یک جلدی را آماده کرده بودند. مجمع جهانی اهل بیت(ع) سالها پیش آن را چاپ کرده بود ولی دیگر در دسترس نیست لذا ما تصحیحی روی آن انجام دادیم و با شکل جدیدی چاپ کردیم که انشاءالله در دسترس قرار خواهد گرفت.
ابنا: استقبال مراجع و بزرگان حوزه از آثار مجمع الکفر الاسلامی چگونه است؟
چند سال پیش با اعضای مجمع الفکر، خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم. مقام معظم رهبری عنایت ویژهای نسبت به مؤسسهی مجمع الفکر دارند، با آثار مجمع و موسوعهها آشنا هستند و از مجمع تعاریفی کردهاند. تک تک جلدهای جدیدی که از موسوعهها چاپ میشود، از دفتر معظمله تماس میگیرند و اطلاع میدهند که آقا مطلع شدهاند که مثلاً چاپ جلد هجدهم موسوعهی فقهیه آماده شده و برای ما ارسال کنید.
در قم آیتالله العظمی سبحانی بارها و بارها در مورد آثار مجمع و مخصوصاً نسبت به موسوعهها عنایات و لطف داشتهاند. بزرگان دیگر مثل آیتالله العظمی وحید هم همینطور بودهاند. در عراق آیتالله العظمی سیستانی چندین بار ذکر آثار مجمع را داشتهاند. در جلسهای که خود بنده چند سال پیش با ایشان داشتم، خیلی استقبال میکردند و خیلی خوشحال بودند از اینکه چنین مؤسسهای در قم فعال است و از آثار آن بسیار استقبال میشود.
الحمدلله مجمع الفکر بین علما، فضلا و مراجع بسیار مقبول و محترم است. چون ما به شدت نسبت به تحقیق و پژوهشی که انجام میدهیم وسواس داریم. برای نمونه، درباره کتاب اصول فقه مظفر، شاید اگر مجموعهی دیگری تحقیق میکرد، با چند ماه کار تحقیقی میتوانست چاپ کند، ولی ما دو سال روی این کتاب کار تحقیقی انجام دادیم، برای اینکه وسواس داریم تا کار تحقیقی که از مجمع خارج میشود، بسیار دقیق و کماشکال باشد.
ابنا: دربارهی احیاء تراث شیعه چه فعالیتهایی داشتهاید؟
در بین عرایضم بود که ما دقیقاً آثاری که کمتر به آنها توجه شده را مدنظر داشتیم. الان لیست آثار در دسترس من نیست ولی به بعضی اشاره میکنم. آثاری که بزرگان حوزه کار کردند ولی کمتر به آنها توجه شده است، مثل «لوامع الإلهیه» که کتابی کلامی است و خیلی مورد استقبال قرار گرفته است. یا «فوائد الحائریه» و یا کتابی مثل «مطارح الانظار» و یا «مقالات الأصول» مرحوم آقا ضیاء عراقی و کتابهایی از این نوع. یک شورای علمی در مجمع وجود دارد که اعضای آن، کتابهای ارزشمندی که در تراث شیعه است را برای تحقیق و پژوهش انتخاب میکنند. به جهت اینکه از موازیکاری پرهیز کنیم، اگر مؤسسات دیگر به کتابی پرداخته باشند کمتر به سمت آنها میرویم، و کتابهایی که کمتر به آنها توجه شده را تحقیق میکنیم. همانطور که گفتم غیر از موسوعههایی که در دست تحقیق و بررسی داریم، مجموع آثار مجمع بیش از 300 عنوان از تراث شیعه است.
ابنا: به عنوان سوال پایانی، بفرمایید که آیا آثار مجمع الفکر الاسلامی دیجیتالسازی میشود؟
بله، ما با مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) قرارداد داریم و این مرکز، تمام آثار مجمع را دیجیتالسازی میکنند، یک یا دو سال هم بهروزآوری میکنند و تمام آثار ما در مؤسسهی کامپیوتری نور در دسترس است.
ابنا: ممنون و متشکرم از اینکه وقت ارزشمند خود را در اختیار ما گذاشتید.
................................
پایان پیام/ 167
نظر شما