به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ نشست علمی «غدیر، محور وحدت اسلامی» (از تبیین نظری تا برنامه عملیاتی) روز دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ با همکاری انجمن علمی امامت حوزه و مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در پژوهشگاه مطالعات تقریبی قم برگزار شد. حجتالاسلاموالمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، رئیس انجمن امامت حوزه و مرکز الحضارة لبنان، یکی از ارائهدهندگان این نشست بود که به تبیین مبانی نظری و راهبردهای تقریب بر محور غدیر پرداخت.
به گزارش خبرنگار ابنا، دکتر سبحانی در ابتدای سخنان خویش ضمن تقدیر از برگزارکنندگان جلسه و دکتر شهریاری به دلیل پیشگامی در عرصههای فکری، اظهار داشت که بحث «غدیر و وحدت اسلامی» موضوع جدیدی نیست و شخصیتهای بزرگی همچون مرحوم سید عبدالحسین شرفالدین، شیخ محمدحسین کاشفالغطاء، شهید مطهری، حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بر این نکته تأکید کردهاند که غدیر یک ریسمان الهی است که خداوند برای شکلگیری همگرایی تعبیه کرده است.
وی متذکر شد که علیرغم تأکید این بزرگان، این بحث از اجمال خارج نشده و نه تبیین دقیق و گستردهای از آن صورت گرفته، نه فرهنگسازی مناسبی شده و نه راهکارهای عملی برای پیشبرد این پروژه طراحی گردیده است. وی ابتکار عمل مجمع تقریب را آغازی نو بر این حرکت دانست که میتواند عرصههای گستردهای را فراروی حوزههای علمیه شیعه و سنی باز کند.
اختلاف امری ضروری است؛ اعتصام راه حل قرآنی
رئیس انجمن امامت حوزه، دو اصل اساسی قرآنی را در تعاملات جهان اسلام مورد توجه قرار داد:
۱. ضرورت اختلاف: اختلاف در جهان بشر امری ضروری و غیرقابل اجتناب است؛ زیرا خداوند انسانها را با شعبههای مختلف، اقوام گوناگون و جریانهای متفاوت آفریده است.
۲. دعوت به همگرایی: انسان نباید در مرحله اختلاف متوقف شود. اصل اعتصام به «کلمه سواء»، پیگیری پروژههای مشترک و دعوت به اصولی که میتواند راهبرد نزدیکی مسلمانان را فراهم کند، بخش دیگری از معارف قرآنی است. وی تأکید کرد که عقل و تجربه بشر نیز این دو اصل را تأیید میکنند.
ظرفیتهای بینظیر غدیر برای محوریت وحدت
دکتر سبحانی در تبیین اینکه چرا غدیر دارای ظرفیت بینظیری برای محوریت وحدت است، چهار ویژگی اصلی این واقعه را برشمرد:
- ◼️ اجتماع بزرگ استثنایی: غدیر یک اجتماع بزرگ استثنایی است که با اراده پیامبر و به امر الهی در گسترهای وسیع تشکیل شده است، بهگونهای که نمایندگانی از همه گروههای اسلامی در آن حضور داشتند.
- ◼️ حساسترین شرایط تاریخی: این اجتماع در زمانی شکل گرفت که هم پیامبر اکرم (ص) آهنگ رحیل از عالم دنیا داشتند و هم خود ایشان محور این حادثه بودند.
- ◼️ دغدغه آینده امت: دغدغه اصلی پیامبر در غدیر، بیان اختلافات، رجوع به ارزشهای گذشته و فراموشی دستاوردهای نبوی و قرآنی است که در مضمون این حادثه آمده است.
- ◼️ اجماع بر اصل واقعه: هیچ گروهی از گروههای اسلامی نیست که بزرگانش در اصل واقعه غدیر و ارکان اصلی آن اختلاف کرده باشند. وی تصریح کرد: تمام مذاهب اسلامی در باب اصل واقعه، مسلم بودن این حادثه و مضامین اصلی کلام نبی اکرم هیچ اختلافی ندارند.
وی تأکید کرد که غدیر یک حدیث صرف نیست، بلکه «یک نمایش واقعی» است که پیامبر اکرم (ص) یک رویداد و حادثه آفریدند و آن را در چشم مسلمین بزرگ و درخشان کردند به طوری که هیچکس نتوانست انکار کند. وی افزود: ولایت و محوریت امیرالمؤمنین (ع) – «اللهم وال من والاه و عاد من عاداه» – جزو مضامین مشترک حدیث غدیر در همه طوائف اسلامی است.
تجربه تاریخی امیرالمؤمنین (ع): غدیر محور همگرایی
دکتر سبحانی با وجود آنکه امیرالمؤمنین (ع) پس از پیامبر سکوت انتخاب کردند، بر تجربه عملی تاریخی وی تأکید کرد و گفت: حضرت در زمان حیات خودشان، در حداقل ده جا، هر جا محل اختلاف و چالش شد، غدیر را مطرح کردند. وی به دو مورد اصلی اشاره کرد:
- ◼️ واقعه رَحْبَه: در شدیدترین لحظات وقایع صفین، امیرالمؤمنین (ع) اصحاب و بزرگان را جمع کردند و از آنها در باب غدیر پیمان گرفتند.
- ◼️ شورای شش نفره: زمانی که امت اسلامی در یک نقطه مخاطره جدی قرار داشت، حضرت مسئله غدیر را مطرح کردند.
وی نتیجه گرفت: تجربه عملی تاریخی امیرالمؤمنین (ع) این است که غدیر میتواند محور همگرایی باشد.
پنج راهبرد برای ایجاد گفتمان غدیر
دکتر سبحانی در بخش پایانی سخنان خود، برای ایجاد «گفتمان غدیر» به عنوان گفتمان اساسی وحدت اسلامی و تقریب بینالمذاهب، پنج راهبرد کلیدی را مطرح کرد:
۱. فرهنگسازی تقریبی و وحدتی: باید یک فرهنگسازی بر محور غدیر با نگاه تقریبی وحدوی انجام شود. اگر نگاه جامعه اسلامی، حتی جامعه شیعی داخلی، بر محور وحدت نباشد، این گفتمان غدیری توسعه پیدا نمیکند. این نیازمند نگاهی دوباره به غدیر به عنوان نگاه وحدتی و تقریبی است.
۲. مستندسازی بر محور مدارک و منابع مشترک: باید با نگاه آکادمیک، عناصر مشترکی را از غدیر استخراج کنیم تا بتوانیم بگوییم این دستاورد منابع خود شماست. ما میتوانیم غدیر را که ثقل دوم قرآن است، به گونهای تبیین و مستند کنیم که هیچ مسلمانی در باب این مشترکات تردید نکند.
۳. لایهبندی پیامهای غدیر: باید به غدیر نه به عنوان نقطه محاجّه (جدال)، بلکه با نگاه پیامگونه نگریست. غدیر حاوی پیامهای گوناگون در لایههای مختلف است (انسانی، برای ادیان و برای مسلمانان). این لایهبندی به ما کمک میکند تا برای هر سطحی از جهان اسلام (از مسلمانان ولایتی تا مسلمانان دارای محبت اهل بیت) سخنی متناسب داشته باشیم.
۴. طراحی منطق گفتگوی اسلامی-اسلامی: ما باید یک منطق گفتگوی جدی و سازنده را برای جهان اسلامی طراحی کنیم؛ گفتگویی دوستانه، معقول، بااخلاق و با رعایت همه موازین اخوت. تجربیاتی مانند المراجعات نشان میدهد که علمای بزرگ میتوانند برای مدتهای مدید بدون توهین یا اصرار بر تبدیل طرف مقابل به مذهب خود، با یکدیگر گفتگو کنند.
۵. نگاه متعادل و فرایندی در تعاملات: گفتگو باید هدفمند، جدی و فرایندی باشد. «حرف خوب زدن مهم نیست، خوب حرف زدن مهم است». ما باید آن چیزی را که معتقدیم و معقول میدانیم، با اخلاق و منطق گفتگو مطرح کنیم. هر جا ما تسامح کردیم و مهر سکوت زدیم تا اختلاف نشود، مخالفان حمله بر «تقیّه» و «نفاق» میکنند. وی افزود: انتقال پیام غدیر یک رویداد نیست، بلکه باید یک پروژه ۲۰ ساله برای آن طراحی کرد.
........
پایان پیام/
نظر شما