به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) - ابنا - «محمدتقی»، فرزند ملامقصود علی نظنزی اصفهانی بود و چون تخلص پدرش «مجلسی» بود به محمدتقی مجلسی معروف شد. او در اصفهان متولد شد، پدرش اولین استاد او بود و در جوانی مدتی در نجف تحصیل کرد و سپس به اصفهان برگشت تا از محضر شخصیت‌های نامداری همچون شیخ بهایی و میرداماد استفاده کند. او سالها در اصفهان تدریس کرد و مدتها در این شهر به اقامه نماز جمعه پرداخت.
آموزش گروهی فراوان از علاقمندان به علوم اسلامی از ویژگیهای او بود، شاگردانی که هر کدام از شخصیت های نامدار در سالهای بعد شدند. فرزند او، محمدباقر مجلسی، حدود ۱۵۰ کتاب از خود به یادگار گذاشت که مجموعه عظیم بحارالانوار از شاخص ترین این آثار است. ملاصالح مازندرانی و آقا حسین خوانساری نیز از شاگردان او بودند که هر کدام شاگردان و آثاری شاخص از خود به یادگار گذاشتند.
روضة المتقین (شرح عربی به کتاب من لایحضره الفقیه)، لوامع صاحبقرانی (شرح و ترجمه فارسی من لا یحضره الفقیه)، ریاض المؤمنین در شرح صحیفه سجادیه، چهل حدیث از معصومین(ع)، شرح زیارت جامعه، شرح خطبه همام، حدیقة المتقین، مطالع الانوار در نماز جمعه برخی از آثار علامه محمد تقی مجلسی است.
۵۰ سال تلاش برای احیاء صحیفه سجادیه
بدون شک، مهمترین تلاش مرحوم محمدتقی مجلسی، کوششی ۵۰ ساله برای معرفی کتاب شریف صحیفه سجادیه به جامعه علمی و عموم مردم بود. تلاشی که مقدمه آن، در سالهای آغازین حیات او، با عنایت خاص امام زمان (عج) آغاز شده و تا آخرین روزهای حیات او ادامه داشت.
وی خود درباره این عنایت حضرت به خود می نویسد: «در مکاشفه‌ای به امام زمان(عج) عرض کردم: ای مولای من، در هرزمان برای من میسّر نیست که به حضور شما برسم پس کتابی به من مرحمت فرمائید که دائما بر طبق آن عمل کنم فرمود: کتابی برای تو، به مولانا محمّد التاج داده‌ام برو و از او بگیر.» این کتاب که «صحیفه سجادیه» بود، آن چنان در زندگی ایشان تاثیر گذاشت که وی درباره نتیجه آن می نویسد: «به برکت عطای حضرت حجّت صلوات اللّه علیه صحیفه کامله در همه بلاد مانند خورشید، طالع شد و در هر خانه‌ای راه یافت مخصوصا در اصفهان که اکثر مردم، چند نسخه از صحیفه تهیه کردند و اکثر آنان از صلحاء و اهل دعا گردیدند. و بسیاری از آنان مستجاب الدعوه شدند. و این آثار، همه معجزه حضرت صاحب علیه السّلام است و من نمی‌توانم علومی را که خداوند به سبب صحیفه، به من عطا فرموده شماره کنم و این از فضل الهی بر ما می‌باشد.»
فرزند علامه اش در وصف این تلاش در کتاب الفرائد الطریقه می‌نویسد: «پدر علامه‌ام نزدیک به پنجاه سال به تصحیح و ترویج صحیفه و روشن کردن رازها و آشکار ساختن پرتوهای آن همت گماشت و هر سال مباحثه و کوشش پیگیر درباره آن را تکرار می‌کرد، تا آن که نسخه‌های مصحح مضبوط آن در همه شهرها و پیرامونشان فراوان گردید. بکله در هر خانه چند نسخه صحیفه وجود داشت. در حالی که پیش از آن شاید در هر شهر یک نسخه صحیفه نیز یافت نمی شد.»
میر محمدحسین خاتون آبادی، نوه علامه مجلسی دوم نیز در مناقب الفضلاء پس از یادکرد از دستنوشت نیای پدر شیخ بهایی می گوید: «ملا محمد تقی مجلسی از روی آن نسخه استنساخ کرد... سپس به مباحثه و تدریس آن در اوقات تحصیلی، به ویژه در ماه رمضان پرداخت و آن را در میان مردمان نشر داد. مردمان از روی آن نسخه استنساخ کردند و نسخه های کتاب- پس از ان که مهجور بود - بسیار گردید و شایع شد».
در آن دوران، جایگاه صحیفه سجادیه در میان عالمان به گونه ای بود که بسیاری از آنان، توانمندی های علمی و قدرت نگارش خود را در قالب کتابی با محوریت صحیفه سجادیه بیان می کردند و کمتر عالمی از آن دوران را می توان یافت که ترجمه یا شرحی بر آن ننوشته باشد.
تلاشی ماندگار برای کتابی جاودان
سوگمندانه باید گفت که تنها شرح علامه مجلسی با نام «ریاض المؤمنین در شرح صحیفه سجادیه» هیچ گاه، حتی به شرح فرازهای نخستین صحیفه نرسید. وی در این کتاب ابتدا مقدمه‌ای مفصل در ۱۲ لمعه مشتمل بر معنی دعا و فضل و کیفیت آن و طرز استجابت دعا و فضیلت علم و عالمان بر آن نگاشته است، ولی پس از این مقدمه، کار را ادامه نداد و این شرح ناتمام رها شد. اما تلاشهای او آن چنان تاثیری بر جای نهاد که هم اکنون از حدود ۱۲۰۰ نسخه خطی شناخته شده از صحیفه در کتابخانه‌های مختلف جهان، نزدیک به ۱۱۰۰ نسخه در قرون دهم و یازدهم، همزمان با دوران حیات پدر و پسر مجلسی یا شاگردان آنان، کتابت شده است.
در مورد شرحهای نوشته شده بر صحیفه سجادیه نیز باید گفت: اگر چه گزارشی از نوشتن شرح بر صحیفه سجادیه تا قبل از قرن ششم وجود ندارد اما براساس برخی از پژوهش های انجام شده تعداد شرح های نوشته شده بر این کتاب در قرن های ششم تا نهم، ۹ شرح بوده است اما تعداد این شرح ها در دوران زندگی علامه محمد باقر مجلسی و فرزندش، در قرنهای دهم و یازدهم ، به حدود ۴۶ شرح افزایش یافت. اگر تعداد شرح های صحیفه نگاشته شده در طول ۲۰۰ سال گذشته را نیز به این عدد افزوده می شود، می توان حدود ۲۰۰ شرح از صحیفه سجادیه را نام برد که توسط عالمان نگاشته شده است.
در مورد ترجمه های صحیفه نیز باید گفت علاوه بر ترجمه های مختلف این کتاب به زبان فارسی، تاکنون این کتاب به زبانهای انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، ترکی، کردی، اردو، تامیلی، رومانیایی، بوسنیایی، بلغاری، مالایی، آلبانی، تاجیکی، پشتو و روسی نیز ترجمه شده است.
گسترش فعالیت برای توسعه معارف صحیفه سجادیه در سطوح مختلف کشور نیز باید مورد توجه جدی هر شخص علاقمند به معارف اسلامی قرار گیرد. کتابی که در آن برای همه نیازهای بشری، روش و راهکاری معرفی شده است. بدون شک گام نخست برای درک این معارف نیز این است که هر شخص، برای خود، برنامه صحیفه خوانی داشته باشد تا لااقل با متن این کتاب آشنا شود.این آشنایی مقدماتی زمینه را برای درک بهتر این کتاب فراهم خواهد کرد.
سید علی اصغر حسینی /ابنا
__________
پایان پیام
نظر شما