به گزارش خبرگزاری بین‌المللی اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت‌الله سید مجتبی حسینی، نماینده مقام معظم رهبری در عراق با اشاره به صد سالگی حوزه علمیه قم، تأکید کرد: با گذشت یک قرن از تأسیس حوزه علمیه قم، این نهاد علمی و دینی دوره‌های مختلفی را پشت سر گذاشته است. یکی از سخت‌ترین این دوره‌ها، دوره حکومت پهلوی بود که فشارهای شدیدی بر حوزه وارد شد. اما حوزه توانست هویت خود را حفظ کند، جایگاه تشریع را نگاه دارد و از آن دوران دشوار عبور کند.
وی افزود: به فضل الهی، روز به روز حوزه علمیه قم رونق یافت. جمعیت بیشتری به آن روی آوردند و استقبال گسترده‌ای از آن صورت گرفت. همین استقبال موجب شد که حوزه دوام یابد و به یک مرکز علمی جهانی تبدیل شود. حوزه‌هایی نظیر نجف نیز سال‌ها تلاش کردند تا بمانند، و به حمدالله همچنان پابرجا هستند. امروز هم حوزه قم در وضعیت خوبی قرار دارد، اما می‌توانست در زمان کمتری پیشرفت بیشتری داشته باشد.
نماینده ولی‌فقیه در عراق با اشاره به نقش علما و چهره‌های مؤثر حوزه تصریح کرد:در این حوزه شخصیت‌هایی تربیت شدند که ماندگار شدند؛ مانند شهید مطهری رضوان‌الله‌علیه و دیگر شهدای برجسته‌ای که از علمای بزرگ و فرزانه‌ای بودند که در جامعه اثر گذاشتند، تفکر دینی را تقویت کردند و بستر حرکت‌های مهم اجتماعی را فراهم ساختند. این دستاوردها از برکات حوزه است.
وی همچنین یادآور شد: در آن دوره‌ها، مجلات متعددی از سوی حوزه منتشر می‌شد که کار جدید و مهمی به شمار می‌آمد. این مجلات پاسخگوی بسیاری از پرسش‌های جامعه بودند. در دل همین حوزه، مؤسساتی ایجاد شد برای پاسخگویی به مسائل جوانان و مردم. اما مهم‌تر از همه، اعزام مبلغ از حوزه علمیه قم به سراسر کشور و حتی دنیا بود که نقش بسزایی در نشر معارف ایفا کرد.
آیت‌الله حسینی ادامه داد: در جریان انقلاب اسلامی نیز ریشه‌ها از همین حوزه برخاسته‌اند. اساس انقلاب بر پایه حرکت گروهی از اساتید و مدرسین بزرگ حوزه شکل گرفت. آن‌ها به نقاط مختلف کشور اعزام شدند، تبلیغ کردند و معارف اسلامی را ترویج نمودند. برخلاف خواست دشمن که می‌خواست حوزه را منزوی و حذف کند، این حرکت‌ها باعث گسترش نفوذ حوزه در سراسر ایران شد و بسترهای انقلاب را فراهم ساخت. نام امام خمینی رضوان‌الله‌علیه نیز از سوی شاگردانش در نقاط مختلف کشور گسترش یافت.
وی با اشاره به استمرار این مسیر اظهار داشت: امروز هم حوزه علمیه در مسیر تکامل قرار دارد و بخش عمده‌ای از نیازهای جهان، به‌ویژه نیازهای جهان تشیع را برآورده کرده است.
آیت‌الله حسینی در پاسخ به پرسش دوم خبرنگار حوزه درباره نقش حوزه در تکوین و ترویج معارف اسلامی در بستر انقلاب اسلامی گفت:همان‌گونه که پیش‌تر عرض کردم، حوزه علمیه قم شخصیت‌های بزرگی همچون شهید مطهری، آیت‌الله مصباح یزدی و دیگر بزرگان را پرورش داد که هر یک نقش بی‌بدیلی در تبیین و ترویج معارف اسلامی ایفا کردند. علما و فضلای این حوزه در سراسر ایران منتشر شدند و بسترهای انقلاب را فراهم کردند. آن‌ها شاگردان امام خمینی بودند و الهام‌گرفته از تعالیم او حرکت کردند.
وی افزود: نظام جمهوری اسلامی ایران و ملت ایران پس از انقلاب با هجمه‌ها و حملات انحرافی متعددی مواجه شده‌اند، اما حوزه علمیه قم همچنان در خط مقدم پاسخگویی به این چالش‌ها قرار دارد و نقش حیاتی خود را در صیانت از دین و گسترش معارف اسلامی ایفا می‌کند.
نماینده مقام معظم رهبری در ادامه تشریح چالش‌های فکری و فرهنگی پیش‌روی حوزه علمیه قم در مواجهه با جریان‌های غرب‌زده و التقاطی پرداخت و بر تعامل عمیق میان حوزه‌های علمیه نجف و قم تأکید کرد.
آیت‌الله سید مجتبی حسینی اظهار داشت:لیبرالیسم و توجه صرف به دیگران و دنیا، در حقیقت یک جریان انحرافی بود که می‌خواست معنویت را کنار بزند. این جریان تلاش داشت اسلام را با ذائقه‌های روز و بر اساس گفته‌های برخی غربی‌ها تحریف کند، نه آن‌گونه که اسلام واقعی بر مبنای کتاب و سنت است. این‌ها می‌خواستند به‌جای تعبّد به اسلام، تفسیرهای سکولار و التقاطی از دین ارائه دهند که این نوعی تحریف اسلام بر اساس امیال و سلیقه‌های گوناگون بود.
وی با بیان اینکه حوزه علمیه قم در برابر این جریان‌ها ایستادگی کرد، افزود:طلاب و علمای اعزامی از حوزه علمیه به مناطق مختلف، در این زمینه مناظرات و بحث‌های فراوانی را رقم زدند. در شهرهای مختلف ایران، مبارزه با تفکر التقاطی و سکولاریسم جدی گرفته شد و توانستند اسلام خالص را که بر پایه تعبّد به قرآن و سنت است، معرفی کنند. این نگاه اسلامی، هم در ابعاد فقهی و عملی و هم در عرصه‌های اقتصادی، تربیتی، عبادی و اجتماعی ارائه شد. طلابی که از قم هجرت کردند یا در ایام تبلیغی به مناطق مختلف رفتند، در برابر این جریان‌ها ایستادند و آثار خوبی از خود بر جای گذاشتند.
وی ادامه داد:این تعامل دوجانبه و تأثیرگذاری متقابل میان این دو حوزه بسیار جدی بوده است. تا جایی که امروزه نمی‌توان تفاوت اساسی میان حوزه نجف و حوزه قم قائل شد. البته یک تفاوت وجود دارد؛ حوزه علمیه قم به دلیل قرار داشتن در بستر نظام جمهوری اسلامی، از امکانات نظام و توسعه و تنوع گسترده در دروس برخوردار شده است. در مقابل، حوزه علمیه نجف به سبب عدم پشتیبانی سیاسی و نگرانی اساتید از محدود شدن آزادی‌های علمی، از آن گستردگی برخوردار نیست.
آیت‌الله حسینی خاطرنشان کرد:با همه این شرایط، حوزه علمیه نجف نیز با اتکای به سابقه تاریخی، عمق علمی و حضور فضلای برجسته، همچنان جایگاه مهم خود را در دنیای تشیع حفظ کرده است. حوزه‌های قم و نجف هر دو مکمل یکدیگرند و وحدت علمی و معنوی میان آن‌ها موجب تقویت بیشتر معارف اسلامی در سطح جهانی شده است.
فقه باید به مسائل مستحدثه پاسخ دهد/ نیاز امروز حوزه، شناخت موضوعات جدید و انطباق با کبرایات فقهی است
آیت‌الله سید مجتبی حسینی، نماینده مقام معظم رهبری، با اشاره به تحولات فکری و نیازهای نوپدید در جوامع اسلامی، تأکید کرد: فقه باید بتواند به مسائل مستحدثه و نوظهور پاسخ دهد. وی با بیان اینکه در حال حاضر مؤسساتی در حال شکل‌گیری هستند که به طبقه‌بندی و موضوع‌بندی مسائل جدید فقهی می‌پردازند، گفت: برخی از این موضوعات جدید، ریشه در مباحث قدما دارند اما امروز با عبارات و صورت‌بندی‌های تازه‌تری مطرح می‌شوند.
وی افزود: مسائل مستحدثه‌ای که امروز با آن‌ها مواجه هستیم، در گذشته به‌صورت کلی‌تر و در قالب کبرایات فقهی مطرح شده‌اند. به‌عنوان مثال، باید بررسی کنیم که آیا امتیاز آب، برق، تلویزیون یا اینترنت از مقوله خدمات است که اجرت بر آن تعلق می‌گیرد، یا از مقوله بیع و خرید خدمات به‌شمار می‌رود؟
وی ادامه داد: فقیه باید با توجه به عناصر مختلف، این موضوعات را به‌دقت بررسی کرده و جایگاه آن‌ها را در میان مقولات فقهی مشخص کند. سپس با مراجعه به اصول و قواعدی که در آن مقوله کاربرد دارد، حکم فقهی موضوع جدید را استنباط نماید.
نماینده مقام معظم رهبری، لزوم تبادل اندیشه و تأمل گروهی در موضوعات نوپدید را ضروری دانست و اظهار داشت: موضوع‌شناسی یکی از مهم‌ترین ارکان پاسخ به مسائل جدید است. بسیاری از مواقع، علت ضعف ما در ارائه پاسخ روشن و دقیق، عدم فهم کامل موضوع است.
وی در ادامه با اشاره به پرسش پنجم مبنی بر نیازهای حوزه‌های علمیه در آینده و تحولات ضروری در نظام آموزشی و اجتماعی، تصریح کرد: به‌نظر بنده، مهم‌ترین نیاز امروز حوزه‌ها، شناختن دقیق موضوعات جدید است. باید بررسی شود که در وضعیت کنونی زندگی مردم، چه موضوعات نوینی پدید آمده‌اند و این موضوعات بر چه کبرایاتی قابل انطباق‌اند؛ سپس احکام آن‌ها بر اساس همان قواعد کلی فقهی استخراج گردد.
آیت‌الله حسینی افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یک سلسله ساختارها و نهادها به‌وجود آمدند که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت. به سرعت تلاش شد تا این ساختارها به شکلی اسلامی درآیند. یعنی آنچه موجود و متعارف بود، با رنگ و قالب اسلامی ارائه شود. اما به اعتقاد من، در بلندمدت، باید علمایی تربیت شوند که هم شناخت دقیقی از موضوعات و جهان امروز داشته باشند، هم نیازهای روز را بشناسند، و هم با اصول دینی و مبانی اسلامی آشنایی کامل داشته باشند.
وی تأکید کرد: چنین علمایی باید از منظر کلان به اسلام نگاه کنند و بدانند که نظام اسلامی در اقتصاد، تعلیم و تربیت، استخدام و دیگر عرصه‌ها چگونه باید طراحی و پیاده شود.
نماینده مقام معظم رهبری اضافه کرد: برای مثال، در بحث استخدام باید بررسی شود که آیا این رابطه از مقوله اجاره است، یا نوعی قرارداد جدید میان دولت و مردم و مؤسسات محسوب می‌شود؟ همچنین باید بررسی شود که مسائل مربوط به آب و برق چگونه معامله‌ای به حساب می‌آیند. اگر بخواهیم الزامات فقهی آن‌ها را بر اساس شروط تنظیم کنیم، ابتدا باید بدانیم که آیا این‌ها مصداق اجاره هستند یا بیع کالایی که فروش نمی‌رود؟
آیت‌الله حسینی خاطرنشان کرد: همواره شبهاتی در ذهن برخی افراد القا می‌شود که از سوی دشمنان و با شعارهایی چون آزادی و حرّیت انسان‌ها طرح می‌شود. این‌ها باید شناسایی شده و پاسخ‌هایی منطقی، معقول و قانع‌کننده برای آن‌ها تهیه شود. سپس این پاسخ‌ها به‌صورت درست و مستدل برای جوانان و عموم مردم تبیین گردد تا از مسیر عقل و دین منحرف نشوند.
آیت‌الله سید مجتبی حسینی، نماینده مقام معظم رهبری در عراق، بیان کرد:میان حوزه علمیه قم و نجف، فاصله‌ای بنیادین در اندیشه وجود ندارد؛ بلکه این دو مرکز علمی، در عمق تفکر، کاملاً متداخل و از یکدیگر برگرفته‌اند و فاصله‌ای فکری میان آن‌ها دیده نمی‌شود. با این حال، مناسب است این ارتباطات و تعارفات علمی به‌صورت مستمر تقویت شود.
وی افزود: گروه‌هایی از طلاب و اساتید که از ایران به نجف می‌آیند یا بالعکس، بهتر است در قالب برنامه‌های علمی ساختاریافته سفر کنند. به‌ویژه وقتی استادی از ایران به نجف می‌رود، مطلوب است که در تعامل با اساتید آن‌جا نیز قرار گیرد. این تعامل باعث می‌شود هم استاد ایرانی با فضای نجف و روحیه جوانان عراقی آشنا شود و هم طلاب و اساتید نجفی با ویژگی‌های استاد و فضای علمی ایران آشنا شوند.
آیت‌الله حسینی تأکید کرد: این تعاملات باید دوسویه باشد و طلاب عراقی نیز که به قم یا مشهد می‌آیند، در چارچوبی منظم و با هدف تبادل علمی و فرهنگی به این سفرها اقدام کنند. هدف این است که این رفت‌وآمدها صرفاً زیارتی یا مردم‌نهاد نباشد؛ بلکه برخوردها، برخوردی علمی و فکری باشد.
نماینده رهبر انقلاب در عراق ادامه داد: باید دوره‌های آموزشی، تربیتی و علمی مشترک میان دو حوزه علمیه نجف و قم (و حتی مشهد) برگزار شود. چنین تبادل فکری و آشنایی متقابل می‌تواند موجب رشد متقابل و هم‌افزایی علمی شود. همچنین، ایجاد هیئت‌هایی از فضلای دو طرف برای تبادل نظر، مشورت و بررسی مسائل علمی و اجتماعی، بسیار مؤثر و ضروری است.
وی خاطرنشان کرد: این نوع همکاری موجب می‌شود که اگر نقصی در یکی از حوزه‌ها وجود داشته باشد، در تعامل با دیگری برطرف گردد یا بهبود یابد. کمالات علمی هر حوزه می‌تواند به حوزه دیگر منتقل شود و در نهایت، موجب ارتقای سطح علمی هر دو مرکز شود.
آیت‌الله حسینی در پایان با اشاره به مناسبت ۱۰۰ سال تأسیس حوزه علمیه قم و بزرگداشت شخصیت آیت‌الله مؤسس، شیخ عبدالکریم حائری یزدی، اظهار داشت: امیدوارم این مناسبت منشأ برکات فراوانی باشد و روح بزرگ آن عالم ربانی و دیگر بزرگان و حافظان این پرچم علمی، مورد رضای خداوند متعال قرار گیرد. ان‌شاءالله این مسیر پر برکت، تا ظهور منجی اسلام و مسلمانان ادامه یابد.
-----------------------------
پایان پیام
نظر شما