آزادی و حجاب؛ دو روی یک سکه!

خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام_ ابنا: یکی از مهمترین و پرتکرار ترین شبهات در حوزه حجاب ، شبهه" مخالفت حجاب با آزادی" است. البته این شبهه دستاویز و بهانه ی است که از جانب طرفداران برهنگی و کشف حجاب برای فرار ازپذیزش حکم الهی و قانون پیشرفته حجاب ، مطرح می شود. این شبهه با  عبارات مختلفی بیان شده است که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:

•  اسلام با فرمان حجاب زن را محدود و زندانی میکند!
•  انسان، آزاد آفریده شده و آزادی، مفهوم مقدسی است که همگان طرفدار آنند پس چرا با اجبار حجاب این آزادی را سلب می کنید
•  حجاب و پوشش اسلامی، دست و پاگیر بوده و زنان را منزوی و پرده نشین کرده، و این باعث شده که زنان  از مواهب آزادی محروم شده اند
•  چرا حجاب مثل کشورهای اسلامی دیگر و کشورهای غربی در ایران آزاد نیست
•  من دوست دارم هر طور که می‌خوام زندگی کنم! شما آزادی من رو نقض می‌کنید
•  حجاب موجب سلب حق آزادی، که یک حق طبیعی بشری است می‌شود و نوعی توهین به حیثیت انسانی زن به شمار می‌رود؛ و این پوشیدگی به نوعی او را محبوس و زندانی می‌کند بر اساس عقل و منطق هم هیچ‌کس حق اسیر کردن و به بردگی درآوردن دیگری را ندارد
•  آزادی آدمی تا جایی است که به دیگری صدمه و آسیب وارد نکند. و از آن جا که حجاب امری کاملا شخصی است و از این ناحیه، حقی از دیگران ضایع نمی شود، پس حجاب باید آزاد باشد.
•   انسان آزاد است و خود او باید سبک زندگی و شیوه ی زیستش را برگزیند
•  حجاب اسلامی آزادی در اجتماع را از زنان می کیرد وباعث منزوی شدن نیمی از جامعه (زنان) شده است
•  حجاب و دخالت در پوشش افراد مخالف آزادی است
•  چرا مردم را در انتخاب پوشش آزاد نمی گذارید
•  هرکسی مختار است سبک پوشش خود را انتخاب کند و ما باید به عقاید هم احترام بگذاریم، بنابراین در حیطه حجاب اجازه امر به معروف نیست.
 

در بررسی جامع شبهه «حجاب مخالف آزادی است»، لازم است این موضوع را از زوایای مختلف و با استدلال‌های متنوع تحلیل کنیم. این نوشتار به صورت سلسله‌وار و در چند مرحله به این شبهه پاسخ خواهد داد.
 

پاسخ اول:
در مورد آزادی تعاریف متعددی از سوی صاحب نظران ارائه شده است. متفکرانی مانند جان استوارت میل در کتاب «رساله آزادی» (ترجمه جواد شیخ الاسلامی) آزادی را اینگونه تعریف می‌کنند: «آزادی یعنی توانایی هر انسان در پیگیری مصلحت خویش به شیوه مورد نظرش، مشروط به اینکه به مصالح دیگران آسیبی نرساند». جالب توجه است که حتی در تعاریف روشنفکران غربی نیز تقابل آزادی فردی با اخلاق و هنجارهای اجتماعی پذیرفته نیست و قید «عدم آسیب به مصالح دیگران» به وضوح دیده می‌شود.

پرسش بنیادین واساسی که باید به آن پاسخ داد این است: آیا مقصود از آزادی، آزادی مطلق و بی‌قید و شرط است یا آزادیِ مسئولانه و مبتنی بر چارچوب‌های مشخص؟ واقعیت این است که حتی در پیشرفته‌ترین نظام‌های حقوقی غربی که مدعی دفاع از آزادی‌های فردی هستند، هیچ متفکر یا نظام حقوقی معتبری از آزادی مطلق دفاع نمی‌کند. تجربه تاریخی و عقل سلیم به وضوح نشان می‌دهد که آزادی بدون حد و مرز، نتیجۀ روشنی جز هرج و مرج اجتماعی و تضعیف بنیان‌های اخلاقی جامعه نخواهد داشت.

در همین جوامعی که شعار آزادی مطلق سر می‌دهند، شاهد وضع قوانینی برای محدود کردن آزادی‌های فردی وجود دارد.هستیم. به عنوان نمونه، آزادی بیان تا جایی پذیرفته است که به توهین یا تحریک به خشونت منجر نشود. همچنین آزادی پوشش در بسیاری از
مؤسسات آموزشی و ادارات دولتیِ کشورهای غربی، تابع مقررات خاصی است. این محدودیت‌ها به خوبی نشان می‌دهد که حتی در لیبرال‌ترین جوامع، آزادی افراد در چارچوب «عدم تضییع حقوق دیگران» و «حفظ نظم عمومی» تعریف و محدود می‌شود.

نکتۀ کلیدی این است که هر جامعه‌ای برای حفظ سلامت و امنیت خود نیازمند هنجارها و ارزش‌های اخلاقی است. کسی نمی‌تواند به بهانۀ آزادی فردی، در اماکن عمومی با پوشش نامتعارف ظاهر شود، چرا که این رفتار حقوق دیگران در برخورداری از فضای امن اجتماعی را نقض می‌کند. حجاب اسلامی نیز به عنوان یک هنجار اجتماعیِ مبتنی بر اخلاق، در همین چارچوب قرار می‌گیرد؛ نه به عنوان محدودیتی سلیقه‌ای، بلکه به عنوان ضامنی برای حفظ حقوق عمومی و کرامت انسانی.

همان‌طور که جان استوارت میل در «رساله درباره آزادی» تصریح می‌کند، آزادی واقعی آن است که فرد بتواند خواسته‌های خود را دنبال کند، مشروط بر اینکه به حقوق دیگران آسیبی نرساند. این اصل بنیادین که در همۀ نظام‌های حقوقی معتبر جهان پذیرفته شده است، به وضوح نشان می‌دهد که شبهۀ مخالفت حجاب با آزادی، ناشی از برداشتی نادرست و سطحی از مفهوم «آزادی مسئولانه» است. آزادی بدون مسئولیت، نه تنها به جامعه آسیب می‌زند، بلکه در نهایت به ضرر جامعه  خصوصا زنان و دختران جامعه  خواهد بود.