خبرگزاری بین المللی اهل بیت علیهم السلام_ ابنا: فتنهها از بزرگترین بلایایی هستند که امتها را به انحراف و سقوط میکشانند. در خطبهای ژرف از امام علی (ع)، ایشان به دو ریشه اصلی پیدایش فتنهها اشاره میکنند: هوای نفس و بدعت در احکام الهی. این مقاله به بررسی این دو عامل و پیامدهای مخرب آنها میپردازد.
(همانا آغاز پدید آمدن فتنه ها، هوا پرستی، و بدعت گذاری در احکام آسمانی است، نوآوری هایی که قرآن با آن مخالف است، و گروهی «با دو انحراف یاد شده» بر گروه دیگر سلطه و ولایت یابند، که بر خلاف دین خداست.
پس اگر باطل با حق مخلوط نمی شد، بر طالبان حق پوشیده نمی ماند، و اگر حق از باطل جدا و خالص می گشت زبان دشمنان قطع می گردید.
امّا قسمتی از حقّ و قسمتی از باطل را می گیرند و به هم می آمیزند، آنجاست که شیطان بر دوستان خود چیره می گردد و تنها آنان که مشمول لطف و رحمت پروردگارند نجات خواهند یافت)(1)
۱. هوای نفس: عامل درونی فتنه
امام علی (ع) آغاز فتنهها را پیروی از هوای نفس میدانند. هنگامی که افراد به جای تبعیت از حق، به خواستههای شخصی و منافع دنیوی خود عمل میکنند، زمینه برای فتنهها فراهم میشود. قرآن کریم نیز هشدار میدهد:
«أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَـٰهَهُ هَوَاهُ»(2)
«آیا دیدی کسی که هوای نفس خود را معبود خویش قرار داده است؟»
هوای نفس، انسان را از مسیر حق منحرف میکند و او را به سمت سلطهجویی، تفرقهاندازی و نادیده گرفتن عدالت سوق میدهد.
۲. بدعت در دین: عامل بیرونی فتنه
ریشه دیگر فتنهها، بدعت گذاشتن در احکام الهی است. وقتی افراد به جای پایبندی به قرآن و سنت، عقاید و روشهای نادرست را وارد دین میکنند، حق و باطل درهم میآمیزد و تشخیص راه درست دشوار میشود.
امام علی (ع) میفرمایند:
«نوآوریهایی که قرآن با آن مخالف است.»
بدعتها باعث میشوند گروهی به نام دین، بر دیگران سلطه یابند و احکام الهی تحریف شود. اینجاست که فتنهها گسترش مییابند و حق در لابهلای باطل گم میشود.
۳. آمیختن حق و باطل: سلطه شیطان
امام (ع) اشاره میکنند که اگر حق و باطل کاملاً از هم جدا بودند، فتنهگران نمیتوانستند مردم را فریب دهند. اما شیطان با ترفند آمیختن بخشی از حق با باطل، ذهنها را مشوّش میکند. این همان روشی است که امروزه در جنگهای روانی، تبلیغات دروغین و تحریفهای مذهبی مشاهده میکنیم.
راه نجات: تمسک به حق خالص
تنها راه نجات از فتنهها، بازگشت به حق محض و دوری از هرگونه بدعت و هوای نفس است. امام علی (ع) تأکید میکنند که تنها کسانی نجات مییابند که تحت رحمت الهی قرار گیرند و از فریب شیطان در امان بمانند. قرآن نیز میفرماید:
«وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّـهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا»(3)
«همگی به ریسمان الهی چنگ بزنید و پراکنده نشوید.»
نتیجهگیری
فتنهها زمانی پدید میآیند که انسانها به جای اطاعت از خدا، از هوای نفس پیروی کنند و احکام دینی را تحریف نمایند. برای مقابله با فتنه، باید حق را از باطل جدا کرد و با بصیرت دینی، در مسیر الهی ثابتقدم ماند. تنها در این صورت است که شیطان نمیتواند بر مؤمنان چیره شود و جامعه اسلامی از گزند فتنهها در امان میماند.
«إِنَّ اللَّـهَ یُدَافِعُ عَنِ الَّذِینَ آمَنُوا»(4)
«بیگمان خداوند از کسانی که ایمان آوردهاند، دفاع میکند.»
پینوشت:
1- نهج البلاغه_ خطبه 50_ ترجمه محمد دشتی
2- جاثیه23
3-آل عمران-103
4-حج-38
نظر شما