به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ در حالی که انتظار میرفت روابط عمومی های ادارات، بهعنوان «پل ارتباطی میان حاکمیت و مردم»، در این شرایط ویژه با روایتهای رسمی، دقیق و آرامشبخش، فضای رسانهای را مدیریت کرده و در جنگ روایتها پیشقدم شوند، شواهد میدانی و گزارشهای جمعآوریشده از استان فارس حکایت از سکوت معنادار یا واکنشهای دیرهنگام برخی از روابط عمومیها دارد.
براساس گزارش خبرنگار ابنا از شیراز، اما این انفعال صرفاً یک کوتاهی تاکتیکی نیست؛ بلکه میتواند امنیت روانی جامعه را در بزنگاههای حساس با تهدید مواجه سازد. در همین راستا، در حاشیه همایش آموزشی-تبیینی روابط عمومیهای ادارات استان فارس، گفتوگویی با برخی از مسئولان روابط عمومی ادارات استان انجام شد که حاصل آن، تصویری ترکیبی از فرصتها و چالشهای موجود در عملکرد روابط عمومیها طی جنگ اخیر است.
رسالت محوری روابط عمومیها: حافظان امنیت روانی جامعه
نقش روابط عمومیها در بحرانهای اجتماعی و امنیتی، باید فراتر از موضعگیریهای خنثی یا صرف بازنشر اخبار باشد. این نهادها باید پیشگامان مدیریت افکار عمومی باشند، نه صرفاً تماشاگرانی منفعل.
به گفته مریم آزادگان، مسئول روابط عمومی بانک ملت استان فارس، یکی از وظایف اصلی روابط عمومیها در زمان بحران، کاهش اضطراب عمومی و اطمینانبخشی به مخاطبان است.
وی با اشاره به نگرانیهای مردم نسبت به وضعیت مالی و سپردههای بانکی در طول جنگ ۱۲ روزه، تأکید کرد که یکی از اقدامات مهم این نهاد، ارتباط مؤثر و پیامرسانی آرامشبخش به مشتریان بوده است.
برداشت آزادگان را میتوان بخشی از راهبرد «پدافند غیرعامل رسانهای» دانست که اگرچه در پروتکلهای رسمی آموزش داده نمیشود، اما در عمل نقش کلیدی در حفظ ثبات روانی جامعه ایفا میکند.
این موضوع نشان میدهد که اگر روابط عمومیها با تکیه بر تخصص سازمانی و فهم درست از محیط، نقش خود را بازتعریف کنند، میتوانند به بازیگرانی مؤثر در عرصه مدیریت بحران تبدیل شوند.
از حضور رسانهای تا روایتگری فعال؛ روابط عمومی چه باید بکند؟
رسول رحمتی، مسئول روابط عمومی ادارهکل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس فارس، نیز بر اهمیت نقش اطلاعرسانی روابط عمومیها تأکید دارد.
وی معتقد است که با توجه به ارتباط مستقیم و گستردهای که روابط عمومیها با کارکنان و اربابرجوع دارند، میتوانند در شرایط بحرانی به یکی از مؤثرترین منابع خبر و آرامشبخشی جامعه تبدیل شوند. با این حال، خلأ موجود در برنامهریزی و نبود قالبهای مشخص برای ارتباط مستمر و غیراداری با مخاطبان، سبب شده که ظرفیت واقعی این نهادها به فعلیت نرسد.
رحمتی بر این باور است که روابط عمومیها باید خود را نه صرفاً یک بخش خدماتی، بلکه جزئی از ساختار پدافند رسانهای کشور در شرایط جنگی بدانند.
این اعتماد اما، زمانی در جامعه نهادینه میشود که ابتدا مسئولان، روابط عمومیهای سازمان خود را بهعنوان منبع رسمی خبر به رسمیت بشناسند.
جواد یزدانی، مسئول روابط عمومی اداره اوقاف فارس، در این رابطه میگوید: «در طول جنگ، عمده اخبار موثق را از رسانههای وابسته به استانداری یا نهادهای نظامی دریافت میکرده، چون این روابط عمومی ها به مراکز رسمی دستاول متصل بوده اند و اعتبارشان بالا بود.»
روایتگری فعال یا بازتاب خاموش؟
یک سؤال مهم در این میان این است که : آیا روابط عمومیها صرفاً باید به انعکاس روایتهای رسمی بسنده کنند یا خود میتوانند به منابع دستاول و کنشگرانه خبر بدل شوند؟
محدث، مسئول روابط عمومی ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، معتقد است که روابط عمومیها باید در خط مقدم روایتسازی باشند و حتی از رسانههای عمومی نیز جلوتر حرکت کنند.
اما اینکه آیا ساختارهای اداری و سلسلهمراتب موجود، چنین کارکردی را میپذیرد، بستگی به تعریف ذهنی و نهادی از نقش روابط عمومی دارد.
احمدرضا خواستخدایی، مدیر روابط عمومی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی فارس نیز معتقد است که گاهی ضعف عملکرد روابط عمومیها، به نگرش شخصی مدیران یا ترس و ناآگاهی آنها از تبعات بحران بازمیگردد. به گفته او، در مواردی حتی ترس از اشتباه یا نبود حس وظیفه باعث سکوت مطلق روابط عمومیها شده است. مریم آزدگان نیز نظر مشابهی دارد و انفعال برخی روابط عمومی ها را ناشی از دیدگاه شخصی یا ترس به دلیل ناآگاهی از ابعاد بحران می داند.
اما محدث در برابر این تحلیلها، به وجود کارگروههای تخصصی روابط عمومی در استان اشاره میکند که از آموزشهای روزآمد برخوردارند و امکان تعامل با رسانهها را دارند.
نارساییهای ساختاری؛ از وظیفهمندی تا سردرگمی
بیتردید، نگاه فردی مدیران تنها بخشی از مسئله است. ضعف ساختاری در شرح وظایف، نبود دستورالعملهای روشن برای مواقع بحرانی، و فقدان مانورهای رسانهای مشترک، از دیگر عوامل مهم در انفعال این نهادهاست.
محدث تأکید میکند که بسیاری از روابط عمومیها، تعریف وظیفه خود را محدود به امور غیررسانهای یا صرفاً در چارچوبهای رسمی میدانند، و این مسئله در شرایط حساس موجب کاهش ظرفیت واکنش به موقع میشود.
رحمتی نیز باور دارد که یکی از نقشهای مغفول روابط عمومیها، تبیین دستاوردهای دستگاهها در شرایط بحرانی برای جامعه است.
درسهایی برای آینده؛ بازاندیشی در نقش روابط عمومیها
تجربه جنگ ۱۲ روزه نشان داد که روابط عمومیهای بسیاری از دستگاههای اجرایی، در شرایط بحرانی فاقد راهبرد مشخص برای ایفای نقش فعال در مدیریت افکار عمومی هستند.
در نبود دستورالعملهای روشن و آموزشهای کاربردی، نوع عملکرد روابط عمومیها تابع دیدگاه شخصی مدیران شده و جایگاه این نهاد به سطح یک «شهروند رسانهای» تقلیل یافته است.
اگر روابط عمومیها به جای تبدیل شدن به «سپر رسانهای کشور»، به سکوت و انفعال ادامه دهند، میدان را به روایتسازیهای دشمن و عملیات روانی طرف مقابل خواهند سپرد.
در عین حال، نمیتوان تمام عملکرد این نهادها را نادیده گرفت. برخی روابط عمومیها، ولو بهصورت محدود، در چارچوب وظایف روزمره یا تخصصی خود به اطلاعرسانی پرداختهاند یا دغدغهمندانه به بازنشر اخبار رسمی اقدام کردهاند. این نشان میدهد که مانع قانونی قطعی برای نقشآفرینی فعالتر وجود ندارد، بلکه نیازمند بازتعریف نقش، ارتقای توان رسانهای، و ایجاد شبکه منسجم هماهنگ روابط عمومیها برای شرایط بحران هستیم.
گزارش: حجت کهیاری
..............................
پایان پیام
نظر شما